|
Xo‘jamberdibiy (Xurjun) madrasasi
|
| bet | 4/15 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 1,18 Mb. | | #240814 |
Xo‘jamberdibiy (Xurjun) madrasasi
U 1688-yilda Ichan qal'ada Polvon-Darvozaning sharqiy darvozasi yonida barpo etilgan. Ta'lim muassasasi juda kichik. Unda atigi 16 ta xujra va darsxona (gumbazli kvadrat xona) bor edi. Kirish eshiklari yog‘och o‘ymakorligi bilan bezatilgan. Ichkarida juda zohidona bezaklar mavjud.
1834-yilda Olloqulixon yangi katta masjid quradi va mavjudini qisman buzib, qayta tiklaydi. Xo‘jamberdibiy madrasasi yaqinida joylashgan shahar devorining bir qismi tugatiladi, yangi binoning fasadi eski binoning hovlisiga kiritiladi. Natijada, gorizontal balandligi har xil bo‘lgan ikkita kichik hovli paydo bo‘ladi va tashqi tomondan ular tuyaning orqasiga tashlangan egar sumkasi – xurjunga o‘xshay boshlaydi. Bu o‘xshashlik tufayli odamlar orasida qadimiy madrasaning yangi nomi – Xurjun madrasa o‘rnashib qoladi.
Sherg‘ozixon madrasasi
Bu me'moriy yodgorlik 1718-1726 yillarda hukmdor Sherg‘ozixonning buyrug‘i bilan Ichan qal'a markazida qad rostlagan. Qurilish xonning Xurosonga yurishi paytida boshlangan va harbiy yurish paytida asirga olinganlar qurishgan. Xon vafotidan keyin uni madrasa g‘arbidagi kichkina qabristonga dafn etishgan.
Asosiy bino bir qavatli. Faqat kirish portali ikki qavatdan iborat bo‘lgan. Unda talabalar yashaydigan xujralar bo‘lgan. Madrasa bezaklari hozirga qadar saqlanib qolmagan yoki umuman bo‘lmagan bo‘lishi ham mumkin.
Sherg‘ozixon doim olimlar va ilohiyotchilar bilan suhbatda bo‘lib, ilm olishni istaganlar uchun juda ko‘p foydali ishlar qilgan. Mashhur turkman shoiri Maxtumquli ham shu yerda tahsil olgan.
Qutlug‘ Murod Inoq madrasasi
Madrasa qurilishi 1804-1812 yillarda Qutlug‘ Murod Inoq buyrug‘i bilan amalga oshirilgan. Xo‘jamberdibiy madrasasi qarshisida joylashgan. Ularni faqat savdo qatorlari bo‘lgan maydon ajratib turgan.
Bu bino shahardagi birinchi ikki qavatli madrasa ekanligi bilan ajralib turadi. Uning fasadi tantanali ko‘rinishga ega edi. Bu yerda burchakdagi minoralarni bezatgan bo‘rttirma terrakota va kirish joyida stalaktitlarga taqlid singari qiziqarli dekorativ elementlar ishlatilgan. Boy tashqi bezakdan farqli o‘laroq, madrasaning ichki qismi juda kamtarona ko‘rinadi, bezaklar mavjud bo‘lganida ham, ular juda cheklangan miqdorda bo‘lgan.
Ta'lim muassasasi juda katta bo‘lib, bitiruvchilari bilan mashhur edi. Ularning orasida olimlar, tarixchilar, shoirlar va oddiy bilimli odamlar bo‘lgan. Unda talabalar yashaydigan ko‘plab hujralar mavjud.
Madrasa hovlisida yer osti suv ombori qurilgan bo‘lib, undan butun Ichan qal'a aholisi ichimlik suvi olgan. Shuningdek, madrasa hududida yozgi masjid qurilgan.
Qutlug‘ Murod Inoq aynan shu madrasada dafn qilinish istagini bildirgan. Biroq, u Ichan qal'a devorlari tashqarisida vafot etdi. Afsonaga ko‘ra, marhumning jasadini ichki shahar darvozalaridan olib o‘tish yomon alomat edi. Keyin oqsoqollar hiyla ishlatib, uning irodasini bajarish yo‘lini topadi. Ular madrasa yaqinidagi devorni buzishadi, endi ular Dishon qal'a hududida joylashgandek edi. Qutlug‘ Murod Inoqning jasadi devor teshigidan olib o‘tiladi va binoning kiraverishidagi pol tagiga ko‘miladi. Keyinchalik, qal'a devori tiklanadi.
|
| |
