|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 89
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
natijalarini boshqarishga asoslanadi. Masalan, S.Turg‘unov quyidagi ta’rifni beradi: kompetensiya
– bu mansabdor shaxs bilim va tajribaga ega bo‘lgan masalalar majmuasidir.
Yu.Rahimova kasbiy kompetentsiyaning quyidagi ta’rifini beradi - mehnat bozorida
raqobatbardosh bo‘lishga imkon beradigan tizimli bilim, ko‘nikma va shaxsiy fazilatlar yig‘indisi
bo‘lgan integral xususiyat. M.Matnazarova o‘z tadqiqotida kasbiy kompetensiya psixik
xususiyatlarning murakkab ko‘p bosqichli barqaror tuzilishi sifatida tavsiflaydi va I.Grishina,
B.Gershunskiy, N.Zaprudskiy, V.Krichevskiy, M.Matnazarova, Sh,Mardonov, M.Mirsolieva,
N.Muslimov va M.Zakirovalarning tadqiqotlarini tahlil qiladi.
Ular asosiy (har qanday kasbiy faoliyat uchun zarur bo‘lgan), asosiy (kasbiy faoliyatning
ma’lum bir sohasi uchun talab qilinadigan) maxsus sifatida kasbiy kompetentsiya tarkibini ajratib
ko‘rsatishadi. Maktab direktorining kasbiy faoliyati uchun asosiy kompetentsiyalarni aniqlaymiz:
asosiy kompetensiyalar - raqamli jamiyat va iqtisodiyotni axborotlashtirish sharoitida
zamonaviy talablar kontekstida zarur bo‘lgan kompetensiyalar;
maxsus kompetensiyalar - maktabdagi boshqaruv faoliyatining o‘ziga xos xususiyatlarini
aks ettiruvchi kompetensiyalar.
Maktab direktorining kasbiy kompetentsiyasining asosiy tarkibiy qismlaridan biri
differensial psixologik, ijtimoiy-psixologik autopsixologik bilan bir qatorda akmeologik va
maxsus,
boshqaruv
kompetensiyasi
va
axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari
kompetensiyasidir.
Shunday qilib,
axborot-kommunikatsiya texnologiyalari kompetensiyasi
maktab
direktorining kasbiy kompetentsiyasining tarkibiy qismlaridan biridir. M.Lapchik tomonidan
berilgan ta’riflarni umumlashtirib, M.Lebedeva va O.Shilova axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari kompetensiyasi deganda kasbiy faoliyatda zamonaviy axborot-kommunikatsiya
texnologiyalaridan samarali foydalanish tushuniladi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari
kompetentsiyasining ahamiyati Yevropa Kengashining hisobotlarida ham, Global Axborot
Jamiyatining Okinava Xartiyasida (2000) taʼkidlangan boʻlib, unda axborot-kommunikatsiya
texnologiyalari rivoji uchun muhim ragʻbat ekanligi qayd etilgan. L.Gaidarenkoning va
L.Martynova tadqiqotlarida ta’kidlanganidek, boshqaruv kompetensiyasi va axborot-
kommunikatsiya
texnologiyalari
kompetensiyasi menejer faoliyatining o‘zgaruvchan
funktsiyalarini bajarishda bir-birini to‘ldiradi.
I.Kuzmin, S.Gurgunova, O.Chulanova va boshqalarda “kompetensiya” va “kompetentlik”
tushunchalarini shakllantirish va rivojlantirish muammosi boʻyicha kompetensiyaga asoslangan
yondashuvga yoʻnaltirilgan taʼlimni shakllantirishning uch bosqichi belgilangan:
1960-1970
yillarda “kompetentlik” tushunchasi kiritilgan. 1970-1990 yillarda
“kompetentlik” tushunchasidan foydalanish boshlangan. 1990-yilda kasbiy kompetentsiya
tushunchasi kirib kelgan. Kompetensiya va kompetentlik tushunchalari deganda asosan
zamonaviy fanda xodimlarni boshqarish nazariyasi va amaliyotini tahlil qilishda kompetensiya
tushunchasiga muhim ahamiyat berilmoqda. Kompetentlik – tushunchasi dastlab ta’lim sohasiga
psixologik, pedagogik izlanishlar natijasida kirib kelgan tushuncha bo‘lib, zamonaviy atama
sifatida qo‘llanilib kelinmoqda. Kompetensiya va kompetentlik tushunchalariga turlicha
yondashuvlarni tahlil qilish ushbu tushunchalar rivojlanishining yangi bosqichini ochib berdi.
Ushbu bosqich XXI-asrning boshlariga tegishli maxsus kompetensiyalarni joriy etish bilan
bog‘liq. Masalan, boshqaruv malakasi.
Maktab direktorining boshqaruv malakasi deganda uning boshqaruv muammolarini hal
qilishning ilmiy asoslangan vositalariga egalik darajasi tushuniladi. Maktab direktorining
boshqaruv malakasining mavjudligi uning ikkita xususiyatga ega ekanligini ko‘rsatadi, masalan:
- maktab direktori yetarli boshqaruv tajribasiga ega bo‘lib, uning natijalari doimiy ravishda
tahlil qilinadi, boshqaruv uslubi va vositalari takomillashtirib boriladi;
- maktab direktori ta’limni axborotlashtirish sharoitida maktab abni rivojlantirish uchun
uning samarali boshqaruvi muhimligini tushunadi.
|
| |
