|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 445
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
qarshiliklar pedagogik faoliyatning asosiy funktsiyalari mazmunining harakatchanligi,
o‘zgaruvchanligi bilan bog‘liq. Ijtimoiy hayotning rivojlanishi, yangi bilimlarning to‘planishi,
ishlab chiqarish jarayonlarining takomillashishi, ijtimoiy taraqqiyot - bularning barchasi
pedagogik funktsiyalarning mazmunini o‘zgartirishni talab qiladi. O‘qituvchi faoliyatining kasbiy-
psixologik xususiyatlari ham muhim rol o‘ynaydi, ular ongda pedagogik shtamplar va
naqshlarning paydo bo‘lishi va mustahkamlanishidan iborat. Natijada, bir tomondan, ta’lim va
tarbiyaning eskirgan mazmuni, pedagogik faoliyat usullari va shakllari, ikkinchi tomondan,
jamiyatning yangi talablari o‘rtasida ziddiyat yuzaga keladi. Uning qarori jamiyatimiz hayotining
barcha jabhalarini tahlil qilish, shaxsga qo‘yiladigan yangi talablarni hamda ta’lim mazmuni va
o‘quv jarayonini qayta ko‘rib chiqish, shakllarni takomillashtirish uchun zarur bo‘lgan pedagogika
fanining ma’lumotlarini aniqlash asosida amalga oshiriladi.
Professional ta’lim jarayonlarida “Pedagogik faoliyat” mohiyatan ishlab chiqarish
munosabatlarining uzviy qismi bo‘lib, jamiyat ehtiyojlarini qondirish uchun tashkil etilgan. U
jamiyat mablag‘lari hisobidan ta'minlanadi, uning ijtimoiy buyurtmasini bajaradi, uning mulkini
muhofaza qilish va ko‘paytirishni, yosh avlodning mehnatini va umumiy madaniy tayyorgarligini
ta'minlashga qaratilgan. Pedagogik faoliyat ijtimoiy hodisa sifatida kam uchraydi. Uning vazifasi
bolalarning individual ongini insonparvar, demokratik ijtimoiy ong talablari ruhida shakllantirish,
bolalarni ijtimoiy hayot madaniyatiga jalb qilishdir. Pedagogik faoliyat til bilan uzviy bog`liqdir.
Til pedagogik faoliyatning asosiy vositasi bo‘lib, uning yordami bilan pedagogik o‘zaro ta'sir,
ta'sir va bolalarning butun hayotini tashkil etish amalga oshiriladi. Pedagogik faoliyat jamoat-
davlat funktsiyasi sifatida butun jamiyatning pedagogik sa'y-harakatlari: jamoatchilik, mehnat
jamoalari, oilalar, barcha pedagogik muassasalarning pedagogik faoliyatining tashkilotchisi
sifatida ishlaydi. [2]
Ta’lim muassasasi boshqaruvining pedagogik yо‘naltirilganligidan asosiy maqsad – yosh
avlodni ijtimoiy ishlab chiqarish sohasiga muvaffaqiyatli kirib borishini taminlashga qaratilgan
bо‘ladi. Ta’lim muassasi rahbari tomonidan olg‘a suriladigan rejalar, rejalashtirilayotgan muhim
tadbirlar jamoada muhokama qilinishi va muvofiqlashtirilishi lozim. Rahbarning bu boradagi
harakatlari qо‘yilgan vazifani amalga oshirishga izchil va qatiy yondashuvga asoslangan bо‘lsa,
jamoa azolari tomonidan qabul qilinadi va qо‘llab-quvvatlanadi. Ushbu qonuniyat
о‘qituvchilardan tashabbus, mustaqil qaror chiqara olish hamda о‘z vazifasiga ijodiy yondashuvni
talab qiluvchi pedagogik faoliyatga ham taaluqlidir. Shu sababli bu sohada bajarilishi qatiy talab
etiladigan direktiv dasturlarning kamroq qо‘llanilishi maqsadga muvofiq bо‘ladi. Misol uchun,
bunday dasturlarda ish tartibi, hujjatlarni yuritish va mehnat faoliyatining oxirgi natijasiga aniq
talablarni belgilash orqali cheklanish rо‘y berishi mumkin. Ta’lim natijasiga nisbatan talab qatiy
belgilanadi va u davlat ta’lim standartlarida rasmiylashtiriladi. Pedagogik faoliyatning sifat
kо‘rsatkichi esa, mos ravishda ta’lim oluvchilar faoliyatining ushbu talablar darajasiga
muvofiqligida о‘z aksini topadi. Demak, direktiv boshqaruv dasturlaridan voz kechish
pedagoglarga cheklanmagan hajmdagi erkinlikning berilishini anglatmaydi. Ushbu yо‘nalishda
asosiy e’tibor ta’lim jarayoni mazmuni va usullaridan uning yakuniy natijasiga kо‘chirilishiga
qaratilgan. Bajarilishining majburiyligi nuqtai nazaridan boshqaruv dasturlarini informativ va
direktiv turlarga ajratish mumkin. Jumladan, matbuotda nashr etilayotgan turli ilmiy-metodik
tavsiyalar informativ dasturlar hisoblanadi va ularning bajarilishi majburiy deb belgilanmaydi.
Pedagoglar ulardan faqat о‘zlari uchun zarur deb bilgan qismini bajarish huquqiga egalar.
Informativ dasturlar talablarining jarishi tо‘laligicha pedagogning xohishi, ehtiyoj va istaklaridan
kelib chiqib belgilanadi. Direktiv hujjatlarning bajarilishi majburiy bо‘lib, u tegishli tartibda
nazorat qilinadi. Jamiyatimizning demokratlashib borishi natijasija informativ dasturlarga bо‘lgan
ehtiyoj ortib borishi kuzatilmoqda. Ta’lim muassasini boshqarish konsepsiyasi kо‘plab boshqaruv
g‘oyalarini о‘zida mujassamlashtirgan tashkiliy model sifatida tasavvur qilish mumkin.
Xulosa o‘rnida shuni ta’kidlash joizki Professional ta'lim jarayonida Pedagogik faoliyatning
samaradorligini yo‘lga qo‘yishni, jarayon va uning natijalari to‘g‘risida ma'lumotlarni tashkiliy
ravishda olishni talab qiladi. Pedagogik diagnostika o‘qituvchiga o‘rganishga, o‘quvchilarning
|
| |
