|
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
| bet | 8/15 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 1,18 Mb. | | #240814 |
Nurullaboy saroyi
Nurullaboy saroyi XIX asr oxiri – XX asr boshlaridagi Xiva tarixidan hikoya qiladi hamda go‘zalligi va jozibasi, ulug‘vorligi va salobati bilan boshqa saroylardan ajralib turadi.
Muhammad Rahimxon II bog‘ni xivalik boy Nurullaboydan sotib oladi va uning hududida o‘g‘li shahzoda Asfandiyorxon uchun katta yozgi saroy qurishga qaror qildi. Savdogar bog‘ni uning nomi o‘zgarishsiz qolishi sharti bilan sotgandi. Saroy majmuasi 1893-1904 yillarda qurilgan.
Saroyga darvoza orqali kirish mumkin edi, uning ichida soqchilar va ofis uchun maxsus xonalar bo‘lgan.
Saroy o‘zining oxirgi ko‘rinishiga Asfandiyorxon davrida ega bo‘ladi. U xonning talabiga binoan qayta quriladi, xususan, martabali shaxslarni qabul qilish uchun marosimlar zali bo‘lgan alohida bino quriladi. Qabul qilish joyi uchun maxsus pishirilgan g‘ishtlar alohida tayyorlangan. Devorlari yog‘li bo‘yoqlar va o‘yilgan naqshlar bilan qoplangan. Shiftlar gulli naqshlar va farishtalar bilan bezatilgan edi.
Yetti zalga chinni kamin-pechlar va hashamatli elektr qandillar o‘rnatiladi, bu Xiva xonligi uchun yangilik edi. Barcha chiroqlar bir vaqtning o‘zida yonishi uchun kichik dvigatel o‘rnatilgan.
Bugungi kunga kelib, qarorgoh qayta tiklangan va asl holiga keltirilgan. Bu saroy majmuasi 9 ta katta va kichik xonadan, ziyofat xonasidan, arxiv, madrasa, xizmatkorlar va soqchilar xonasidan, bog‘ va gulzorlardan iborat.
Pahlavon Mahmud maqbarasi
Bu me'moriy ansambl Temurgacha bo‘lgan qadimiy Xorazm me'morchiligining namunasidir. Mozor nafaqat sayyohlik obyekti, balki ziyoratgoh hamdir.
Pahlavon Mahmud XIII asrda (1247-1326) yashagan. U hunarmandlar oilasidan chiqqan, lekin shoir, tabib va g‘ayrioddiy jismoniy kuchi bilan mashhur bo‘lgan, shuning uchun uni qahramon deb atashgan. U Hindiston, Afg‘oniston, Iroq va Eronda o‘tkaziladigan musobaqalar va bellashuv turnirlarida qatnashgan.
Ilgari u Piriyor Valiy adabiy taxallusi bilan tanilgan. Afsuski, shoirning ko‘pgina qo‘lyozmalari hozirgacha saqlanib qolmagan, biroq ba'zilarini Toshkentdagi Sharqshunoslik institutida ko‘rish mumkin.
Buyuk shoir va o‘qituvchi, so‘fiy va faylasufning qabri atrofida ulug‘vor ansambl paydo bo‘ladi. Dastlab, mozor kamtarin bo‘lgan. U avval o‘zining charm ustaxonasi hovlisiga dafn qilingandi. Vaqt o‘tishi bilan uning qabri boshqa qabrlar bilan ko‘payib, bu joy katta qabristonga aylana boshlaydi. Keyinchalik, mozorga tutash qilib masjid quriladi, xonaqoh va yordamchi binolar qad rostlaydi. Asta-sekin u eng katta gumbazli me’moriy majmuaga aylanadi. Uning maqbarasi so‘fiy piri (so‘fiy avliyo dafn etilgan joy) hisoblanadi.
Birinchi marta loy g‘ishtli maqbara XVII asrda Pahlavon Mahmud qabr toshi ustiga o‘rnatilgan. Bu keyinchalik qulab tushgan bitta gumbazli va bitta hujrali maqbaradan iborat kichik imorat edi. 1835-yilda eskisining xarobalarida o‘rnida pishiq g‘ishtdan bino quriladi, u hozirgi kungacha saqlanib qolgan.
Pahlavon Mahmudning me'moriy majmuasi – oddiy maqbaradan qurilgan bino oxir-oqibat uning she’rlari, diniy o‘gitlari va ustozlarining ismlari bilan bezatilgan ajoyib ansamblga aylanganiga yaqqol misol bo‘la oladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
