СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

452 
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini 
 
 takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI 
06.12.2022 
 
2017 — 2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor 
yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasida belgilangan vazifalarni so‘zsiz amalga oshirish, 
respublika hududlaridagi ekologik muammolar yechimiga ta’lim tizimini joriy qilish bilan hissa 
qo‘shish, o‘sib kelayotgan yosh avlodning ekologik savodxonligini oshirish, ekologik ongi va 
ekologik madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish, ekologik ta’lim va tarbiya jarayonini 
samarali tashkil etish maqsadida Vazirlar Mahkamasining qarorida belgilab qo‘yilgan140 
Dunyoning jo‘g‘rofiy-siyosiy tuzilishi o‘zgarmoqda. Bunday sharoitda inson tomonidan 
biosferaga ko‘rsatilayotgan ta’sirni tartibga solish, ijtimoiy taraqqiyot uchun qulay tabiiy muhitni 
saqlab qolishning o‘zaro ta’sirini uyg‘unlashtirish, inson va tabiatning o‘zaro munosabatlarida 
muvozanatlarga erishish muammosi borgan sari dolzarb bo‘lib qolmoqda». 
XXI asrda tabiat bilan insoniyat o‘rtasidagi munosabatlar tobora keskinlashmoqda. 
Ekologiya muammolarining keskinlashuvi insoniyatning, jumladan, maktab o‘quvchilarining 
ekologik ma’lumotga bo‘lgan ehtiyojini oshirmoqda. Yer sharining, jumladan, Markaziy Osiyo, 
xususan, O‘zbekiston Respublikasining turli hududlarida vujudga kelgan noqulay ekologik 
vaziyat, Respublikaning iqtisodiy-ijtimoiy hayotiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Bu esa xalq xo‘jaligida tabiat zahiralaridan omilkorlik bilan foydalanadigan, shuningdek, 
atrof-muhit bilan munosabatda yuksak axloqiy, estetik fazilatlarga ega kishilarga bo‘lgan 
ehtiyojlarni har qachongidan ham kuchaytirmoqda. Bu zaruriyat o‘quvchilarga ekologik ta’lim-
tarbiya berishni umumiy ta’lim, ayniqsa, alohida ta’lim ehtiyojlari bo‘lgan bolalar uchun 
ixtisoslashtirilgan maktablarda asosiy vazifalaridan biri qilib qo‘yilmoqda.
Yuksak umumiy va kasbiy madaniyatga, ijtimoiy va iqtisodiy faollikka, hayotda o‘z o‘rnini 
topa olish mahoratiga ega bo‘lgan, iqtisodiyot, fan-texnika va texnologiyalarning yutuqlarini 
yaxshi o‘zlashtirgan mutaxassislarning yangi avlodini tarbiyalash maqsadida O‘zbekiston 
Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi (yangi taxriri)141 Qonuni , “Atrof-muhitni muhofaza 
qilish hamda ekologik nazorat sohasidagi Davlat organlari faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari 
to‘g‘ristida”gi Prezident qaraorida mamlkatda ekologik havfsizlikni ta’minlash, ekologik 
vaziyatni yaxshilash, qulay ekologik holatni barqaror saqlash, ekologiya va atrof-muhitni 
muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi samaradorligini ta’minlash hamda sodir etilayotgan 
huquqbuzarliklarning olidini olish bo‘yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlarni yanada 
jonlantirish maqsadlari belgilab qo‘yilgan142 Bular bosqichma-bosqich hayotga tatbiq etilmoqda.
Dunyodagi turli joylarda vujudga kelayotgan og‘ir ekologik holatlarning inson sog‘lig‘iga 
salbiy ta’sir etayotgani, atrof-muxitni muhofazasiga oid ekologik ta’lim-tarbiyaning ilmiy 
asoslangan reja va dastur asosida tashkil etish zarur ekanligini kun tartibiga qo‘ygan. Bunday 
dasturlar ishlab chiqilgan bo‘lsa ham alohida ta’lim ehtiyojlari bo‘lgan bolalar uchun 
ixtisoslashtirilgan maktabning intellektual kamchiligiga ega bo‘lgan o‘quvchilarning o‘ziga xos 
va ularning imkoniyatlari darajasiga mos keladigan biron bir mukammal ekologik ta’lim-tarbiyaga 
oid dastur yoki o‘quv qo‘llanma ishlab chiqilmagan. 
Rivojlanishda nuqsonlari bo‘lgan bolalarni ekologik ta’lim va tarbiyalash muammosi 
ko‘plab Rossiya defektologlari tomonidan ko‘rib chiqilgan. (V.I. Vorobieva, V.V. Voronkova, 
T.N. Golovina, E.A. Ekjanova, V.G. Zubarev, E.A. Kovaleva , I. V. Kabelko, E. M. Kalinina, N. 
G. M., N. Morozova, J. E. Orazboev, T. I. Porotskaya, V. I. Sivoglazov, E. A. Strebeleva, B. K. 
Tupono‘gov, M. V. Ulemaeva, T. V. Shevyreva va boshqalar), ularning tadqiqotlari ushbu 
mavzuga qiziqishni aks ettiradi va uning ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatadi, lekin faqat 
kontekstda. 
140
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentininu “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha 
Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni // O‘zbekiston Respublikasi Qonun xujjatlari to‘plami.-T., 2017. B-
39.
141
Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўg‘рисида»ги Qонун- Ўзбекистон Республикаси Qонун 
хужжатлари тўплами Т.: 2020 йил 29 сентябр 
142
Мирзиёев Ш.М. “Атроф-муhитни муhофаза qилиш hамда экологик назорат соhасидаги Давлат органлари 
фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тўg‘ристида”ги Ўзбекистон Республикаси Президенти qарори-
Т.,2021 йил 31 декабр 

Download 7 Mb.