Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti

Bemor Lutfillaeva M. 50 yoshda sobik zavod raxbari. U shifokorga umurtka pogonasi atrofidagi kuchli og`riqdan shikoat qildi. Vrach asosiy choralaridan tashqari unga massaj olishni buyurdi. Aytingchi unga massaj mumkinmi? Agar mumkin bo’lsa qanday turini taklif qilasiz?

Mirzaev A. 34yoshda, massaj siypalashdan boshlandi. Ammo bemor oz muddatdan sung bezovtalana boshladi. Massajni tuxtatishga majbur buldi. Keyingi kunlarda xam shu holat takrorlandi. Vrach qanday xatolikka yul kuygan?.

18 yoshli Gulyamov N. badaniga allergik toshma toshgan, juda sekin toshma kammayapti, lekin bemor shifokorlardan umumiy massaj buyurishligini talab qilyapti. Shifokor taktikasi va maslaxati?

1.Massajo’tkazishgaqarshiko’rsatma?

A.*Teributunligibuzilganda

V.massajistqo’lioriganda

V.qonaylanishisusayganda

G.kuchliogg`riqbo’lganda

2.Organizmgamassajningta`sirmexanizmidagiomillarnianiqlang?

A.*asab

V.mexaniq

Gtermik

3.Shvetmassajisistemasidavaqtning 60-70% qaysiusuluchunsarflanadi?

B. silash

V.harakat

G.siqish

A.*silash

B.uqalash

V.surtish

G.tebratish

5. Organizmningfunktsionalholatigamassajningasosiyta`sirqilishturlarinisanabo’ting?

A.*Organizmtonusinioshiruvchi, tinchlantiruvchi

B.og`riqqoldiruvchi.

V.yallig`lanishgaqarshi

G.bo’shashtiruvchi

Mustaqilravishdamassajturlarini ajratib,texnikavametodikalarniqo’rsatib berish, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalargasaralash. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni ko’rsatib berish.

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

1.Massajhakidanimalarbilasiz ?

2.Massajqo’llanilashigaqarabqandayturlaribor ?

3.Massajningqandayshakllaribor ?

4.Massajningta`sirmexanizmihaqidanimabilasiz ?

5.Massajningqandaytexnikavametodikalaribor?

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy qontrol» M., 1990

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHet el adabieti:

TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
“TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ________TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil

Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyati. Jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgaqarshiko’rsatmalar. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Vrachnazoratikartasinirasmiylashtirishvahimoyaqilish.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№16

TA`LIMTEXNOLOGIYASI


Toshkent–2012

Tuzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.
Fanning ta`limtexnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quvmashg`ulotidata`limtexnologiyasimodeli

Mavzu№ 16 Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyati. Jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgaqarshiko’rsatmalar. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Vrachnazoratikartasinirasmiylashtirishvahimoyaqilish.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa	Talabalarsoni:8-10
O’quv mashg`ulotining shakli va turi	Amaliymashg`ulot
O’quvmashg`ulotiningtuzilishi	1.Kirish qism.. 2. Nazariy qism 3.Analitik qism: -organayzer -Test va vaziyatli masalalarlar 4. Amaliy qism
O’quvmashg`ulotimaqsadi:	Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyati, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarhaqidatushunchaberish. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Talabalartomonidanvrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirishvaunihimoyaqilish.
Talababilishikerak:	Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyatini, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni.Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Vrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirishvaunihimoyaqilish.
Talababajaraolishilozim:	mustaqilravishdasog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyatini, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarnitavsiyaetishni. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Vrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtiribvaunihimoyaqilishni.
Pedagogikvazifalar: Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyati, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarhaqidatushunchaberish. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Talabalartomonidanvrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirishvaunihimoyaqilish.	O’quvfaoliyatinatijalari: Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniahamiyatini, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni.Vrach-jismoniytarbiyadispanseri. Vrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirishvaunihimoyaqilish.
Ta`limusullari	Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.
Ta`limshakli	Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli
Ta`limvositalari	Doska-stend, yozuv taxtasi, eslatma, nazorat varag`i, matnlar, nazorat savollari, testlar, vaziyatli masalalar
Ta`limberishsharoiti	Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, antropometriya xonasi).
Monitoringvabaholash	Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test

O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti (90 daqiqa)		Faoliyat
		ta`limberuvchi		ta`limoluvchilar
1-bosqich. 5 daqiqa 15 daqiqa		Nazariy qism 1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish 1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi bilan tanishtiradi. 1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni; mustaqil ishlash uchun adabiyotlar ro’yxatini aytadi (ilova №.8) 1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)		Tinglaydilar, yozib oladilar. Aniqlashtiradilar, savollar beradilar
2-bosqich. 5daqiqa 10 daqiqa 10daqiqa 15 daqiqa		Analitik qism 2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy hujum orqali bilimlarni faollashtiradi. 2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3) 2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4) 2.4.Tanafus 2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar (testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)		Javob beradilar YOzadilar. Guruhlarda ishlaydilar, taqdimotqiladilar vabosh.
3-bosqich. 10daqiqa 5daqiqa 10 daqiqa 5daqiqa		Amaliy qism 3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5) 3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga talabalar e`tiborini qaratadi. 3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv mashg`ulotining maqsadga erishish darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7) 3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va uningbaholashmezonlarinietkazadi		Amaliy kunikmalarni bajaradilar O’z-o’zini, o’zaro baholashni o’tkazadilar. Savolberadilar Topshiriqniyozadilar
			1.Kirish 1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan, guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (shifokor nazorati kabineti, antropometriya xonasi). 1.2.Motivatsiya

Sog`lomturmushtarzi, sog`lomturmushtarzinishakllantirishdajismoniytarbiyavasportniaxamiyatini, jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarini, talabalartomonidanshifokornazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirishvauniximoyaqilishni bilishva to’g`ri qo’llash katta axamiyatga egadir.Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalarunikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.

1.3. Fanlararovafanlarichraaloqalar Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan

2. Nazariyqism
2.1. Mashg`ulotningqisqachamazmuni.

Sog`lomturmushtarzi.

O’zbekistonrespublikasio’zmustaqilligigaerishgandanso’ngbirinchinavbvtdagivazifalaridanbirisog`lomavlodxaqidaqayg`urildi. “Sog`lomavlod” Ordenita`sisetildi. Sog`lomavlodniyaratish, uningsog`lig`ixaqidagiamaliytarzdaqayg`urishbo’yichategishliishlar, tadbirlar, choralaramalgaoshiribkelinmoqda. Sog`lomavlodniyaratishborasida, harbiryoshnijismoniytarbiyavasportbilanshug`illanishlariuchunbarchasharoitlaryaratilmoqda. Jismoniytarbiyavasportbilanshug`illanishuchunsportinshootlari- sportzallar, stadionlar, yugurish, gimnastikamaydonchalari, suzishbasseynlarimavjud.

O’rtata`limmaktablariningo’quvchilari, kasb-hunarkolledjlariningtalabalarixozirgikundaetarlidarajadajismoniybarqarorxoldagimehnatqobiliyatigaegalar. Buularningsog`lig`ixaqidaqayg`urishshartemasdeganxulosagaolibkelmaydi. Shuninguchuno’sibkelayotganavlodnisog`lig`inimustahkamlasho’qituvchilar, tarbiyachilar, tibbiyotxodimlarivaota-onalaroldidagiengmuhimvazifaxisoblanadi.

Buboradagiasosiye`tiboro’sibkelayotganyoshavlodniqaddi-qomatiniko’rishqobiliyatini, chiniqishlariniro’yobgachiqishidaehtiyotchoralariniko’ribborishbo’lishilozim.

YOshavlodnisog`lig`inimustahkamlash, ularnidoimosog`lomxoldabo’lishlarixaqidaqayhuribtegishlitadbirlarniamalgaoshirishfaqatginatibbiyotxodimlariningiishiemas. Bundamaktab, kollejdiretorirahbarligidabarchapedogogikjamoaninghamvazifasixisoblanadi.

Organizmrivojlanishiningxarbirbosqichidavridaungaqo’yilayotgannagruzka-yukni, ya`nio’qishdavridajismoniytarbiyadarslaridaginagruzkani, uydajismoniyishbajarishdaginiengibboradi.

Organizmtoborao’sibborishibilanbajaradiganjismoniyishlarta`sirinatijasidayuzagakeladiganfiziologikjarayonlarqaytarbo’ladi. Agarorganizmgata`siretayotgankuchlarshuorganizmbajarishimumkinbo’lgandankattabo’lsa, uxoldaorganizmningqaytishi, avvalgixolgakelishiqiyinbo’lganfiziologikjarayonlarsodirbo’ladi.

Aqliyfaoliyatanchamurakkabliknitalabetsa, unidavomliligivatanaffuslarorasidagimunosabatlarbuzilsaorganizmdauyqunibuzilishi, nevrozlarnihosilbo’lishiro’yberadi. Bundaoliynervsistemasidabuzilishlarro’yberishibilanularningsog`liqlaridao’zgarishlarxamsodirbo’ladi.

O’quvchiorganizmigaxaddanziyodnagruzkaberishulardasalbiyxolatlarniro’yberishigaolibkeladi. Kuchietmaydiganishlarnibajarishgamajburqilishularningorganizmidaanchaginasalbiyxolatlarniro’yberishiga. Buesaularnitarbiyasigata`sirqiladi. Bularningxammasisog`lomturmushtarzidebataladiganxayotkechirishnitalabqiladi.

Sog`lomturmushtarzidegandakishisog`lig`inisaqlashvaunimustahkamlashgaqaratilganxayotiyfaoliyattushiniladi.

Sog`lomturmushtarzisog`lig`inisaqlashvaunimustahkamlashbilanbirvaqtdaxartamonlamarivojlanishniuzoqvaqtdavometadiganijodiyfaoliyatni, shaxsningaqliyvajismoniyimkoniyatlari, qobiliyatlarininamoyonetishhamdir. Sog`lomturmushtarzinikechirishkishisog`lig`inisaqlashni 50% vaundanko’prog`inita`minlashekanligixaqidailmiyma`lumotlarmavjud.

Sog`lomturmushtarziquyidagilarnio’zichigaoladi.

1. 
   Samaralimehnatfaoliyati.
   
2. 
   Mehnatvadamolishniuyg`unxoldaamalgaoshirish.
   
3. 
   YOmonodatlardanvozkechish.
   
4. 
   Mo’`tadilxarakatlarningrejimi
   
5. 
   CHiniqish.
   
6. 
   Ma`lumme`yorbilanoziqlanish.
   

Bizningmamlakatimizdakishilarningsog`liqlarinisaqlashvamustahkamlashborasidajudako’pishlarolibborilyaptivabuishlaro’zininatijalarinibermoqda. Biznixalqaroxamjamiyatoldidaginufuzimiznihamortishigaolibkelmoqda.

Vrach-jismoniytarbiyadispanseri :

-jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilardavrachnazoratinitashqiletishvao’tkazishbo’yichadavolash-profilaktikamuassasalarigatashqiliy-uslubiyraxbarlikqilishni, nazoratvamaslaxatberishniamalgaoshiradi;

-dispansergabiriktirilgansportbilanshug`ullanuvchilarnidispanserkuzatish, davolashtadbirlarinio’tkazishniamalgaoshiradi;

-o’tkazilgankasallikvajaroxatlardanso’ngsportchilarnireabilitatsiya (tiklash) bo’yichatadbirlarnitashqiletadivao’tkazadi;

-ommaviy-sportvasportmusobaqalarinitibbiyhizmatbilanta`minlaydi;

-sportchilarningmashg`uloto’tishvaqtidatibbiyko’rsatmalar bo’yicha vrach nazoratini amalga oshirish;

-sportbilanshug`ullanuvchilarningsalomatlikholatlaridabo’ladiganbo’zilishlarvasportjaroxatlariningsabablarinitaxlilqiladivaoldiniolishbo’yichachora-tadbirlarishlabchiqaradi;

-taalluqlimutaxassislaro’rtasidavrachnazorativashifobaxshjismoniytarbiyabo’yichailg`orusullarishinio’rganadi, umumlashtiradivatarqatadi;

-jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanuvchilaro’rtasidasanitar-oqartuvishlariniolibboradi;

Vrach-jismoniytarbiyadispanserivrachlarnivaxamshiralarnitayyorlashvaqaytao’qitishbo’yichaklinikbazasifatidaqo’llanilishimumkin.

Vrach-jismoniytarbiyadispanseriquyidagibo’limlargaegabo’lishimumkin :

-kattayoshdagiaholiniuchunvrachnazoratibo’limi (kabineti);

-bolalarvao’spirinlaruchunvrachnazoratibo’limi (kabineti);

-shifobaxshjismoniytarbiyabo’limi (kabineti);

-statsionar;

-tashqiliy – uslubiykabinet;

-vrach-mutaxassislarkabineti (otoloringolog, oftalmolog, travmatolog-ortoped, xirurg, nevropatolog, akusher-ginekolog, stomatologvaboshqalar);

-funktsionaldiagnostikakabineti;

-fizioterapevtikmuolajalarkabineti;

-rentgenkabineti;

-laboratoriyalar;

-ma`muriy-xo’jalikqismi.

Vrach-jismoniytarbiyadispanseriniboshvrachboshqaradi.

Vrach-jismoniytarbiyadispanserlaridasportchilar, sportmaktabidao’qiydigano’spirinlarvabolalarsporttturlarigaqarabdispanserizatsiyao’tadilar. Shuningdeksolamatligidabo’zilishlarbo’lgan, sportmusobaqalarivaungatayyorgarlikvaqtidajarohatlanganlargamalakalitibbiyyordamberishvareabilitatsiyavrach-jismoniytarbiyadispanserimiqyosidao’tkaziladi.

Etuksportchilarquyidagivazifalarnita`minlashmaqsadidadispanserhisobigaolinadi:

-salomatliginimustaxkamlashvaunio’zoqvaqtdavomidasportqobiliyatinisaqlash;

-salomatlikholatidagibo’zilishlarni, xaddantashqaritrenirovkabelgilariniertaaniqlashvaoldiniolish;

-sportmasterliginioshirishgayordamberishvashug`ullanishusullarinitakomillashtirish.

Dispanserhisobigaolinadilar :

-hizmatko’rsatgansportmasteri, sportmasteri, sportmasterligiganomzod, 1-razryadlisportchilar;

-termajamoagakiruvchiboshqarazryadlisportchilar;

-bolalar-o’spirinlarsportmaktabiningo’quvchilari;

-salomatligiyomonvamaxsustibbiymutaxassislarnazoratigamuxtojsportchilar.

Dispansernazoratihajmi :

-asosiydispansertekshiruvi;

-umumiyvasportanamnezi;

-jismoniyrivojlanganliknitekshirish;

-umumkliniktekshirishlar;

-laborator, elektrokardiografikvaboshqamaxsustekshirishlar;

-funktsionalsinamalar;

-vrachmutaxassislartomonidantekshirish : nevropatolog, xirurg, otolaringolog, okulist, stomatologvaboshqalar, ayol-sportchilaruchunginekolog.

Zaruriyattug`ilgandavrach-jismoniytarbiyadispanseriboshqamutaxassislariningmaslaxatlarini, qo’shimchalaboratortekshirishlarniamalgaoshirishimumkin

Shifobaxshgimnastikamuolajasinio’tkazishgaqarshiko’rsatmalar:

1.Nisbiyqarshiko’rsatmalar :

-bemorlarningumumiyog`irholati;

-kasallikningo’tkirdavri;

-tanaharoratining 37,5 gradusdanortishi;

-jismoniymashqlarbajarishdaog`riqningzo’rayishi;

-yiringlijarayonningbo’lishi;

-shikastlangansuyakbo’laklariningetarlibo’lmaganimmobilizatsiyasi;

-yirikqontomirvanervyaqinidayodtanalarningbo’lishi;

-qonketishvaqonketishgamoyillik.

Buko’rsatmalarningnisbiydeyilishigasababshuki, ularbartarafetilganidanso’ngshifobaxshjismoniytarbiyamuolajasinibemorgatavsiyaetishmumkin.

2.Absolyutqarshiko’rsatma :

-yomonsifatlishishishlaryokionkologikkasalliklar.

2.2. YANGIPEDAGOGIKTEXNOLOGIYA

«Xurjunda nima bor» qonkursinio’tkazishmetodi:
O’qituvchi topshirik variantlari yozib qo’yilgan kartochkalarni oldindan tayyorlaydi.Buqonkurskatnashchilaritavakkaligakartochkalardanoladi. Savollargajavoblaryozmashakldaberiladi. Talabalarningishlariniqonsultantlartekshiribchiqishadi.
Savol:1 Sog`lomturmushtarzio’zichiga nimalarnioladi ?

Javob:

1.Samaralimehnatfaoliyati.

2.Mehnatvadamolishniuyg`unxoldaamalgaoshirish.

3.YOmonodatlardanvozkechish.

4.Mo’`tadilxarakatlarningrejimi

5.CHiniqish.

6.Ma`lumme`yorbilanoziqlanish.

Savol:2 Qandayvazifalarnita`minlashmaqsadidaetuksportchilardispanserhisobigaolinadi?

Javob:

-salomatliginimustaxkamlashvaunio’zoqvaqtdavomidasportqobiliyatinisaqlash;

-salomatlikholatidagibo’zilishlarni, xaddantashqaritrenirovkabelgilariniertaaniqlashvaoldiniolish;

-sportmasterliginioshirishgayordamberishvashug`ullanishusullarinitakomillashtirish.

1.OITSprofilaktikasi

2.To’laqonliovqatlanish 3. Tozahavodabo’lish 4.Sirt-faolmoddalarprofilaktikasi 5.Oilaningpsixologikmikroiqlim 6.Gigieniksharoitlar 7.Jismoniyfaollik 8. Ratsionalrejim 9.CHekishprofilaktikasii 10.Alkogolizmprofilaktikasi

Baholash mezoni

Maksimalball 20-19	18-17 ball	16-15 ball	14-13 ball	12 ball
a`lo	yaxshi	o’rta	qoniqarsiz	yomon
100%-86%	85%-73%	72-56%	55%-46%	45% vaundankam

3.TAHLILIYQISM

4.1.Klaster, organayzer

Klasternito’zishqoidasi
1. Aqlingizganimakelsa, barchasiniyozing. G`oyalarisifatinimuhokamaqilmangfaqatularniyozing.

2. Xatnito’xtatadiganimloxatolarigavaboshqaomillargae`tiborbermang.

3. Ajratilganvaqttugagunchayozishnito’xtatmang. Agardaaqlingizdag`oyalarkelishibirdanto’xtasa, uholdaqachonkiyangig`oyalarkelmagunchaqog`ozgarasmchizibturing.

Harbirguruhboshqaguruhlarnibaholaydi. Harbirtalabbo’yichato’liqbajarilsa – 15 ball

1 MASALA

Shayxontoxur kolleji uquvchilari orasida sil kasalligi tarqalganligi aniqlandi. Tekshiruv natijasida kasal bo’lgan uquvchilar sport bilan shug`ullanmasekan, sog`lom uquvchilar sport bilan shug`ullanganligi aniqlandi. Bu vaziyatda sportning ahamiyati kanday? Nima uchun sport bilan shug`ullanguvchilarda kasallik kuzatilmadi?

Javob: Sport organizmda immun sistemani kuchaytiradi va kasalliklarga uchrash extimolini kamaytiradi.

2 MASALA

Axmedov L. 24 yosh ikki oy oldin utkir plevrit bilan kasallandi. Sport bilan shug`ullanmaydi. Davolash muolajalaridan sung uning organizmini chiniqtirish uchun qanday tabiiy muolajalarini tavsiya etasiz? Bu vaziyatda sporning roli kanday?

Javob: CHiniqishning barcha turlarini tavsiya etamiz. Sport organizmda immun sistemani kuchaytiradi va kasalliklarga uchrash extimolini kamaytiradi.

3 MASALA

90 yoshli Rizamat ota Muxamedov hayoti davomida xech qanday kasallikga chalinmagan. Mulokot chogida shu ma`lum buldiki, yoshligida sport va jismoniy mexnat bilan doimiy tarzda shug`ullanganligi aniqlandi . Bu holatni qanday izoxlaysiz?

Javob: Sport va mexnat organizmda immun sistemani kuchaytiradi va kasalliklarga uchrash extimolini kamaytiradi.

4 MASALA

20 yoshli og`ir atletika bo’yicha sportchi elka bo’g`imidan jarohat oldi. o61/u shaklli shifokor nazoratikartasidagi barcha ko’rsatkichlari normada. Bu sportchi yana shu sport turi bilan shug`ullansa bo’ladimi?

Javob: Reabilitatsiyadan keyin shu sport turi bilan shug`ullansa bo’ladi.
Testlar

1.Vrach-jismoniytarbiyadispanserlariningtashqiliy-uslubiyraxbarligidaishlovchitashqilotniko’rsating

A.*ko’ngilli sport jamoalari

V.umum ta`lim maktablari

S.oliy o’quv yurtlari

D.o’rta o’quv yurtlari

2.Vrach-jismoniy tarbiya dispanserining ish mazmunini ko’rsating

A.*tashqiliy-uslubiy raxbarlikni amalga oshirish

V.maktab o’qituvchilarining ishlarini nazorat qilish

S.maktab shifokorining ishlarini nazorat qilish

D.maktab o’quvchilarining dispanserizatsiyasi

3.Vrach-jismoniy tarbiya dispanseri hizmatining tuzilish birligini ko’rsating

A.*Respublika vrach-jismoniy tarbiya dispanseri

V.qishloq vrach-jismoniy tarbiya dispanseri

S.maktab vrach-jismoniy tarbiya dispanseri

D.oliy o’quv yurti vrach-jismoniy tarbiya dispanseri

4.Etuk sportchilar dispanserizatsiyasida bajariladigan asosiy vazifani ko’rsating

A.*salomatlik holatidagi o’zgarishlarni erta aniqlash va oldini olish

V.shug`ullanish rejalarini ishlab chiqish

S.terma jamoalarga sportchilarni saralash

D.yoshi bo’yicha sportchilarni tarqatish

5.Dispanserizatsiya qilinuvchi guruh qontingentini ko’rsating

A.*hizmat ko’rsatgan sport masteri,sport masteri va unga nomzod

V.bolalarbog`chasigaboruvchibolalar

S.umumta`limmaktabiningo’quvchilari

D.oliyo’quvyurtitalabalari

6.Dispanser nazoratining ish hajmini ko’rsating

A.*asosiy dispanser tekshiruvi

V.umumiy dispanser nazorati

S.har kungi nazorat

D.har oydagi nazorat

7.Asosiy dispanser nazoratining asosiy belgisini ko’rsating

A.*jismoniy rivojlanganligini tekshirish

V.ma`lumoti

S.majburiy bioximik tekshiruv

D.ko’krak qafasining rentgenografiyasi

8.Joriy nazorat o’tkazishda hisobga olinadigan belgini ayting

A.*sportchining sog`lig`i

V.sport anamnezi

S.flyurografiya

D.yoshi

9.Vrach-jismoniy tarbiya dispanserida bo’ladigan bo’limni ko’rsating

V.maktab yoshidagi bolalarni tekshirish uchun xona

S.o’rta bilim yurti o’quvchilarini tekshirish uchun xona

D.vrach-onkolog xonasi

Mustaqilravishdajismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgako’rsatmavaqarshiko’rsatmalarnisaralash va tavsiyaetish. Vrach-jismoniytarbiyadispanseri xujjatlarinito’g`rirasmiylashtirish. Vrachnazorati (061/ushakl) kartasinirasmiylashtirib,unihimoyaqilish.

- og`zaki;

• 
  yozma;
  
• 
  organayzerlar;
  
• 
  test;
  
• 
  vaziyatlimasalalarechish;
  
• 
  egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;
  

1Sog`lomturmushtarzigatushunchabering?

2 Jismoniytarbiyavasportbilanshug`ullanishgaqarshiko’rsatmalar?

3 Vrach-jismoniytarbiyadispanseri.

4 Vrachnazoratikartasigatushunchabering?
Baholashmezoni:

100%-86%	85%-71%	70-55%	54%-37%	36% vaundankam
10-7,9-a`lo	7,75-5,6-yaxshi	5,5-4,25-o’rta	4,1-2,5-qoniqarsiz	2,4 vaundankam-yomon

7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.EpifanovV.A., ApanasenkoG.L. «Lechebnayafizkulturaivrachebnыyqontrol» M., 1990

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHet el adabieti:

TeylorS.B., MillerN.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com

1.Ikki talabada Garvardskiy step-test o‘tkazildi va talablarda GSTI : 50 i 70 teng bo‘ldi.

Javob : GSTI raqamlarini asoslang va baholang.

7 D., 24 yosh, Martine sinmasi o‘tkazilgandan so‘ng quydagi ko‘rsatkichlar: Rs_o = 72 ta/min; Rs₁ = 114ta/min; AQBsist_o = 120 mm.sim.ust.; AQBdiast_o = 80 mm.sim.ust.; AQBsist₁ = 150 mm.sim.ust.; AQBdiast₁ = 0 mm.sim.ust. puls bosim AQB₀ = 40 mm.sim.ust; puls AQB₁ = 150 mm.sim.ust., tiklanish davr 5 minutdan ko‘p.

Savol : tip reaksiyani aniqlang va izohlang.

2.V., 27 yosh, Martine sinmasi o‘tkazilgandan so‘ng quydagi ko‘rsatkichlar Rs_o = 78 ta/min ; Rs₁ = 180ta/min; AQBsist_o = 95 mm.sim.ust.; AQBdiast_o = 60 mm.sim.ust.; AQBsist₁ = 100 mm.sim.ust.; AQBdiast₁ = 60 mm.sim.ust. puls bosim AQB₀ = 35 mm.sim.ust; puls AQB₁ = 40 mm.sim.ust., tiklanish davr 5 minutdan ko‘p.

Savol : tip reaksiyani aniqlang va izohlang.
3. 25 yosh, Martine sinmasi o‘tkazilgandan so‘ng quydagi ko‘rsatkichlar: Rs_o = 78 ta/min ; Rs₁ = 180 ta/min; AQBsist_o = 110 mm.sim.ust ; AQBdiast_o = 75 mm.sim.ust. ; tiklanish davrini 1-minutida AQBsist₁ = 140 mm.sim.ust. ; AQBdiast₁ = 90 mm.sim.ust; 2-minutda 150/90 mm.sim.ust 3-minutda160/95 mm.sim.ust., tiklanish davr 5 minutdan ko‘p.

Savol : tip reaksiyani aniqlang va izohlang.

4. 22 yoshli ayol, shug‘ullanmagan : m_t = 80. f₁ = 129ta/min, f₂ = 165 ta/min,

N₁ =800 kg m / min, N₂ = 1100 kg m / min.

Savol : PWS 170 va KMI ko‘rsatkichlarini aniqlang

S., 22 yosh, Martine sinmasi o‘tkazilgandan so‘ng quydagi ko‘rsatkichlar: Rs_o = 72ta/min ; Rs₁ = 180 ta/min; AQBsist_o = 120 mm.rt.st. ; AQBdiast_o = 70 mm.sim ust; AQBsist₁ = 200 mm.sim ust; AQBdiast₁ = 100 mm.sim ust; puls bosimi ₀ = 50 mm.sim ust; puls bosimi ₁ = 100 mm.sim ust., tiklanish vaqti 5,5 minut.

Savol : tip reaksiyani aniqlang va izohlang.

5.Erkak 21 yosh, shug‘ulanmagan : m_t = 70 kg. f₁ = 110 ta/min, f₂ = 160 ta/min, N₁ = 600kg m / min, N₂ = 1000kg m / min.

Savol : PWS 170 va KMI ko‘rsatkichlarini aniqlang

6. A., 24 yoshda, Martine sinmasi o‘tkazilgandan so‘ng quydagi ko‘rsatkichlar: Rs_o = 72 ta/min ; Rs₁ = 108 ta/min ; AQB sist_o = 120 mm.sim ust.; R diast_o = 70 mm.sim ust; AQBsist₁ = 140 mm.sim ust; AQBdiast₁ = 60 mm.sim ust; puls bosimi₀ = 50 mm.sim. ust; puls bosimi₁ = 80 mm.sim ust. tiklanish vaqti 2,5 minut.

Savol : tip reaksiyani aniqlang va izohlang.

TeST SAVOLLARI

1.Sport anamnezi – bu:

1. 
   *shug‘ullanish tartibi, musobaqa natijalari haqida ma'lumot
   
2. 
   o‘tkazilgan kasalliklari haqida ma'lumot
   
3. 
   dorilarga sezuvchanligi haqida ma'lumot
   
4. 
   jismoniy rivojlanganligi va funksional holati haqida ma'lumot
   

2. Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarda birlamchi tibbiy ko‘rik o‘tkazishdan maqsad:

1. 
   *jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish haqida xulosa berish; tibbiy guruhni aniqlash, professional saralashni o‘tkazish
   
2. 
   odam organizmiga jismoniy yuklama ta'sirini aniqlash
   
3. 
   kasallik va jaroxatdan so‘ng mashg‘ulotlarni boshlash muddatini aniqlash
   
4. 
   ko‘p kunlik musobaqalarda qatnashishi imkoniyatini aniqlash
   

1. 
   *mashg‘ulotlarning ta'sir dinamikasini aniqlash
   
2. 
   o‘tkazilgan kasal-lik va jaroxatdan so‘ng mashg‘ulotlarni boshlash va musoba-qalarga qatnashish muddatini aniqlash
   
3. 
   organizmdagi yuklamadan so‘ng bo‘ladigan o‘zgarishlar taxlili; ko‘p kunlik muso-baqalarda qatnashish imkoniyatlarini baholash
   
4. 
   Tibbiy guruhni aniqlash; professional saralashni o‘tkazish
   

1. 
   *qo‘shimcha
   
2. 
   joriy
   
3. 
   bosqichli
   
4. 
   birlamchi
   

1. 
   *asosiy, tayyorlov, maxsus
   
2. 
   umumiy, qo‘shimcha, ShJT
   
3. 
   asosiy, ajratilgan, ShJT
   
4. 
   kuchli, o‘rta, kuchsiz
   

1. 
   *organizmning potensiaol imkoniyatlarini aniqlovchi organizmning genetipik va fenotipik, morfologik va funksional ko‘rsatkichlarining birlashmasidir
   
2. 
   organizmning o‘ziga xosligini aniqlovchi antropometrik va somatoskopik belgilarining birlashmasidir
   
3. 
   sport saralash uchun asosiy ko‘rsatkich
   
4. 
   organizmning funksional holatini baholovchi kriteriy
   

1. 
   *somatoskopiya, antropometriya
   
2. 
   funksional sinamalar
   
3. 
   klinik-laborator ma'lumotlar
   
4. 
   rentgenografiya,EKG
   

1. 
   *yog‘ massasini aniqlovchi usul
   
2. 
   mushak massasini aniqlovchi usul
   
3. 
   suchk massasini aniqlovchi usul
   
4. 
   yog‘, mushak va suchk massalarining nisbatini aniqlovni usul
   

1. 
   *indekslar, standartlar va regressiya usullari
   
2. 
   standartlash, persentiley, progress usullari
   
3. 
   indeksatsiyalash, kaliperometriya, plantografiya usullari
   
4. 
   antropometriya i somatoskopiya usullari
   

1. 
   *jismoniy rivojlanganlik past, disgarmonik
   
2. 
   jismoniy rivojlanganlik o‘rta, garmonik
   
3. 
   jismoniy rivojlanganlik o‘rtadan past, garmonik
   
4. 
   jismoniy rivojlanganlik o‘rtadan past, disgarmonik
   

1. 
   *Martine, Letunov sinamalari
   
2. 
   Shtange, Genchi, Serkin sinamalari
   
3. 
   klinoortostatik, ortostatik sinamalar
   
4. 
   Garvardskiy step-testi, PWC170 submaksimal testi
   

1. 
   *normotonik, gipertonik, astenik
   
2. 
   normostenik, giperstenik, astenik
   
3. 
   normal, patologik
   
4. 
   Oddiy,xaddan tashqari, sekinlashgan
   

1. 
   * sistolik qon bosim 60% dan oshadi, puls tezlashadi, tiklanish vaqti 5 minutgacha
   
2. 
   sistolik qon bosim 60% atrofida oshadi, puls tezlashadi, tiklash vaqti 3 minutgacha
   
3. 
   puls bosimi keskin oshadi, tiklanish vaqti tezlashgan
   
4. 
   puls va qon bosimning maksimum otrishi yuklamadan keyingi 2-3 minutlarida aniqlanadi
   

1. 
   *distonik
   
2. 
   gipertonik
   
3. 
   gipotonik
   
4. 
   pog‘anasimon
   

1. 
   *gipertonik
   
2. 
   distonik
   
3. 
   astenik
   
4. 
   pog‘anasimon
   

1. 
   * Serkin sinamasi
   
2. 
   Shtange sinamasi
   
3. 
   Genchi sinamasi
   
4. 
   Rozental sinamasi
   

18.Qaysi nafas sinamasi uchta bosqichda o‘tkaziladi?

1. 
   *Serkin sinamasi
   
2. 
   Shtange sinamasi
   
3. 
   Genchi sinamasi
   
4. 
   Rozental sinamasi
   

1. 
   *simpatikotoniya
   
2. 
   simpatik va parasimpatik sistemlari muvozanatda
   
3. 
   parasimpatikotoniya
   
4. 
   distoniya
   

1. 
   *olingan ko‘rsatkichlar sog‘lom shug‘ullanmagan shaxslarga xos
   
2. 
   olingan ko‘rsatkichlar sog‘lom shug‘ullangan shaxslarga xos
   
3. 
   olingan ko‘rsatkichlar nafas sistemasi funksiyasining buzilishini bildiradi
   
4. 
   olingan ko‘rsatkichlar sportchining xaddan tashqari shug‘ullanganligini bildiradi
   

1. 
   *nafasni yozib olish yo‘li bilan tashqi nafas funksiyasini o‘rganish usuli
   
2. 
   ko‘krak qafasining nafas harakatini tekshirish usuli
   
3. 
   nafas yo‘llari qarshiligi haqida fikr yuritish uchun nafas olish va chiqarish quvvatini o‘lchash usuli
   
4. 
   O‘TSni o‘lchash usuli
   

1. 
   *nafas hajmi, rezerv havo, qoldiq hajm
   
2. 
   O‘TS, o‘pkaning umumiy hajmi, nafas olish hajmi
   
3. 
   nafasning minutlik hajmi, nafas chastotasi, o‘pkaning maksimal ventilyasiyasi
   
4. 
   kislorodni yutish, kislorodni o‘zlashtirish koeffitsienti
   

1. 
   *har bir nafas siklida nafas olish va chiqarish dagi havo sig‘imi
   
2. 
   tinch nafas olinganidan so‘ng nafas olishdagi maksimal havo sig‘imi
   
3. 
   tinch nafas chiqarilganidan so‘ng nafas chiqarishdagi maksimal havo sig‘imi
   
4. 
   maksimal nafas olgandan so‘ng chiqarilgan maksimal havo sig‘imi
   

1. 
   *tinch holatda bradipnoe,O‘TSning ko‘payishi
   
2. 
   yuklamadan keyin nafas chastotasining tez tiklanishi
   
3. 
   taxipnoe
   
4. 
   ko‘krak qafasi ekskursiyasining ortishi
   

1. 
   *jismoniy yuklama bajarishda kislorodning o‘zlashtirish koeffitsientining pasayishi
   
2. 
   nafas chastotasi minutiga 16-18 marta
   
3. 
   O‘TS- 3500-4000 ml
   
4. 
   Shtange sinamasi 40 sekund
   

1. 
   *Serkin sinamasi II i III fazalar davomiyligining uzayishi, Rozental sinamasida O‘TS ko‘rsatkichlarining pasayishi
   
2. 
   Funksional ko‘rsatkichlar o‘zgarmaydi
   
3. 
   O‘TS ko‘rsatkichi va kislorodni o‘zlashtirish koeffitsientining ortishi
   
4. 
   Nafas yo‘llari qarshiligining ortishi
   

1. 
   *PWC170
   
2. 
   Letunov sinamasi
   
3. 
   Martine sinamasi
   
4. 
   Serkin sinamasi
   

27.Garvard step-testi yordamida aniqlanadi :

1. 
   *jismoniy chiniqqanligi
   
2. 
   yuklamaning maksimal quvvati
   
3. 
   maksimal yurak qisqarish soni
   
4. 
   kislorodni maksimal is'temol qilinishi
   

1. 
   *o‘tirib-turish
   
2. 
   veloergometr
   
3. 
   tredmil
   
4. 
   zinapoyaga ko‘tarilish
   

1. 
   *tekshiriluvchining tana vazni bo‘yicha yuklamaning 1-qiymati aniqlanadi
   
2. 
   1-yuklamadan so‘ng nafas chastotasini aniqlash
   
3. 
   Minutiga 50 marta aylantirish bilan pedalni 3 minut aylantirish
   
4. 
   1-yuklamadan so‘ng yurak qisqarish sonini aniqlash
   

“VRACh NAZORATI”FANI BO‘YIChA TeSTLAR

1 Sport anamnezi – bu:

2 Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarda birlamchi tibbiy ko‘rik o‘tkazishdan maqsad

3 Sport va jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarda bosqichli tibbiy ko‘rik o‘tkazishdan maqsad

4 Kasallik yoki jaroxat olinganidan so‘ng mashg‘ulotlarni boshlash savolini xal etish uchun sportchi tekshiruvdan o‘tishi shart

5 Birlamchi tibbiy ko‘rikda jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish masalasini xal etish uchun shug‘ullanuvchi-lar tibbiy guruhlarga bo‘linadi

6 Jismoniy rivojlanganlik-bu:

7 Jismoniy rivojlanganlikni tekshirish usullari

8 Kaliperometriya–bu:

9 Jismoniy rivojlanganlikni baholovchi usullarga taalluqli

10 O‘rtacha kvadratik og‘ishning () va antropometrik ko‘rsatkichining -1,5  og‘ishida jismoniy rivojlanganlik qanday baholanadi

11 Yurak-qon tomir sistemasining holatini baholovchi funksional sinamalarga kiradi

12 Jismoniy yuklamaga gemodinamik reaksiya turlari

13 Jismoniy yuklamaga gemodinamik reaksiyaning gipertonik turiga xarakterli

14 20 marta o‘tirib turganidan so‘ng yurakning qisqarish soni keskin oshadi, “cheksiz tovush fenomeni” paydo bo‘ladi, tiklanish vaqti 4 minutdan ko‘p.Yuklamaga gemodinamik reaksiya turini aniqlang.

15 Gimnastika, kulturizm, og‘ir atletika bilan shug‘ullanuvchi sportchilarga gemodinamik reaksiyaning qaysi turi ko‘proq kuzatiladi?

16 Jismoniy yuklama bilan bajariluvchi nafas sinamasini ko‘rsating

17 Sog‘lom shug‘ullanmagan odam uchun Shtange sinamasining normal ko‘rsatkichini ko‘rsating

18 Qaysi nafas sinamasi uchta bosqichda o‘tkaziladi?

19 Ortostatik sinamada puls soni 30% ga oshadi, sistolik qon bosimi 20 mm sim. ust. ortadi. Vegetativ nerv sistemasining holati haqida xulosa qiling.

20 Serkin sinamasi o‘tkazilganda quyidagi natijalar olindi: I-faza 50 sekund, II-faza 25 sekund, III-faza 48 sekund. Tekshiriluvchi nafas sistemasining funksional holati haqida xulosa bering.

21 Spirografiya – bu:

22 O‘pka ventilyasiyasining statik yoki anatomik ko‘rsatkichlarini ko‘rsating

23 Nafas hajmi – bu:

24 Sportchilar nafas sistemasining o‘ziga xosligi

25 Xaddan tashqari shug‘ullanishda sportchilarning nafas ko‘rsatkichlaridagi o‘zgarishlar

26 Jismoniy ish bajarish qobiliyatini aniqlash uchun testni ko‘rsating

27 Garvard step-testi yordamida aniqlanadi

28 PWC170 testini o‘tkazish uchun qaysi jismoniy yuklama turi qo‘llanilmaydi?

29 PWC-170U submaksimal testi boshlang‘ich bosqichining o‘tkazilishini ko‘rsating

30 Chidamlilikka shug‘ullanuvchi sportchida Garvard step testi o‘tkazilganda quyidagi natija olindi: indeks teng: 79

31 Vrach-pedagogik nazoratining maqsadini ko‘rsating

32 Vrach-pedagogik nazoratining vazifasiga kirmaydi

33 Jismoniy yuklamadan so‘ng sportchining yuzi qizargan, terlash kuchaygan, yurak qisqarish chastotasi minutiga 110 ta, koordinatsiya va muvozanat buzilmagan. Xolsizlanish darajasini aniqlang.

34 Xaddan tashqari shug‘ullanganda gemodinamik reaksiya turini uo‘rsating

35 To‘g‘ri tashkillashtirishgan jismoniy tarbiya darsi uchun xarakterli

36 Jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlariga qo‘yilmaydigan shaxslar

37 Sportchilar tibbiy ko‘rigi amalga oshiriladi

38 Qaysi kriteriylar bo‘yicha jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar asosiy tibbiy guruhga boradilar:

39 Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanish uchun tayyorlov tibbiy guruhiga yuboriladigan bolalar:

40 20 yoshli o‘spirinning bo‘y, tana vazni va ko‘krak qafasining aylana ko‘rsatkichlari standart usuli bo‘yicha +1,5 σ kattaliklariga mos keladi.Sportchining jismoniy rivojlanganligi va tibbiy guruh haqida nima deya olasiz?

1. Umumiy ish qobiliyatini bilvosita aniqlash uchun asosan foydalaniladi:

Novaki testi

Garvard step-testi

PWC 170 test

Bir karrali ish bajarilishi sub maksimal testi

Pog‘onali-o‘suvchi yuklama testi

2. Odatda vegitativ nerv sistemasini labilligini aniqlash uchun foydalaniladi :

Letunova sinamasidan

Voyacheka sinamasidan

ortostatik sinamasidan

Bryanova sinamasidan

klino-ortostatik sinamasidan

3. Letunova sinamasida birinchi va ikkinchi standart yuklamalarni aniqlang:

30 sekundda 30 marta o‘tirib turish

30 sekundda 20 ta o‘tirib turish

3 minut joyida bir xil tempta yugurish, minutiga 160 qadam.

15 sekund ichida sonni yuqoriga ko‘tarib yugurish

2 minut davomida joyida yugurish, bir xil tempda, minutiga 180 qadam.

4.Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar uchun tibbiy guruxlarni ko‘rsating

Asosiy

Umumiy

Aralash

Maxsus

5.Orqaning qanday formalari farqlanadi?

Yumaloq

Lordotik

Yoshiga nomuvofiq yuqori darajada sistolik qon bosimining ko‘tarilishi

Puls bosimining tushishi

Taxikardiya

Diastolik qon bosimining tushishi

Teri qoplamasining qizarishi

Shtange sinamasi

Bryanov sinamasi

Gench sinamasi

Martine sinamasi

Ortostatik

Standart

Taqqoslash

Indekslar

Antropometrik

Somatotipik

Xomiladorlik

Ortiqcha tana vazni

O‘rtacha fiziologik rivojlanganlik

Yuqori darajali miopiya

Yassi oyoqlik

Mexnat bilan davolash

Terrenkur

Massaj

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari

Stimullovchi ta'sir*

Trofik ta'sir*

Immunokorreksiyalovchi ta'sir

Antidepressiv ta'sir

Tormozlovchi ta'sir

Yuklamadan oldingi puls

Nafas chikarish tezligi

Yuklamadan keyngi puls

Nafas ushlash vakti

Tiklanish vaqti

13. Letunova sinamasi bilan kombinirlanadigan yuklamani kursating

Yukori suratda 15 sekund joyida yugurush

20 sekunda 30 ta utirib turmok

180 kadam minutiga 2 minut joyida yugurush

30 sekunda 20 marta utirib turush

30 sekunda 60ta sakiramok

Pulsning tezlashishi

To‘satdan AQB maksimal ko‘tarilishi

AQB minimal tushishi

To‘satdan pulsni tezlashishi

Puls bosimining oshishi

To‘satdan puls tezlashishi

AQB maksimal keskin ko‘tarilishi

Diastolik AQB ni pasayishi

Puls sekinlashishi

Tiklanish vaqti 5minutdan yuqori

Minimal AQB ni nolgacha tushishi

Pulsni sekinlashishi

Maksimal AQB ni ko‘tarilishi

Minimal AQB ni ko‘tarilishi

Tiklanish vaqti 2minut

Normotonik

Gipertonik

Gipotonik

Distonik

Maksimal AQB ni pog‘onasimon ko‘tarilish reaksiyasi

Terining qizarishi

Yuzdagi sianozi

Odatdagi mimika

Tana yuqori qismining kuchli terlashi

Xarakatdagi chayqalish

Nutq qiyinlashgan, aniq

19. Submaksimal test PWC170 xarakterli belgilarini ko‘rsating:

1-yuklama tana vazniga nisbatan aniqlanadi

1-yuklama asasiy almashinuvga ko‘ra aniqlanadi

2-yuklamadan keyin pulsni o‘lchash*

3 minut davomida 50 marta minutiga tezligida pedalni aylantirish

Ikkala yuklamada pedalni aylantirish tezligi bir xil

Bitta shug‘ullanuvchiga 4m² maydon to‘g‘ri kelishi kerak

Bitta shug‘ullanuvchiga 6m² maydon to‘g‘ri kelishi kerak

Yorug‘lik koefitsenti 1/6 bo‘lishi kerak

Xavo ventilyasiyasi tomoshabin uchun 20m³

Devordan gilamgacha bo‘lgan masofa 1m dan kam bo‘lmasligi kerak

Suv tiniqligi 20 sm kam bo‘lmasligi

Ichimlik suviga mos kelishi

Suv tiniqligi 10 sm kam bo‘lmasligi

Suvdagi Xlor qoldig‘i 0,5-0,7 g\l

Devorlardan baseyn qirg‘ig‘igacha bo‘lagna masofa bir metrdan kam bo‘lmasligi kerak

1.Indekslarga moslikni toping:

1. Ketle A. bo‘y − (vazn + ko‘krak qafasi aylanasi)

2. Brok-Brush B. ko‘krak qafasi aylanasi pauza / bo‘y *100

3. Hayotiy V. Vazn / bo‘y

4. Pine G. bo‘y − 100

5. Erismana D. O‘TS / vazn

1. Shtange A. vegetativ nerv sistemasi

2. Martine B. jisoniy ish qobiliyati

3. Ortostatik V. tiklanish jarayonlari

4. Garvard step-testi G. nafas sistemasi

5. PWC170 D. yurak-qon tomir sistemasi

1. birlamchi A. musobaqalarga ruxsat berish

2. qayta B. kasalikdan so‘ng shug‘ulanishni boshlash vaqti

3. qo‘shimcha V. organizmga jismoniy yuklama ta'sirini baholash

G. tibbiy guruhni aniqlash

4. Tushunchalarga moslikni toping:

1. plantografiya A.tashqi ko‘ruv

2. kalipemetriya B. mushaklar kuchini o‘lchash.

3. antropometriya V. tovonni tekshirish

4. somatoskopiya G. tana qismlarini o‘lchash

5. dinamometriya D. teri osti yog‘ qatalmini qalinligini o‘lchash

1. Asosiy gurux A. skolioz II daraja

2. Tayyorlov guruhi B. miopiya II daraja

3.Maxsus guruh V. sog‘lom, O‘TS past

4. ShJT G. sog‘lom, rivojlanishi va funksional holati yaxshi

6. Moslikni toping:

1.Garvard step-test A. 30 sekunda 20 marta o‘tirib turish

2. Martine B. zinopoyaga chiqib tushish

3. Rozental V. turgan joyida 15 sekund davomida maksimal yugurish

4. PWC170 G. O‘TS 5 marta ketma-ket15 sekundli pauza bilan o‘lchash

5. Letunov D. yuklama veloergometrda bajariladi

1.Normotonik A.Cheksiz tovush fenomeni

2. Gipertonik B.AQB minimal tushadi

3.Distonik V.Puls keskin oshadi

4.Gipotonik G.AQB maksimal va minimal deyarli o‘zgarmaydi

5. Pog‘onasimon D.AQB maksimalning pog‘onasimon ko‘tarilishi

1.Ketle indesi A. sm

2.Erisman indeksi B. gr/sm

3.Pine indeksi V. %

4.Hayotiy indeks G. yaxshi,o‘rta, sust

5.Brok-Brush indeksi D. ml/kg

1. vazn A.samotoskopiya

2. ko‘krak qafasi B. antropometriya

3. oyoq

5. bo‘y

7. tovon

1.o‘tirgan xolatda nafas olib, ushlab turish A.Letunov sinamasi

2.30 sekunda 20 marta o‘tirib turish B.Serkin sinamasi

3.nafasni olib ushlab turish V.Gench sinamisi

4.nafas chiqarib ushlab turish G. Shtange sinamasi

5. 30 sekunda 20 marta o‘tirib turish,nafas ushlab turish

6.15sekund davomida turgan joyida maksimal yugurish

7.1 minutdan so‘ng nafas olib ushlab turish

8.3 minut davomida turgan joyida 180qadam/minut tezlikda yugurish
NAZORAT UChUN SAVOLLARI:

JORIY NAZORAT

1.Shifokor nazorati fani va ish mazmuni.

2.Shifokor nazoratining vazifalari.

3.Jismoniy mashqlarning qo‘llanilish yo‘nalishlari va maqsadi.

4.Tibbiy tekshiruvning 3 ta turini ko‘rsating va tushuncha bering.

5. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha asosiy tibbiy guruhga yuboriladi?

6. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha tayyorlov tibbiy guruhga yuboriladi?

7. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha maxsus tibbiy guruhga yuboriladi?

8.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanuvchilar jismoniy rivojlanganligini aniqlash qanday ahamiyatga ega?

9.Jismoniy rivojlanganlikning qaysi ko‘rsatkichlari antropometriya bilan aniqlanadi?

10. Bo‘yni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

11. Vazni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

12. Ko‘krak qafasi aylanasini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

13. Mushaklar kuchini (dinamometriya) o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

14. O‘pkaning tiriklik sig‘imini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.
15. Standart usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

16. Indekslar usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

17. Korrelyasiya usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

18. Somatoskopiya qanday maqsadda o‘tkaziladi?

19. Ko‘krak qafasi shakllari.

20. Oyoq shakllari.

21. Qomat turlari.

22. Oyoq tovonlari shakllari aniqlash qanday ahamiyatga ega?

23. Platografiya usuli qanday o‘tkaziladli?

24. Antropometriyaga nimalar kiradi?

25. Tashqi ko‘ruvga nimalar kiradi?

26. Kalipometriya usuli va qo‘llashdan maqsad.

28. 
    Tashqi nafas apparatining funksional xolatini xarakterlovchi ko‘rsatkichlar.
    
29. 
    Spirografiya usuli nima uchun qo‘llaniladi?
    
30. 
    Nafasning minutlik xajmi nima?
    
31. 
    Nafas xajmi nima?
    
32. 
    Zaxira nafas xajmi nima?
    
33. 
    Spirogramma bo‘ycha nafas chuqurligi qanday aniqlanadi?
    
34. 
    Jismoniy mashqlar qaysi tizimlarga ta'sir ko‘rsatadi?
    
35. 
    Yurak-qontomir tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?
    
36. 
    Nafas tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?
    
37. 
    Yurak-qontomir tizimining funksional sinamalari.
    
38. 
    Letunov sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
39. 
    Martine sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
40. 
    Jismoniy yuklamaga organizmning besh xil javob reaksiyasini ayting.
    
41. 
    Javob reaksiyalari qaysi beshta ko‘rsatkichlar bo‘ycha aniqlanadi?
    
42. 
    Normotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
43. 
    Gipertonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
44. 
    Gipotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
45. 
    Distonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
46. 
    Pog‘anasimon reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
47. 
    20.Nafas tizimining funksional sinamalari.
    
48. 
    Shtange sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
49. 
    Gench sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
50. 
    Serkin sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
51. 
    Rozental sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
52. 
    Vegetativ tizimining funksional sinamalari.
    
53. 
    Ortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
54. 
    Klinoortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
55. 
    Vrach pedagogik nazorat qanday izlanishlardan tashkil topgan.
    
56. 
    ShPN kim tomoni o‘tkaziladi. ShPN o‘tkazishdan asosiy maqsad.
    
57. 
    Jismoniy yuklamalarni ta'sirida organizmda qoldiradigan shug‘ulanish effektlarini sanang.
    
58. 
    ShPN asosiy vazifalari nimadan iborat. ShPN tashkil etishda vrach xal qilinadigan ish hajmi.
    
59. 
    Tezkor tekshiruv (nazorat) nima.
    
60. 
    Davriy(etap) tekshiruv(nazorat) ahamiyati.
    
61. 
    Sportchilar funksional tayorligi aniqlashda vrach va trenerlar oldiga qo‘ylga asosiy vazifalarni ayting.
    
62. 
    Joriy tekshiruv (nazorat) shakllarini ayting.
    
63. 
    ShPN sportchilar o‘ini nazoart qilishda qo‘laniladigan asosiy tekshiruv usullari sanang.
    
64. 
    Toliqishni nechta darajasi bor.
    
65. 
    Mashg‘ulot davomida fiziologik egri chiziq tuzishda qaysi ko‘rsatkich asosida chiziladi.
    
66. 
    Shifokor pedagogik nazoratda qo‘laniladigan tekshiruv usulari. Sinamalarni ShPN ahamiyati.
    
67. 
    Yurak qon-tomir, asab va tayanch xarakat tizimi funksional xolatini aniqlash 14.
    
68. 
    Ish bajarish qobiliyati nima?
    
69. 
    Ish bajarish qobiliyatini aniqlash usullari. PWC-₁₇₀ submaksimal testi.
    
70. 
    PWC-₁₇₀ submaksimal testini o‘tkazish metodikasi.
    
71. 
    Kislorodni maksimal iste'mol qilishni aniqlash.
    
72. 
    Garvard step-testi. Garvard step-testini o‘tkazish metodikasi.
    
73. 
    Garvard step-testi indeksini aniqlash va baholash.
    
74. 
    Mashg‘ulot xronometrajini (zichligini) o‘tkazish metodikasi va baholash.
    
75. 
    Fiziologik egri chiziq usulini o‘tkazish metodikasi va baholash.
    
76. 
    Xolsizlanish (charchash, toliqish) darajasi qaysi 7 xil ko‘rsatkich bo‘ycha aniqlanadi.
    
77. 
    Xolsizlanishning yengil darajasining xarakterli belgilari.
    
78. 
    Xolsizlanishning o‘rta darajasining xarakterli belgilari.
    
79. 
    Xolsizlanishning og‘ir darajasining xarakterli belgilari.
    
80. 
    Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanishga ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar.
    
81. 
    Shifokor va jismoniy tarbiya dispanseri.
    
82. 
    Shifokor va jismoniy tarbiya dispanserining vazifalari va ish mazmuni.
    

1.Shifokor nazorati fani va ish mazmuni.

2.Shifokor nazoratining vazifalari.

3.Jismoniy mashqlarning qo‘llanilish yo‘nalishlari va maqsadi.

4.Tibbiy tekshiruvning 3 ta turini ko‘rsating va tushuncha bering.

5.Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha asosiy tibbiy guruhga yuboriladi?

6.Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha tayyorlov tibbiy guruhga yuboriladi?

7.Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha maxsus tibbiy guruhga yuboriladi?

8.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanuvchilar jismoniy rivojlanganligini aniqlash qanday ahamiyatga ega?

9.Jismoniy rivojlanganlikning qaysi ko‘rsatkichlari antropometriya bilan aniqlanadi?

10. Bo‘yni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

11. Vazni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

12.Ko‘krak qafasi aylanasini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

13.Mushaklar kuchini (dinamometriya) o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

14.O‘pkaning tiriklik sig‘imini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

15.Standart usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

16.Indekslar usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

17.Korrelyasiya usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

18.Somatoskopiya qanday maqsadda o‘tkaziladi?

19. Ko‘krak qafasi shakllari.

20. Oyoq shakllari.

21. Qomat turlari.

22.Oyoq tovonlari shakllari aniqlash qanday ahamiyatga ega?

23. Platografiya usuli qanday o‘tkaziladli?

24. Antropometriyaga nimalar kiradi?

25. Tashqi ko‘ruvga nimalar kiradi?

26. Tashqi nafas apparatining funksional xolatini xarakterlovchi ko‘rsatkichlar.

27.Spirografiya usuli nima uchun qo‘llaniladi?

28. Nafasning minutlik xajmi nima?

29. Nafas xajmi nima?

30. Zaxira nafas xajmi nima?

31.Spirogramma bo‘ycha nafas chuqurligi qanday aniqlanadi?

32.Kalipometriya usuli va qo‘llashdan maqsad.

33.Yog‘ yig‘ilishining rivojlanish darajasi.

34.Jismoniy mashqlar qaysi tizimlarga ta'sir ko‘rsatadi?

35.Yurak-qontomir tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?

36. Nafas tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?

37.Yurak-qontomir tizimining funksional sinamalari.

38.Letunov sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

39.Martine sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

40. Jismoniy yuklamaga organizmning besh xil javob reaksiyasini ayting.

41.Javob reaksiyalari qaysi beshta ko‘rsatkichlar bo‘ycha aniqlanadi?

42.Normotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.

43.Gipertonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.

44.Gipotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.

45.Distonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.

46. Pog‘anasimon reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.

47.Nafas tizimining funksional sinamalari.

48.Shtange sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

49. Gench sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

50. Serkin sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

51.Rozental sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

52.Vegetativ tizimining funksional sinamalari.

53.Ortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

54.Klinoortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.

55.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Sport zallari.

56.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Basseynlar.

57.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Gimnastik zallar.

58.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. yengil atletika maneji.

59.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Kurash zali.

60.Yopiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Boks ringi.

61.Ochiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Stadionlar.

62.Ochiq tipdagi sport inshoatlariga sanitar gigienik talablar. Basseynlar.

63.Sportchilarning ovqatlanish gigienasi.

64.Sportchilarning dam olish rejimi.

65.Ish bajarish qobiliyati nima?

66.Ish bajarish qobiliyatini aniqlash usullari. PWC-₁₇₀ submaksimal testi.

67.PWC-₁₇₀ submaksimal testini o‘tkazish metodikasi.

68.Jismoniy rivojlanganlikni baholash.

69.Kislorodni maksimal iste'mol qilishni aniqlash.

70.Garvard step-testi.

71.Garvard step-testini o‘tkazish metodikasi.

72. Garvard step-testi indeksini aniqlash va baholash.

73. Shifokor pedagok nazorati.

74. Mashg‘ulot xronometrajini (zichligini) o‘tkazish metodikasi va baholash.

75. Fiziologik egri chiziq usulini o‘tkazish metodikasi va baholash.

76.Xolsizlanish (charchash, toliqish) darajasi qaysi 7 xil ko‘rsatkich bo‘ycha aniqlanadi.

77.Xolsizlanishning yengil darajasining xarakterli belgilari.

78.Xolsizlanishning o‘rta darajasining xarakterli belgilari.

79.Xolsizlanishning og‘ir darajasining xarakterli belgilari.

80.Sportchilarda ko‘p uchraydigan patologik xolatlar.

81.Sportda doping.

82.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanishga ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar.

83.Shifokor va jismoniy tarbiya dispanseri.

84.Shifokor va jismoniy tarbiya dispanserining vazifalari va ish mazmuni.

85.Shifobaxsh jismoniy tarbiyaga ta'rif beritng.

86. ShJT davolash metodlari.

87. Jismoniy mashqlar ta'ir mexanizmi.

88. ShJT umumiy asoslari.

89. ShJT vositalari.

90. Jismoniy mashqlar.

91. Gimnastik mashqlar.

92. Nafas mashqlar turlari.

93. Statik nafas mashqlar.

94. Dinamik nafas mashqlar.

95. Maxsus nafas mashqlar.

96. Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar.

97.Anatomik belgilar bo‘ycha mashqlar ayting.

98.Snaryadlar qo‘llanishi bo‘ycha mashqlar.

99.Faolik belgisi bo‘ycha mashqlar.

100.O‘quvtarbiyaviy belgilari mashqlar.

101.Amaliy sport mashqlar va qo‘llashdan maqsad.

102.O‘ynlar va qo‘llashdan maqsad.

103.Mehnat bilan davolash.

104.Davolovchi massaj va ta'sir mexanizmi.

105. Davolovchi massajni qo‘llash usullari.

106. Tabiy omillar.

107. ShJT shakllari.

108.Kasalxonada qo‘laniladigan ShJT shakllari.

109.Kasalxonadan tashqarida qo‘laniladigan ShJT shakllari.

110.Xarakat tartiboti.

111.Harakat tartibotini kengaytirish qachon va kim bilan xal etiladi?

112.Harakat tartibotlari va ularning vazifalari qanday?

113.Shifobaxsh gimnastika muolajasini tuzishda nimaga e'tibor berish kerak?

114.ShJTga ta'rif bering, ShJT ning xususiyatlari va umummiy xarakteristikasi.

115.ShJT qo‘llashga umumiy qarshi ko‘rsatmalar. ShJT qo‘llashga ko‘rsatmalar.

116. Jismoniy yuklama adekvatligini va samarodorligini aniqlash uchun qanday nazorat o‘tkaziladi?

UMUMIY SAVOLLAR

1.Shifokor nazorati fani va ish mazmuni.

2.Shifokor nazoratining vazifalari.

3.Jismoniy mashqlarning qo‘llanilish yo‘nalishlari va maqsadi.

4.Tibbiy tekshiruvning 3 ta turini ko‘rsating va tushuncha bering.

5. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha asosiy tibbiy guruhga yuboriladi?

6. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha tayyorlov tibbiy guruhga yuboriladi?

7. Jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilar qaysi ko‘rsatkichlari bo‘yicha maxsus tibbiy guruhga yuboriladi?

8.Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanuvchilar jismoniy rivojlanganligini aniqlash qanday ahamiyatga ega?

9.Jismoniy rivojlanganlikning qaysi ko‘rsatkichlari antropometriya bilan aniqlanadi?

10. Bo‘yni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

11. Vazni o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

12. Ko‘krak qafasi aylanasini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

13. Mushaklar kuchini (dinamometriya) o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

14. O‘pkaning tiriklik sig‘imini o‘lchash o‘tkazish metodikasi.

15. Standart usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

16. Indekslar usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

17. Korrelyasiya usuli bo‘yicha jismoniy rivojlanganlikni baholash.

18. Somatoskopiya qanday maqsadda o‘tkaziladi?

19. Ko‘krak qafasi shakllari.

20. Oyoq shakllari.

21. Qomat turlari.

22. Oyoq tovonlari shakllari aniqlash qanday ahamiyatga ega?

23. Platografiya usuli qanday o‘tkaziladli?

24. Antropometriyaga nimalar kiradi?

25. Tashqi ko‘ruvga nimalar kiradi?

26. Kalipometriya usuli va qo‘llashdan maqsad.

27. Yog‘ yig‘ilishining rivojlanish darajasi.

28. 
    Tashqi nafas apparatining funksional xolatini xarakterlovchi ko‘rsatkichlar.
    
29. 
    Spirografiya usuli nima uchun qo‘llaniladi?
    
30. 
    Nafasning minutlik xajmi nima?
    
31. 
    Nafas xajmi nima?
    
32. 
    Zaxira nafas xajmi nima?
    
33. 
    Spirogramma bo‘ycha nafas chuqurligi qanday aniqlanadi?
    
34. 
    Jismoniy mashqlar qaysi tizimlarga ta'sir ko‘rsatadi?
    
35. 
    Yurak-qontomir tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?
    
36. 
    Nafas tizimida bo‘ladigan o‘zgarishlar?
    
37. 
    Yurak-qontomir tizimining funksional sinamalari.
    
38. 
    Letunov sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
39. 
    Martine sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
40. 
    Jismoniy yuklamaga organizmning besh xil javob reaksiyasini ayting.
    
41. 
    Javob reaksiyalari qaysi beshta ko‘rsatkichlar bo‘ycha aniqlanadi?
    
42. 
    Normotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
43. 
    Gipertonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
44. 
    Gipotonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
45. 
    Distonik reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
46. 
    Pog‘anasimon reaksiyasining xarakterli ko‘rsatkichlari.
    
47. 
    20.Nafas tizimining funksional sinamalari.
    
48. 
    Shtange sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
49. 
    Gench sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
50. 
    Serkin sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
51. 
    Rozental sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
52. 
    Vegetativ tizimining funksional sinamalari.
    
53. 
    Ortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
54. 
    Klinoortostatik sinamasini o‘tkazish metodikasi va maqsadi.
    
55. 
    Vrach pedagogik nazorat qanday izlanishlardan tashkil topgan.
    
56. 
    ShPN kim tomoni o‘tkaziladi. ShPN o‘tkazishdan asosiy maqsad.
    
57. 
    Jismoniy yuklamalarni ta'sirida organizmda qoldiradigan shug‘ulanish effektlarini sanang.
    
58. 
    ShPN asosiy vazifalari nimadan iborat. ShPN tashkil etishda vrach xal qilinadigan ish hajmi.
    
59. 
    Tezkor tekshiruv (nazorat) nima.
    
60. 
    Davriy(etap) tekshiruv(nazorat) ahamiyati.
    
61. 
    Sportchilar funksional tayorligi aniqlashda vrach va trenerlar oldiga qo‘ylga asosiy vazifalarni ayting.
    
62. 
    Joriy tekshiruv (nazorat) shakllarini ayting.
    
63. 
    ShPN sportchilar o‘ini nazoart qilishda qo‘laniladigan asosiy tekshiruv usullari sanang.
    
64. 
    Toliqishni nechta darajasi bor.
    
65. 
    Mashg‘ulot davomida fiziologik egri chiziq tuzishda qaysi ko‘rsatkich asosida chiziladi.
    
66. 
    Shifokor pedagogik nazoratda qo‘laniladigan tekshiruv usulari. Sinamalarni ShPN ahamiyati.
    
67. 
    Yurak qon-tomir, asab va tayanch xarakat tizimi funksional xolatini aniqlash 14.
    
68. 
    Ish bajarish qobiliyati nima?
    
69. 
    Ish bajarish qobiliyatini aniqlash usullari. PWC-₁₇₀ submaksimal testi.
    
70. 
    PWC-₁₇₀ submaksimal testini o‘tkazish metodikasi.
    
71. 
    Kislorodni maksimal iste'mol qilishni aniqlash.
    
72. 
    Garvard step-testi. Garvard step-testini o‘tkazish metodikasi.
    
73. 
    Garvard step-testi indeksini aniqlash va baholash.
    
74. 
    Mashg‘ulot xronometrajini (zichligini) o‘tkazish metodikasi va baholash.
    
75. 
    Fiziologik egri chiziq usulini o‘tkazish metodikasi va baholash.
    
76. 
    Xolsizlanish (charchash, toliqish) darajasi qaysi 7 xil ko‘rsatkich bo‘ycha aniqlanadi.
    
77. 
    Xolsizlanishning yengil darajasining xarakterli belgilari.
    
78. 
    Xolsizlanishning o‘rta darajasining xarakterli belgilari.
    
79. 
    Xolsizlanishning og‘ir darajasining xarakterli belgilari.
    
80. 
    Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ulanishga ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar.
    
81. 
    Shifokor va jismoniy tarbiya dispanseri.
    
82. 
    Shifokor va jismoniy tarbiya dispanserining vazifalari va ish mazmuni.
    
83. 
    Tibbiy ko‘riklarni asosiy beshta komponetlarini sanang.
    
84. 
    Plantografiya qanday o‘tkaziladi.
    
85. 
    Jismoniy rivojlanishni baholsh uch usuli.
    
86. 
    Sport biln shug‘ulanuvchilarni jismoniy rivojlanishi baholash uchun qo‘laniladigan 5ta indekslarni yozing.
    
87. 
    Zo‘riqish sinamalariga yurak qon-tomir tizimini 5 ta javob reaksiyasi ko‘rsating.
    
88. 
    Javob reaksiyasi tipi aniqlang: ps₁ = 75 ta/min ; ps₂ = 155 ta/min ; AQBsist₁ = 120 mm.sm.ust. ; AQBdiast₁ = 70 mm.sm.ust. ; AQBsist ₂ = 140 mm.sm.ust. ; AQBdiast₂ = 60 mm.sm.ust. ; puls AQB₁ = 50 mm.sm.ust. ; puls AQB₂ = 80 mm.rt.st.
    
89. 
    Nafas tizimi funksional xolatini baholovchi 4 ta nafas sinamasi ?
    
90. 
    O‘pka xajmlarini aniqlovchi 3ta ko‘rsatkichlarni sanang?
    
91. 
    PWS 170 sinamasi nima uchun qo‘lanimladi?
    

• 
  pasport ma'lumotlari;
  
• 
  hayot anamnezi;
  
• 
  sport anamnezi;
  
• 
  yaqin sport anamnezi ma'lumotlari;
  
• 
  antropometrik ma'lumotlari;
  
• 
  tashqi ko‘rik ma'lumotlari.
  

Tekshirishni to‘g‘ri o‘tkazish va bayonnomasini to‘ldirish.

Tashkilotnomi____________________________

Sport turi_________________________________

1.Familiya, ismi, sharifi____________________________

2. Tug‘ilgan kuni ____________________________

3. Jinsi ____________________________

3. Uy adresi__________________________________Telefon______________

4. Ish joyi yoki o‘qish_______________________________________________

1.Kasbi ____________________________

2. Ma'lumoti ____________________________

3. Yashash sharoiti____________________________

4. Ovqatlanish sharoiti____________________________

5. Alkogol istemol qilish: ba'zan, oz, ko‘p, tez-tez, ichmaydi

(chizilsin)

6. O‘tkazgan: a) kasallilari____________________________________

b) Jaroxati________________________________________________________

v) Tashrixlari______________________________________________________

7. Oylasidagi kasalliklar_____________________________________________
3. Umumiy sport anamnezi

1. Qaysi yoshdan sport bilan? Qanday sport turi bilan?______________________________

2. Assosiy sport turi bilan shug‘ulanish (mashg‘ulotlar boshlanishi, doimo, 6 oydan ko‘p davomida tanafus bilan, mustaqil, murabiy qo‘l ostida ________________________________________________________________

3. Sport kvalifikatsiya dinamikasi

Bosh xolati________________________________________________

yelkalarni xolati_______________________________________________

Kuraklar joylashishi xolati_____________________________________

Bel shakli_______________________Qorin shakli_________________

Umurtqa pog‘onasi: lordoz________________kifoz__________________

yon tomonga qiyshaish_______________buralish_______________________

Bel uch burchagi ______________________________________________

Epigastral burchak _______ Ko‘krak qafasi shakli___________________

Qo‘l shakli_________________Oyoq shakli____________________

Tovon shakli____________________________________________________

Bo‘g‘imlar xaraktchanligi__________________________________________

Mushaklar rivojlanganligi_______________________________________

Teri: rangi ______________________, namligi_______________,

pigmentatsiyasi__________________________________________________

Somatoskopiya ma'slumotlariga qarab xulosa qilish:

Qadi qomat________________________________________________

Tana tuzilish tipi_______________________________________________