48
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
2.
Т.П.Галкина «Социология управления: от группы к команде» Учебное
пособие.-М.: Финансы и статистика», 2003.-224 с:ил
3.
Эдгар Шейн «Организационная культура и лидерство» Под научной
редакцией.2002 г
ZAMONAVIY PEDAGOGNING DEONTOLOGIK MADANIYATI
Barno Xodjiakbarovna Xusniddinova
Nizomiy nomidagi TDPU Logopediya kafedrasi o‘qituvchisi
Xayrullayeva Ra`no
Jahongir qizi
Nizomiy nomidagi TDPU Logopediya yo‘nalishi 2-kurs talabasi
Ayni paytda ijtimoiy va ma'naviy hayotning barcha sohalarida, shu jumladan ta'lim sohasida
ham muhim o‘zgarishlar yuz bermoqda. Butun insoniyat kelajagi ko‘p jihatdan ta'lim qanday
bo‘lishiga bog‘liq. Shu munosabat bilan professor-o‘qituvchilar tarkibini
tayyorlashga alohida
e'tibor qaratiladi, bu erda asosiy rol o‘qituvchining kasbiy faoliyatni bajarishga tayyorligini
shakllantirishga yuklangan.
Psixologik-pedagogik adabiyotlarda "pedagogik faoliyatga tayyorlik" ("o‘qituvchining
kasbiy tayyorgarligi") tushunchasi noaniq holda ko‘rib chiqiladi.
N.N.Nikitina, N.V.Kislinskaya o‘qituvchilarning kasbiy tayyorgarligining ikki turini ajratib
ko‘rsatadilar:
-
umumiy madaniy, umumiy ilmiy, maxsus, psixologik va pedagogik bilimlar tizimini
o‘zlashtirishni o‘z zimmasiga olgan holda o‘qituvchining nazariy tayyorligi;
- malaka xususiyatlarida mavjud bo‘lgan ko‘nikmalar va ko‘nikmalar ro‘yxatini aks
ettiruvchi o‘qituvchining amaliy tayyorligi.
M.I.Dyachenko, L.A.Kandybovichning ta'kidlashicha, mehnat faoliyati jarayonida nafaqat
insonning barqaror shaxsiy xususiyatlari (e'tiqodlari,
qarashlari, xarakter xususiyatlari va
boshqalar) paydo bo‘ladi, balki ushbu faoliyat turi bilan bog‘liq vaziyatli ruhiy holatlar ham paydo
bo‘ladi. ... Olimlarning fikriga ko‘ra, kasbiy faoliyatga tayyorlik - bu insonning qobiliyatlarini har
qanday ma'lum bir daqiqada muvaffaqiyatli harakatlarga moslashishi, uning ta'lim
va ish
vazifalarini bajarishda ma'lum xulq-atvorga bo‘lgan ichki kayfiyati, faol va maqsadga muvofiq
harakatlarga munosabatiga tayorligidir.
N.D.Xmel tadqiqotlarida o‘qituvchining kasbiy faoliyatga
tayyorligi motivatsion-shaxsiy,
mazmunli va protsessual tarkibiy qismlar to‘plami sifatida qaraladi.
L.V. Zanina, N.P.Menshikova insonning kasbiy tayyorgarligiga quyidagi xususiyatni beradi:
"o‘z ishini tanlashga tayyorligi, professional yo‘l, o‘z manfaatlarini anglash, shaxsning individual
psixologik xususiyatlari".
V. A. Slastenin pedagogik faoliyatga kasbiy tayyorgarlikni "bir tomondan psixologik,
psixofiziologik va jismoniy tayyorgarlikni ajratish mumkin bo‘lgan, ikkinchi tomondan, ilmiy,
nazariy va amaliy mashg‘ulotlarni kasbiy mahorat asoslari sifatida o‘qituvchiga qo‘yiladigan
kasbiy aniqlangan talablar to‘plami" deb ta'riflaydi.
Ijtimoiy pedagogika lug‘atida har qanday faoliyat turiga kasbiy tayyorlik "o‘zini o‘zini
ma'lum bir kasbiy faoliyatni amalga oshirishga qodir va tayyor deb
bilgan va uni bajarishga
intilayotgan shaxsning sub'ektiv holati" deb qaraladi.
Ko‘rib turganingizdek, o‘qituvchilarning kasbiy tayyorgarligi muammolarini o‘rganishda
turli xil yondashuvlar va "pedagogik faoliyatga tayyorlik" ("o‘qituvchining kasbiy tayyorligi")
kontseptsiyasining ko‘plab talqinlari mavjud bo‘lib, kelajakdagi o‘qituvchilarning tayyorgarligini
shakllantirishning turli jihatlarini ochib beradi. A.S.Magauova ta'kidlaganidek, o‘qituvchining
kasbiy tayyorgarligi muammolarini o‘rganish bir necha yo‘nalishda amalga oshiriladi:
