|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 52
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
etadi, ammo, bu yerda matn teatrlashtirilgan о‘yinga qaraganda erkin qо‘llaniladi, bolalarni
kо‘proq ijro qilinayotgan rolning ifodaliligidan kо‘ra, syujetning о‘zi, uning haqqoniyligi jalb
etadi.
Bolalarning teatrlashtirilgan о‘yinli faoliyati о‘zaro uzviy bog‘langan ikkita aspektlarda
qaraladi: bolaning mustaqil tajribasiga tayanuvchi turli xil baddiy faoliyat, ijodiy syujetli о‘yinlar.
Teatrlashtirilgan faoliyatni tashkil etish tamoyillari (O.Akulova): - о‘yin ( erkin, ixtiyoriy)
va baddiy ( tayyorlangan, boshidan kechirgan ) baddiy komponentlarni birlashtiruvchi ushbu
faoliyatning о‘ziga xosligi;
Turli xil san’at turlari va bolaning turli baddiy faoliyati о‘rtasidagi о‘zaro aloqalarni kо‘zda
tutuvchi komplekslilik;
Improvizatsiyaliligi teatrlashtirilgan о‘yinda ijodiy faoliyat sifatida qaraladi, u kattalar va
bolalarning о‘zaro faoliyatini ta’minlaydi, bolalar о‘zaro erkin muhitda, bolalar tashabbuskorligi
ortadi, taqlid qilish uchun namuna bо‘lmaydi, hamma narsa о‘z nuqtai nazariga kо‘ra, haqiqiylikka
intilish asosida bо‘ladi;
- teatrlashtirilgan о‘yin faoliyatini maqsadli rivojlantirishga mos integrativligi (kо‘p
tarmoqliligi ), о‘z ichiga bir butun pedagogik jarayonni qamrab olib, u teatrlashtirish bо‘yicha
ishlarni baddiy faoliyat bosqichlarini hisobga olgan holda tashkil etishni kо‘zda tutadi.
Birinchi bosqich. Bilish faoliyatlari, emotsional tajribalarini boyitish va asar g‘oyalarini
mashg‘ulotlarda bolalarning bilish jarayonlari, nutqi, musiqiy idorokini rivojlantirish maqsadida
baddiy asar mazmuniga mos ravishda rivojlantirish uchun baddiy matnni chuqurroq idrok etish.
Mashg‘ulotdan tashqaridagi tarbiyachi va bolalar о‘rtasidagi hamkorlikdagi faoliyatda matn bilan
tanishish , uni chuqur idrok etishlari bо‘yicha ishlar olib boriladi( suhbatlar, kitobdagi rasmlarni
kuzatish, audio yozuvlarni eshitish va tahlil qilish, didaktik о‘yinlar, leksik mashqlar, viktorinalar
va hakozo ). Predmetli-rivojlantiruvchi muhit kitob bilan muloqot qilishga qiziqish uyg‘otadi.
Ikkinchi bosqich . Obrazlarni noverbal, intonatsiya va til ifodaliligi vositalari yordamida bera
olish malakasini rivojlantirish. Asosiy metod sifatida obrazli о‘yinli etyudlar yuzaga chiqadi.
Bolalar tomonidan badiiy asar qahramonlarini, ularning hatti harakatlarini, holati va kayfiyatlarini
yaxshi tushunishi mashg‘ulotning barcha turlariga mos keladi, matnlar bilan harakatli о‘yinlar,
leksik mashqlar, turli xil kо‘rgazmalarni tomosha qilish va xakozo. Predmetli rivojlantiruvchi
muhit bolalarni matn asosida mustaqil о‘yin va badiiy faoliyatini ta’minlaydi.
Uchinchi bosqich. Bolani nutqiy, о‘yin va boshqa turdagi adabiy faoliyatidagi ijodi
“tomoshabin”, “artist”, “ssenarist-rejisser”, tashkilotchi-kostyumer sifatidagi о‘yinli pozitsiyalarni
tasviriy san’at ( jamoa bо‘lib, afishalar, taklifnomalar tayyorlashida) bо‘yicha mashg‘ulotlarda,
tarbiyachilar va bolalarning birgalikdagi faoliyatida о‘zlashtiriladi.
Katta guruhda nutqiy ijodni rivojlantirish uchun maqsadli chuqurlashtirilgan ishlar olib
boriladi. Mustaqil о‘yin va nutqiy faoliyat ijodida predmetli muhitga tayaniladi.
Shunday tashkil qilingan ishlarda teatrlashtirilgan о‘yin bolani ijodning xar xil turlarida о‘z
о‘zini namoyon qilish va о‘zini kо‘rsatishiga, guruhda о‘z о‘rniga ega bо‘lishiga, hayotiy
tajribasini oshirishiga xizmat qiladi.
Demak, teatrlashtirilgan faoliyat - bolaga ta’sir kо‘rsatishning eng samarali usullaridan biri
hisoblanib, unda ta’lim tamoillari ancha yorqin namoyon bо‘ladi: о‘ynab о‘rgatish!
Teatrlashtirilgan faoliyat о‘z ichiga ikkita asosiy blok bо‘yicha ishlarni qamrab oladi: teatr alifbosi
va teatrlashtirilgan о‘yinli faoliyat ( qо‘g‘irchoq teatridagi о‘yinlar, dramatizatsiyali о‘yinlar,
о‘yin- spektalllar, teatr uchun yasaymiz).
Teatrlashtirilgan faoliyat jarayonida bolalarning atrof -olam haqidagi bilim va tasavvurlari
kengayadi.
Psixik jarayonlar:diqqat, xotira, tasavvur, tafakkur, idrok va fikrlash qobiliyati
rivojlantirladi.
Turli analizatorlarning rivojlanishi kuzatiladi.
Lug‘ati faollashtiriladi, nutqning grammatik qurilishi, tovushlar talaffuzi, bog‘langan nutq
kо‘nikmalari, nutqning temp, ritm, ohangdorligi, ifodaliligi takomillashtiriladi
|
| |
