|
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
| bet | 6/15 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 1,18 Mb. | | #240814 |
Tosh hovli saroyi
XIX asrning birinchi yarmida Olloqulixon buyrug‘i bilan qurilgan Tosh Hovli saroyi o‘sha davrdagi Xorazm saroyi me'morchiligining kuchi va ulug‘vorligini tasdiqlaydi. Ko‘p xonali, devorlarda qimmatbaho rasmlar, hovlilar, xon uchun alohida xonadonlar va uning xotinlari uchun haram, ulkan qabulxona va ma'muriy binolar bo‘lgan Ko‘hna Ark qal’asi kabi ulug‘vor loyiha ishlab chiqilgan.
Majmuaning qurilishi 1830-yildan 1838-yilgacha olib borilgan va 8 yil davom etgan, Olloqulixon ishni 2 yil ichida yakunlashni rejalashtirgan. U o‘z muddatida saroyni qurishdan bosh tortgan iste'dodli me'morlarni qatl qiladi (ularni qoziqqa o‘tqazgan).
Birinchi bo‘lib, haramning turarjoylari (to‘rt xonning har bir xotini uchun alohida xonalar ajratilgan), keyin mehmonxona (rasmiy qabullar uchun joy) va oxirgi – arzxona (sud zali) joylashgan. Uzun dahliz hukmdor xonalari va xotinlarining turarjoyini rasmiy qismdan ajratib turadi. Xonning saroydagi xonalari eng keng bo‘lib, ular nafis bezatilgan.
Ko‘plab nimqorong‘i yo‘laklar saroyning alohida qismlarini bog‘lab turadi. Hovli hukmdorning qarindoshlari va kanizaklari uchun mo‘ljallangan ikki qavatli bino bilan o‘ralgan.
Shift qizil-jigarrang tuslar sxemasida bo‘yalgan, bu derazalardagi mis panjaralar bilan mukammal uyg‘unlikda bajarilgan. Hamma bezaklar o‘ziga xos bo‘lib, bir-birini takrorlamaydi.
Said Olovuddin maqbarasi
Bu maqbara shahardagi eng qadimiy yodgorlik hisoblanadi. Binoning o‘zi bir necha bor qayta qurilgan, shuning uchun dastavval qanday ko‘rinishga ega bo‘lgani, qachon qurilgani aniq ma’lum emas. Bu yerda mangu panoh topgan so‘fiy shayx Said Olovuddin vafotining yagona ma'lum sanasi 1303-yil. Said Olovuddin Muhammad payg‘ambarning qarindoshi va buyuk so‘fiy Kubroning izdoshi edi. Uning qabri ustidagi maqbara faqat 150 yil o‘tgach qurilgan.
XIX asrning o‘rtalarida Olloqulixonning buyrug‘i bilan dindorlarga namoz o‘qiydigan zal quriladi va maqbaraga kirish joyi o‘zgartiriladi. Mazkur bino XIX asrning oxirida Xiva xoni Said Muhammadning dafn etilishi va ikki qabrni birlashtirgan qabr toshining o‘rnatilishi bilan to‘ldiriladi.
Ta'sirchan emasligiga qaramay, Said Olovuddin maqbarasining me'morchilik uslubi juda qiziq. Binoning deyarli barcha elementlari loy g‘ishtdan bajarilgan, qo‘pol kesilgan va hech qanday bezatilmagan. Bu O‘rta Osiyoning me'moriy uslubiga umuman o‘xshamaydi, lekin bu mo‘g‘ullar davri binolariga xosdir. Qabrni bezashda XIV asr xorazm rassomlarning uslubi saqlanib qolgan.
Mo‘minlar uchun maqbara nafaqat madaniy va tarixiy yodgorlik, balki har yili ziyorat qilinadigan joydir.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
