|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 84
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
munosabatlarni fuqarolarning yangi avlodini rivojlantirish foydasiga o‘zgartirish uchun sharoit
yaratadi.
Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, mahalliy o‘zini o‘zi boshqaruv organlarining
hamkorlikdagi faoliyatiga asoslangan boshqaruv – bir tomondan, tashkilotlar, fuqarolik jamiyati
vakillari hamda hususiy iqtisodiy sektor – ikkinchi tomondan u yoki bu ijtimoiy sohalarda,
jumladan, ta’lim sohasida o‘zida “davlat-jamiyat boshqaruvi” fenomenini namoyon etadi[3].
Boshqaruvning davlat-jamiyat xarakteridagi tushuncha avval boshidan davlatning ta’limiy
siyosatining bu prinsipni kengroq miqyosda, kengroq ijtimoiy kontekstda – davlat va fuqarolik
jamiyati o‘rtasidagi munosabatlar negizida ko‘rishni nazarda tutgan.
Ta’lim muassasasini boshqaruvining davlat-jamiyat boshqaruvi haqidagi bir qator tortishuvli
xulosalarni tahlili har xil ma’no kasb etuvchi yondashuvlarga tavsif berish imkonini beradi.
Bir vaziyatlarda davlat-jamiyat shaklidagi boshqaruvga ta’lim muassasasining vazifalarini
kengaytirish maqsadida nodavlat strukturalari va sub’ektlarini ishtirokiga yo‘l qo‘ygan holda
kengroq qarash amal qilsa, boshqa holatlarda ta’lim muassasasini boshqarishning davlat-jamiyat
shaklida esa bu tushunchaning “boshqaruv” terminiga aniq yondashuv amaliyoti qo‘llaniladi.
Ijtimoiy boshqaruv nazariyasi har qanday boshqa faoliyatlardan aniq ajralib turadi va bu
tafovut uni ijtimoiy tashkilot – ta’lim muassasasining maqsadlarini belgilash va unga erishishdagi
mas’uliyati bilan bog‘lanadi. Amaliy jihatdan esa boshqaruvning muhim alomatlari sifatida
boshqaruv ob’ektini boshqaruvga oid qarorlarni tayyorlash, qabul qilish va ro‘yobga chiqarishda
namoyon bo‘lakdi. Bu, o‘z navbatida, boshqaruv hokimligining muayyan vakolatlari bilan bog‘liq.
Ta’limni davlat-jamiyat yo‘sinida boshqarishni shakllanishida “ta’lim muassasasini
boshqarishning davlat-jamiyat boshqaruv shakli” tushunchasinining boshqa tashkiliy-pedagogik
kategoriyalar tizimidagi o‘rni va roli muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ham “davlat-
jamiyat boshqaruvi” tushunchasining tarkibiy terminlari mazmuniga aniqlik kiritish ehtiyoji
yuzaga keladi.
Odatda, “davlat” haqida fikr bildirganimizda, boshqaruvning bu tarkibiy termini muayyan
subyektlarni nafaqat davlat statusi (maqomi) bilan bog‘liq bo‘lgan strukturani, balki ularni
davlatga tegishli ekanligini, davlat tomonidan belgilangan vakolatlar doirasida faoliyat
ko‘rsatishini nazarda tutamiz.
Davlat boshqaruvi ta’lim tizimining barcha darajalarida amalga oshirilar ekan,
boshqaruvning davlat-jamiyat ko‘rsatkichi tizimning barcha bo‘g‘inlarini qamrab olmog‘i lozim.
Shu nuqtai nazardan nafaqat ta’lim organlari hamda ta’lim muassasalarining rahbarlari, balki
ta’lim sohasi xodimlari ham davlat boshqaruvining tarkibiga kiradilar.
Shunday qilib, ta’limni boshqarishning davlat-jamiyat shakli davlatning ta’lim sohasidagi
siyosati prinsipi sifatida ta’limning barcha jabhalariga taalluqli bo‘lishi, ta’lim muassasalari,
ta’limiy munosabatlarning barcha ishtirokchilari faoliyati uchun yangi sharoitlarni taqdim etmog‘i
lozim.
Ta’lim sohasiga aloqador bo‘lgan jamoatchilik har xil sub’ektivlik darajasiga ega bo‘lishi
mumkin. Ta’lim bilan aloqada bo‘lgan jamoatchilik muayyan darajadagi shartlilik asosda
professional va noprofessionallarga bo‘linishi mumkin. Shunday tasnifga ko‘ra professional
jamoatchilikka o‘zining professional birlashmalari, jamiyati, assotsiatsiyalarini tuzgan ta’lim
sohasi xodimlari kiradi.
Ta’kidlash joizki, ko‘pgina rivojlangan mamlakatlarda shunday pedagogik assotsiatsiyalar
ta’lim tizimiga kuchli ta’sir o‘tkazish imkoniyatiga ega.
Ta’lim muassasasini boshqarishda noprofessional jamoatchilik bilan pedagoglarning
o‘zlarini pedagogik jamoasi o‘rtasida muayyan aloqadorlik, hamkorlik mavjud. Agar pedagogik
jamoaning rahbari, ish beruvchi bilan pedagoglarning, ta’lim muassasasining boshqa xodimlari
o‘rtasida hamkorlikni nazarda tutadigan bo‘lsak, ta’lim muassasasining jamoasi davlatning ta’lim
sohasidagi siyosatining ijrochilari, boshqacha so‘z bilan aytganda, boshqaruvning maktabdan
tashqari, jumladan, ota-onalar jamoatchiligi oldida davlat vakili sanaladi.
|
| |
