Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Download 11,41 Mb. Pdf ko'rish
bet	174/209
Sana	25.12.2023
Hajmi	11,41 Mb.
	#128215

1 ... 170 171 172 173 174 175 176 177 ... 209

Bog'liq
Internet tarmoqlari va xizmatlari (1)

30.2.2. Xabarni Autentifikasiyalash kodi

Ma’lumotning butunligi quyidagicha amalga oshiriladi:
a. Alisa xabar yaratadi m va u uchun H(m) XASh xisoblaydi (misol uchun,
SHA-1 algoritmi yordamida).
b. Alisa H(m) ni m xabarga qo‘shib, uzaytirilgan xabar yaratadi (m, H(m))
va ma’lum uzaytirilgan xabarni Bobga jo‘natadi.
c. Bob uzaytirilgan xabarni qabul qiladi (m, h) va xisoblaydi H(m). Agarda
H(m)=h bo‘lsa Bob xammasi joyida ekanligiga imkon xosil qiladi.
Bu yondashuv aniq kamchilik bor. Trudy soxta xabar yaratishi mumkin m',
o‘zini Alisa deb tanishtirgan holatda, H(m')ni xisoblaydi va Bob ga jo‘natadi (m',
H(m')). Bob xabarni qabul qilishi bilanoq barchasi 3 bosqichda to‘liq tekshiriladi,
va Bob umuman qiyinchilikka duch kelmaydi.
Xabarning butunligini ta’minlash uchun, kriptografik murakkab
funksiyalardan foydalangan holda, Alisa va Bob o‘zaro maxfiy ma’lumot
almashishlari kerak. Bu maxfiy ma’lumot bitlar oqimini tashkil etadi va
autentifikasiya kaliti deb nomlanadi. Bu maxfiy ma’lumotdan foydalanilganda
xabarning butunligiga quyidagicha erishiladi:
1.
Alisa xabar yaratadi m va s ni m bilan bog‘laydi m+s, va XASh bilan
xisoblaydi H(m+s) (misol uchun SHA-1). H(m+s) ya’ni, xabarning
auntettifikatsitya kodi deb nomlanadi (MAC).

417
2.
Keyingi bosqichda Alisa MAC ni m xabarga qo‘shadi, uzaytirilgan xabar
yaratadi (m, H(m+s)) va ma’lum uzaytirilgan xabarni Bobga jo‘natadi.
3.
Bob uzaytirilgan xabarni qabul qiladi (m, h), MACni xisoblaydi
H(m+s). Agarda H(m+s)=h bo‘lsa, Bob hammasi joyida ekanligiga
ishonch xosil qiladi.
Bu tartib ketma-ketligi 30.9-rasmda keltirilgan. Shuni e’tiborga olingki,
MAC bu holatda (“Xabarning autettifikatsiya kodi”) aloqa – qatlamli protokolda
foydalaniladigan MAC bilan bir xil emas (“Media foydalanish nazorati”).
MACning qulaylik jixati shundan iboratki, u shifrlash algoritmini talab
qilmaydi. Qolaversa, ko‘pgina dasturlar, yuqorida keltirilgan aloqaga asoslangan
marshrutli algoritm, faqatgina ma’lumotning butunligini bildiradi, maxfiylikni
talab qilmaydi. MACdan foydalanish jarayonida, shaxslar bir-biriga yuborayotgan
xabarlarini
butunlash
jarayonida
shifrlangan
algoritm
ketma-ketligidan
foydalanmagan holda xabarlarni autentifikasiyalash imkoniga egalar.
MACning bir qator turli standardlari yillar davomida qo‘llanilgan. Eng
mashhur standart HMAC bo‘lib, MD5 yoki SHA-1 bilan qo‘llanilishi mumkin.
30.9-rasm. Xabarninig autentifikasiya kodi (MAC)
HMAC asosan XASh funksiyasi orqali ma’lumotlarni va autentifikasiya
kalitini ikki marotaba ishga tushiradi [Kaufman 1995; RFC 2104]. Yana bir muhim

418
masala, autentifikasiya kalitini aloqa qiluvchilarga yetkazishdir. Aloqaga
asoslangan marshrutli algoritmda har bir marshrutga maxfiy autentifikasiya kalitini
taqdim etamiz (har bir marshrut bir xil autentifikasiya kalitidan foydalanishi
mumkin). Tarmoq administratori buni har bir marshrutga kirib amalga oshirishi
mumkin. Yoki bir marshrutga autentifikasiya kalitini kiritib, barcha qolganlarini
bir vaqtning o‘zida shifrlashi mumkin.

Download 11,41 Mb.

1 ... 170 171 172 173 174 175 176 177 ... 209

Download 11,41 Mb.

Pdf ko'rish