|
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
| bet | 10/15 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 1,18 Mb. | | #240814 |
Oq masjid
Masjid Ichan qal'aning sharqiy Polvon-Darvozasi yaqinida joylashgan. Oq masjid – mavze masjidiga namunadir.
Odatga ko‘ra, har bir mahallada namoz o‘qilishi va turli diniy marosimlar o‘tkazilishi uchun masjid qurilgan.
Masjid poydevori 1657-yilda Shayboniylar sulolasidan bo‘lgan Anushxon davrida qo‘yilgan. Xiva hukmdori Abulg‘ozixon bu masjidni xuddi hammomlar singari uni Buxoro amirining asirligidan qutqargan o‘ninchi o‘g‘li Anushxon sharafiga qurishni boshlaydi. Barpo etilgan hammomlardan tushgan daromad Oq masjidni moliyalashtirishga yo‘naltiriladi.
Biroq, binoning o‘zi ikki asrdan keyin 1838-1842 yillarda Qo‘ng‘irotlar sulolasi hukmdorlari tomonidan qurib bitkaziladi.
O‘lchami kichik bo‘lishiga qaramasdan, oddiy Oq masjid o‘rta asr me'morchiligining munosib namunalaridan biri hisoblanadi.
U pishgan g‘ishtdan qurilgan. Uchburchak nayzali gumbazga ega masjid zalida uchta galereya va mehrob bor – bu Makkaga ishora qiluvchi maxsus tokcha. Devorlari arabcha jumlalar bilan chirmashib ketgan geometrik naqshlar bilan bezatilgan. U har kuni namoz o‘qiladigan oddiy masjid bo‘lgani uchun nafis bezaklarsiz qurilgan. Faqat deraza va eshiklari yog‘och o‘ymakorligi bilan bezatilgan. Bu bezaklar tufayli masjid muhim dekorativ qiymatga ega.
1956-1960 yillarda masjid qayta ta'mirlangan bo‘lib, hozirgi kungacha o‘z faoliyatini davom ettirmoqda.
Juma masjidi
Avvalombor, qurilishning o‘zi X asrga to‘g‘ri keladi. U paytlarda ustunlar ustida shunchaki bostirma bo‘lib, uning ostida nomozxonlar to‘planib, juma kuni ibodat qilishgan. Bino qurilishi esa XVIII asrda boshlangan.
Juma masjidi tuzilishi bilan juda o‘ziga xosdir. Masjidga uch tomondan kirish mumkin, portallar, gumbazlar, galereyalar va hovli yo‘q.
Shiftda yorug‘lik va shamollatish uchun kichik teshiklar mavjud. Shiftning o‘zini 213 ta o‘yilgan yog‘och ustun ushlab turadi. Bu ustunlarning eng qadimiylari Xorazmning o‘rta asrlar poytaxti Qiyot shahridan olingan bo‘lishi mumkin. Nasxi yozuvida yozilgan to‘rtta ustun Bog‘bonli masjidi ustunlari bilan bir xil. Yigirma bitta ustun X-XII asrlarga tegishli bo‘lib, ularda arab yozuvlari bor. Xiva tipidagi gul-gul naqshli ustunlar XVIII-XIX asrga taalluqli.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Kirish. Reja: Me’morchlik san’ati Xorazimda me’morchlik na’munasi Xiva Tarixiy komplekslari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar
|
