|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 365
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
nuqsonlar orasida ijtimoiy o‘zaro munosabatlarning zaif qobiliyati, atrof-muhitga moslasha
olmaslik, hayot davomida o‘z-o‘zini tarbiyalash ko‘nikmalarining etishmasligi kiradi.
Har xil turdagi nuqsonlarning oldini olish, barvaqt aniqlash va tezda bartaraf etish orqali
ta’lim samaradorligini oshirishga intilish ta’lim sifatini oshirishning potentsial manbai
hisoblanadi. Ta’lim sifatini boshqarish deganda biz maqsadli faoliyatni tushunamiz, unda uning
sub’ektlari (ta’limni boshqarish organlari) ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish va boshqaruv vazifalarini
hal qilish orqali ta’lim xizmatlari iste’molchilarining (o‘quvchilar, o‘qituvchilar, ota-onalar va
boshqalar) birgalikdagi faoliyatini tashkil etishni ta’minlaydi) va uning ta’lim ehtiyojlarini
qondirish sifatiga qaratilgan.
Ta’lim sifatini boshqarishning yangicha yondashuvlari ta’limni boshqarishning yangi
paradigmasiga muvofiq shakllantirilmoqda, bu markazlashtirmaslik, vakolatlarni quyi ma’muriy
bo‘g‘inlarga berishni, mahalliy davlat hokimiyati organlarining rolini oshirishni nazarda tutadi;
avtonomiya; polisentrik tizimga o‘tish. Amalga oshirilayotgan o‘zgarishlar ta’lim sifatini
boshqarishning demokratik xususiyatini belgilab beradi, bu ishtirok etish, subsidiarlik, refleksivlik
va ikki tomonlamalik tamoyillarida namoyon bo‘ladi.
Ishtirokchilik sifat sohasidagi boshqaruv qarorlarini tayyorlash, muhokama qilish, qabul
qilish va amalga oshirishda ta’lim faoliyatining barcha sub’ektlarining keng ishtirokini nazarda
tutadi. Bu tamoyil boshqaruvning davlat-davlat xarakterida (ekspertlar kengashi, ta’lim
muassasasi kengashi, kuzatuv kengashi, muvofiqlashtiruvchi kengash va boshqalar) namoyon
bo‘ladi.
Refleksivlik doimiy ravishda o‘z-o‘zini baholash, o‘z-o‘zini tahlil qilish va kasbiy faoliyatni
o‘z-o‘zini nazorat qilishga asoslangan bo‘lib, bu ta’lim sifatini nazorat qilish imkonini beradi.
Ikkilik printsipi, birinchidan, boshqaruv faoliyatining ikki guruh maqsadlarini amalga oshirishga
yo‘naltirilganligini aks ettiradi - normativ (davlat ta’lim standarti va boshqa me’yoriy hujjatlarda
mustahkamlangan) va marketing (ta’lim tizimining xususiyatlari va talablari bilan belgilanadi);
ikkinchidan, u ishlash sifatini boshqarish (konservativ holat: oldingi tajribaga asoslangan
boshqaruv) va rivojlanish sifatini boshqarish (innovatsiya holati: prognoztik modellar asosida
boshqaruv)ni birlashtirish zarurligiga ishora qiladi. Ta’lim rivojlanishining hozirgi bosqichida
murakkablik, ob’ektivlik, uzluksizlik, optimallik va ilg‘orlikni o‘z ichiga olgan sifat
menejmentining umumiy tamoyillari dolzarbligicha qolmoqda.
Murakkablik ta’lim faoliyati uchun barcha shart-sharoitlarni har tomonlama tahlil qilishni
nazarda tutadi, bu jarayonning sifatini ham, erishilgan natijalarning sifatini ham ta’minlaydi.
Ob’ektivlik ta’lim sifati ob’ektlarini aniq va oqilona o‘lchash imkoniyati va zarurligiga asoslanadi.
Davomiylik ta’limning turli bosqichlarida amalga oshirilayotgan ta’lim dasturlari o‘rtasida
yozishmalarni o‘rnatish zarurligini aks ettiradi. Ushbu tamoyil, shuningdek, sifatni oshirishni o‘z
ichiga oladi va o‘quvchining ta’lim darajasidagi ijobiy o‘zgarishlarni kuzatib boradi.
Optimallik kuchlar, mablag‘lar va sarflangan vaqtning erishilgan ta’lim natijasi sifatiga
muvofiqligini belgilaydi. Yetakchilik ta’lim tizimini rivojlantirish tendentsiyalarini, ta’lim
faoliyatini amalga oshirish uchun tashqi va ichki sharoitlarni o‘zgartirishni hisobga olishni, yuzaga
keladigan muammolarni prognoz qilishni va ularning oldini olish bo‘yicha boshqaruv qarorlarini
o‘z vaqtida qabul qilishni o‘z ichiga oladi. Istiqbollar ta’limni rivojlantirishning dolzarb va uzoq
muddatli muammolarini hal qilishga e’tiborni qaratadi.
Ta’lim sifatini boshqarishning yangi yondashuvlari quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi:
boshqaruv sub’ektlarining iqtisodiy manfaatlaridan kelib chiqqan holda aniq rag‘batlantiruvchi
xususiyat; boshqaruvning ma’muriy-buyruqbozlik usullaridan bosh tortish yoki sezilarli darajada
chetga chiqish; o‘quv jarayoni natijalari ustidan nazoratning ustuvorligi, uning borishi ustidan
nazoratni kamaytirish; ta’lim jarayonining borishini tahlil qilish va baholashda o‘z-o‘zini nazorat
qilishning ustuvorligi.
Ta’lim sifatini boshqarish jarayon sifatida rejalashtirish, tashkil etish, asosiy va yordamchi
jarayonlarning ishlashi va rivojlanishini nazorat qilishni o‘z ichiga oladi.
|
| |
