|
Monopolistik turistik bozorning xususiyatlari
|
| bet | 36/90 | | Sana | 02.06.2024 | | Hajmi | 0,57 Mb. | | #259141 |
Bog'liq ERKINOVA UMMIYA BURXONALIYEVA MADINA6.3. Monopolistik turistik bozorning xususiyatlari
Monopolistik raqobat - bu sanoat bozorining bir turi boʼlib, unda farqlanadigan (noyob) mahsulotni sotuvchilar (sayyohlik agentlari) juda koʼp boʼlib, bu ularga mahsulot yoki xizmatning sotish narxini biroz nazorat qilish imkonini beradi.
Monopolistik raqobat sharoitida turistik bozorda alohida firmalarning ulushi 1 dan 10% gacha. Ushbu raqobat monopoliyaga oʼxshaydi, chunki firma oʼz tovarlari narxini nazorat qilish qobiliyatiga ega, ammo u sof raqobatga oʼxshaydi, chunki bitta mahsulot koʼplab firmalar tomonidan sotiladi, turistik bozorga erkin kirishi va chiqishi mumkin. Monopolistik va sof raqobat oʼrtasidagi farqlar juda muhimdir. Monopolistik raqobat uchun yuzlab yoki minglab firmalarning mavjudligi talab qilinmaydi, 30 tadan 80 ta gacha yetarli. Bunday bir qator turistik korxonalarning mavjudligi monopolistik raqobatning quyidagi muhim belgilarining paydo boʼlishiga olib keladi:
har bir sayyohlik kompaniyasi butun bozorning nisbatan kichik ulushiga ega, shuning uchun u bozor narxini juda cheklangan holda nazorat qiladi;
nisbatan koʼp sonli turistik korxonalarning mavjudligi, shuningdek, korxonalarning kelishilgan harakatlarini kafolatlaydi ishlab chiqarish hajmini cheklash va narxlarni sunʼiy ravishda oshirish maqsadi deyarli mumkin emas;
turizm sanoatida turistik korxonalarning koʼpligi bilan ular oʼrtasida oʼzaro bogʼliqlik hissi yoʼq; har bir korxona raqobatdosh korxonalarning mumkin boʼlgan reaktsiyasini hisobga olmagan holda oʼz siyosatini belgilaydi.
Monopolistik raqobatning asosiy belgilaridan biri turistik mahsulotni farqlashdir, chunki ishlab chiqaruvchilar monopolistik raqobat sharoitida ushbu turistik mahsulotning navlarini ishlab chiqaradilar.
Mahsulotni farqlash turli xil shakllarda boʼlishi mumkin.
1.Turistik mahsulotlar jismoniy yoki farq qilishi mumkin
Sifat parametrlari. Masalan, katta yoki oʼrta shaharda bir-biridan sezilarli darajada farq qiladigan, sayyohlar uchun bir kecha-kunduz turar joyni taʼminlaydigan bir qator turli xil turar joylar mavjud. Turli yulduzlarning mehmonxonalari turli xil xizmatlarni taklif qiladi, ularni taqdim etish sifati ham boshqacha. Bundan tashqari, differentsiatsiyani mini-mehmonxonalar, flotellar, lagerlar va boshqalar kabi turar joylarda kuzatish mumkin.
2. Turistik mahsulotni sotish bilan bogʼliq shartlar ushbu mahsulotni farqlashning muhim jihatlari hisoblanadi. Masalan, antiqa va yodgorlik buyumi sotiladigan savdo markazlari mijozlarga xizmat koʼrsatish sifatiga katta ta’sir ko’rsatadi. Uning xodimlari sayyohning xaridlarini yigʼib, mehmonxonasiga yetkazib beradi. Boshqa shunga oʼxshash savdo markazlari sayyohlarga oʼz xaridlarini mustaqil ravishda amalga oshirish imkonini beradi, lekin mahsulotlarini arzonroq narxlarda sotadi.
3. Mahsulotlarni joylashtirish va mavjudligiga qarab ham farqlash mumkin. Kichik doʼkonlar yirik supermarketlar bilan muvaffaqiyatli raqobatlashadi, garchi ularning mahsulotlari ancha kengroq va narxlari pastroq boʼlsa ham. Аmmo kichik doʼkonlarning egalari ularni mijozlar oqimi yaqinida, eng gavjum sayyohlik koʼchalarida tashkil etiladi. Ular koʼpincha kuniga 24 soat ochiq holda bo’ladi.
Koʼpgina firmalar isteʼmolchilarni oʼz mahsulotlari raqobatchilarnikidan yaxshiroq ekanligiga ishontirish vositasi sifatida savdo belgilari va zavod brendlariga katta eʼtibor berishadi.
Shunday qilib, monopolistik raqobat sharoitida iqtisodiy raqobat nafaqat narxga, balki narx boʼlmagan omillarga ham eʼtibor qaratadi.
Mahsulotlarni farqlashning muhim xususiyatlaridan biri shundaki, turistik korxonalarning nisbatan koʼpligiga qaramay, monopolistik raqobat sharoitida ishlab chiqaruvchilar oʼz mahsulotlarining narxlarini cheklangan darajada nazorat qilishadi.
Turistlar (isteʼmolchilar) maʼlum sotuvchilarning mahsulotlarini afzal koʼrishadi va maʼlum chegaralar ichida oʼzlarining afzalliklarini qondirish uchun ushbu mahsulotlar uchun yuqori narxni toʼlaydilar. Masalan, sayyoh faqat egalik qiladigan mehmonxonada qolishni xohlaydi
Marriott mehmonxonalar tarmogʼi tomonidan va buning uchun tegishli narxni toʼlashga tayyor.
Monopolistik raqobatga ega boʼlgan tarmoqlarga kirish nisbatan oson. Biroq, sof raqobat bilan taqqoslaganda, raqobatchilar mahsulotidan farq qiladigan turistik mahsulotni olish zarurati va ushbu mahsulotni reklama qilish majburiyati tufayli yuzaga keladigan qoʼshimcha moliyaviy toʼsiqlar boʼlishi mumkin.
|
| |
