444
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
PROFESSIONAL TA'LIMDA PEDAGOGIK FAOLIYAT TIZIMINI TASHKIL QILISH
VA BOSHQARISH
Usmonov Sodiq
Jizzax davlat pedagogika universiteti dotsenti
Boqiyev Ramazon
JDPU Ta’lim muassasalarining boshqaruvi 2-kurs magistranti
Pedagogik faoliyat - ongli tarbiyaviy tajriba, pedagogik nazariya va maxsus muassasalar
tizimi
bilan qurollangan holda, ta’limning ob’ektiv jarayoniga ongli ravishda aralashadi, uni
tashkil qiladi, bolalarni hayotga tayyorlashni tezlashtiradi va takomillashtiradi. Inson tarbiyasi
doimo, ijtimoiy taraqqiyotning istalgan bosqichida butun jamiyat, ijtimoiy munosabatlarning
butun tizimi va ijtimoiy ong shakllari tomonidan amalga oshiriladi. U ijtimoiy qarama-qarshiliklar
yig‘indisini o‘ziga singdiradi va aks ettiradi. Pedagogik faoliyat
ijtimoiy funktsiya sifatida
ta'limning ob'ektiv jarayonining chuqurligida yuzaga keladi va o‘qituvchilar, maxsus tayyorlangan
va o‘qitilgan odamlar tomonidan amalga oshiriladi. Aksincha, ta'lim jarayonida ishtirok etuvchi
ko‘plab kattalar bolalar bilan munosabatlarining ulkan tarbiyaviy ahamiyatini anglamaydilar,
pedagogik maqsadlarga zid harakat qiladilar va harakat qiladilar. Shunday qilib, u pedagogik
faoliyatni ishonchli bilimlar bilan qurollantiradi, chuqur ongli, samarali, yuzaga keladigan qarama-
qarshiliklarni hal qilishga qodir bo‘lishga yordam beradi.
Ijtimoiy hodisa sifatida tarbiya va pedagogik faoliyatda umumiy va farqlilik,
birlik va
xususiylik quyidagi umumlashmalarda ifodalanadi.
1. Professional ta'lim ijtimoiy hodisa sifatida insoniyat jamiyati bilan bir vaqtda, ongli
pedagogik faoliyatdan oldin paydo bo‘lgan. U, ob'ektiv jarayon sifatida, bolalar va kattalar
o‘rtasidagi hayot munosabatlari jarayonida professional tayyorgarlik ko‘rgan mutaxassislarsiz
amalga oshirilishi mumkin. Pedagogik faoliyat ob'ektiv jarayonlarning sub'ektiv in'ikosi sifatida,
yosh avlodni shakllantirishga ongli aralashish sifatida tarbiyaviy munosabatlarning tubida tug‘ildi.
2. Ta'lim - pedagogik faoliyatga qaraganda ob'ektiv hodisa va kengroq kategoriyadir. Pedagogik
faoliyatni vujudga keltiruvchi va u bilan uzviy birlikda bo‘lgan holda,
tarbiya bolalarni
rivojlanayotgan va o‘zgaruvchan hayot talablaridan maqsadli tayyorlashdan orqada qolishi tufayli
u bilan ziddiyatlar va nomuvofiqliklarga olib kelishi mumkin.
3. Jamiyatdagi ta’limning maqsadi – kishilarning hayotiy ehtiyojlarini qondirishdir. Pedagogik
faoliyat bolaning butun hayotini pedagogik ta'sir bilan qamrab olish, ma'lum mi- shakllantirish
maqsadini ko‘zlaydi. dunyoqarash,
ehtiyojlar, xulq-atvor shakllari, shaxsiy fazilatlar.
4. Ta’lim ishlab chiqaruvchi kuchlarni tayyorlash ijtimoiy funksiyasiga ega. Pedagogik faoliyat
bunday tayyorgarlik bilan bir qatorda shaxsning ma'lum bir turini shakllantirish va individuallikni
rivojlantirish vazifasini qo‘yadi.
5. Ta'limda bolalarga ta'sir qilish vositalari ijtimoiy munosabatlarning yig‘indisi va bolalarning
faol tashabbusi bo‘lib, bu shaxsning shakllanishi natijalarining ma'lum bir stixiyali, oldindan aytib
bo‘lmaydiganligiga olib keladi. Pedagogik faoliyat ongli ravishda stixiyalilikni yengish,
uyushqoqlik, rejalashtirilgan maqsadlarga erishish uchun bolalarning mazmuni va faoliyatini
diqqat
bilan
tanlashga
intiladi.
6. Ta’limda hamma ishtirok etadi: kattalar va bolalar, narsa va hodisalar, tabiat va atrof-muhit.
Pedagogik faoliyat ijtimoiy ideallarni amalga oshirishga, tabiat,
atrof-muhit va jamoatchilik
ta'sirini tashkil etishga chaqirilgan maxsus tayyorlangan mutaxassislar, o‘qituvchilar tomonidan
ifodalanadi.
7. Ijtimoiy munosabatlarning takomillashuvi va ijtimoiy muhitning tashkil etilishi bilan ta’lim va
pedagogik faoliyatning yaqinlashishi kuzatiladi. [1]
Pedagogik faoliyat ijtimoiy hodisa sifatida dialektik, qarama-qarshiliklarda amalga
oshiriladi. Aynan qarama-qarshiliklar uning rivojlanishining harakatlantiruvchi kuchi, ilg‘or va
innovatsion tajribaning paydo bo‘lishi, pedagogik fikrni rag‘batlantirishdir. Bu qarama-
