Nazorat uchun savollar:
1. Internet interaktiv xizmatlari tushunchasiga ta’rif bering.
2. Interaktivlik deganda nimani tushunasiz? Interaktivlikning asosiy
xususiyatlarini apparat-dasturiy ta’minotlar bazasida namoyon bo’lishini keltiring.
3. Davlat interaktiv xizmatlari uchun asosiy talablar, ularning xususiyatlari
va imkoniyatlari haqida nimalarni bilasiz?
4. Interaktiv xizmatlarni davlat va jamiyat boshqaruvida imkoniyatlari
nimalardan iborat?
5. Davlat boshqaruvi uchun internet. Internetning davlat boshqaruvi va
jamiyat ijtimoy-siyosiy hayotida ahamiyati.
6. Davlat boshqaruvi uchun axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini
qo’llashning maqsad va vazifalari.
7. Elektron hukumat tushunchasiga ta’rif bering.
8. Elektron boshqaruv tushunchasining asosiy mohiyati nimalardan iborat?
9. Elektron hukumat va electron boshqaruv tushunchalarining bir-biridan
farqli jihatlari, ularning umumiy jihatlari to’g’risida nimalar deya olasiz?
10. O’zbekistonda elektron hukumat tizimi rivojlanishining qisqacha tarixiga
shrh bering.
11. O’zbekistonda elektron hukumat tizimini rivojlantirishning xorij
tajribasini qo’lash va undan foydalanishda qaysi asosiy mezonlar muhim rol’
o’ynamoqda?
12. O’zbekistonda elektron hukumat tizimini yaratishning huquqiy-normativ
bazasi.
503
13. Jahonda elektron hukumat tizimi takomillashuvining asosiy bosqichlari,
ular har birining vazifalarini izohlang.
14. Mamlakatimizda elektron hukumat tizimi doirasida yaratilgan qanday
yirik loyihalarni bilasiz?
GLOSSARIY
№
O‘zbekcha
Inglizcha
O‘zbek tilida ma’nosi
1.
magistral
backbone
Yuqori tezlikka ega bo‘lgan aloqa
liniyasi
2.
magistral aloqa
long-haul
communication
Katta uzunlikka hamda o‘tkazish
qobiliyatiga ega liniyalardan
(shaharlararo, milliy, xalqaro va
global) foydalaniladigan aloqa
3. magistral tarmoq
backbone network
Umumiy yuqori tezlikli aloqa
liniyalariga ko‘priklar,
marshrutizatorlar va kanal
konsentratorlari orqali bog‘lanadigan
tarmoq segmentlari, bog‘lamalari
hamda alohida stansiyalar jami
4.
magistral kanal
trunk
Ikkita kommutatsiya tugunini
bog‘lovchi fizik kanal
5.
maydon
field
ma’lumotlar maydoni
6.
mantiqiy kanalni
boshqarish
logical link control
(LLC
Kadrlarni uzatish mantiqiy
tartibotlarining
boshqarilishini ta’minlovchi hamda
504
tarmoq
pog‘onasi bilan aloqani ushlab
turuvchi kanal,
quyi pog‘onasining protokoli
7.
markazlashgan
arxitektura
centralized
architecture
Axborot tarmog‘i tamoyillari
to‘plami
8.
mantiqiy
topologiya
logical topology
Tizimning fizik topologiyasidan farq
qiluvchi mantiqiy chizmasi
9.
mantiqiy shina
logical bus
Lokal tarmoqlar topologiyasi
10.
markaziy
protsessor
central processor
Axborot tizimining asosiy tarkibiy
qismi
11.
marshrut
route
Axborot tizimining bitta portidan
boshqasiga
ma’lumotlar uzatiladigan marshrut
12.
marshrutizator
router
tarmoqda paketlarni marshrutlash,
ya’ni
paketlarning tarmoq bo‘ylab
uzatilishida
eng qisqa marshrutni tanlab berish
bilan
shug‘ullanuvchi tarmoq kompyuteri.
13.
marshrutlash
routing
Telekommunikatsiya tarmog‘ida
ma’lumotlar
bloki haqiqiy oluvchiga etib borishi
mumkin
bo‘lgan marshrutni aniqlash jarayoni
14. masofaviy ta’lim
distance education
Masofaviy ta’lim uslublariga
505
asoslangan
holda aholining keng qatlamlariga
taqdim
etiluvchi zamonaviy ta’lim
xizmatlari
majmuasi.
15. masofaviy kirish
remote access
Abonent tizimlarining lokal
tarmoqlar
bilan hududiy kommunikatsiya
tarmoqlari
orqali o‘zaro ishlash texnologiyasi
16.
matn
text
Ma’lumotlarni ifodalash shakli
17.
maxfiy kalit
secret key
SHifrmatnga va dastlabki matnga
o‘girish
paytida cheklangan tomonlar
tarafidan
foydalanilishi uchun mo‘ljallangan
kalit
18.
ma’lumotlar
almashuvi
data interchange
Funksional qurilmalar orasida
ma’lumotlarni ko‘chirish
19.
ma’lumotlar
autentifikatsiyasi
data authentication
Ma’lumotlar butunligini tekshirish
uchun
foydalaniladigan jarayon
20.
ma’lumotlar
data
Kompyuterda qayta ishlanishi
jarayonida
aylanayotgan hujjatlashtirilgan
axborot
506
21.
ma’lumotlar
bazasi
database
Aniq qoidalar asosida tashkil
qilingan
va amaliy dasturlarga bog‘liq
bo‘lmagan
ma’lumotlar to‘plami
22.
ma’lumotlar
izlash
data search
axborot izlash
23.
ma’lumotlar
markazi
data center
Server va kommunikatsiya asbob-
uskunalarini
joylashtirish va Internet tarmog‘i
kanallariga ulanish uchun
mo‘ljallangan
maxsus bino
24.
ma’lumotlar
uzatish kanali
data transmission
channel
Bir qurilmadan ikkinchisiga
ma’lumotlar
uzatiladigan fizik ulanish
25.
ma’lumotlarning
xavfsizligi
data security
Dasturlarni va ma’lumotlarni
tasodifiy
yoki qasddan o‘zgartirish
26.
ma’lumotlarning
optik tolali
taqsimlangan
interfeysi
fiber distributed data
interface (FDDI)
Optik tola orqali tarqalgan
ma’lumotlarga
kirish uchun interfeys, FDDI
standarti
27. mahalliy tarmoq
local area network
lokal tarmoq
28.
media
media
Turli xildagi ma’lumotlar yig‘indisi
29.
mijoz
client
Serverga so‘rov bergan
foydalanuvchi, kompyuter yoki
dastur
507
30.
mijoz-server
client-server
Butunlay mijozlar, serverlar va
tarmoq
majmuasi
31.
mikrouyali
radiotarmoq
microcellular radio
network
Kichik o‘lchamdagi uyali aloqa
32.
mobil IP
mobile IP
IP-protokolidan foydalanishga
asoslangan
mobil aloqa protokoli
33.
mobil aloqa
mobile
communications
Mobil aloqa tayanch stansiyasi va bir
guruh abonent tizimlaridan iborat
34.
mobil aloqa
avlodlari
mobile
communication
generations
Miso uchun 2G 3G 4G va x.k.
35.
mobil aloqa
operatori
mobile network
operator
Abonentlarining mobil telefonlariga
mobil
aloqa xizmatini taklif qiluvchi
telefon
kompaniyasi
36.
mobil Internet
mobile Internet
Internetdan istalgan joydan simsiz
foydalanish texnologiyasi
37.
mobil telefon
mobile phone
Mobil aloqada foydalaniladigan
telefon
apparati turi
38.
modem
modem
“Modulyator-demodulyator”ning
qisqartmas
39.
modulyasiya
modulation
Bitta statsionar signalning boshqa
signal
508
shakliga ko‘ra o‘zgarishi jarayoni
40.
multimedia
multimedia
Axborotni turli
shakldagi tashuvchilar
41.
multiplekslash
multiplexing
Ikki yoki undan ortiq signallarni
chastotata, vaqt yoki signallar shakli
bo‘yicha
zichlashtirish bilan bitta fizik kanal
orqali uzatish
42.
muhandis
engineer
Malakali texnik mutaxassis
43.
muhit
medium
Axborot uzatilishida
ko‘maklashadigan
ma’lum vositalar
44.
nazorat nuqtasi
checkpoint
Ma’lumotlarga ishlov berish
jarayonini
mo‘‘tadil to‘xtatib va qayta boshlash
mumkin bo‘lgan dasturning nuqtasi
45. neyron tarmog‘i
neural network
Bir-biri bilan o‘zaro ta’sirda bo‘lgan
nerv
hujayralari yoki ularning
harakatlarini
modellashtirayotgan tarkibiy
qismlardan
tashkil topgan tarmoq
46.
nimtarmoq
subsystem
Tizim qismi
47.
nolga qaytmas
non-return to zero
Invers usuli
48.
nutq polosasi
voice band
Nutq uzatishni ta’minlaydigan
chastotalar
509
polosasi
49.
nutqni kodlash
speech coding
Nutqni kodlar
ketma-ketligiga aylantirish
50.
nuqta-ko‘p nuqta
aloqasi
point-to-multipoint
communication
Bitta nuqta, bog‘lama yoki terminal
bir nechta shunga o‘xshash nuqta,
bog‘lama yoki terminal bilan
ulanadigan aloqa yoki tarmoq
bog‘lanishi turi.
51.
oddiy fayl
flat file
Oddiy matn yoki matn va binar
axborotni
saqlaydigan fayl
52.
ommaviy
tarqatish
multicas
Xabarlar (ma’lumotlar)ni lokal
tarmoq,
global tarmoq yoki Internet
tarmog‘ining
muayyan ajratilgan foydalanuvchilar
guruhiga
jo‘natish texnologiyasi
53.
onlayn banking
online banking
Bank hisob raqamlarini telefon
orqali masofadan boshqarish
54.
operator
operator
Aloqa xizmatlarini taqdim qiluvchi
tashkilot
55. operatsion muhit
operating
environment
Amaliy dasturlarni ishlab chiqish va
ular
bajarilishini ta’minlaydigan vositalar
majmuasi
56.
optik aloqa
liniyasi
optical link
Uzatkich sifatida foydalaniladigan
modulyasiyalanuvchi yorug‘lik
510
manbaidan, optik-tolali kabel hamda
fotodetektordan (qabul
qilgichdan) iborat aloqa
liniyasi
57.
optik tarmoq
optical network
YOrug‘lik signallari uzatadigan
telekommunikatsiya tarmog‘i
58.
optik kabel
optical cable
YOrug‘lik signallarini uzatuvchi
kabel
59.
optik kanal
optical channel
YOrug‘lik signallarini uzatish uchun
mo‘ljallangan kanal
60.
optik tola
optical fib
optical fiber
SHaffof materialdan yasalgan
o‘zidan yorug‘lik nurini o‘tkazuvchi
shisha yoki plastikdan yasvlgvn tola
61.
oxirgi asbob-
uskunalar
end-to-end equipmen
telefon, faksimil,
radio-telepriyomniklar
va boshqa qurilmalar
62.
osilib qolish
hang
Kompyuter ishining kutilmaganda
to‘xtab
qolishi.
63.
oxirgi milya
last mile
abonent liniyasi
64.
ochiq kod
open source
bepul
dastlabki kod yoki dastur
65.
ochiq tarmoq
arxitekturasi
open network
architecture
funksional platforma
66.
ochiq tizim
очиқ тизим
Boshqa tizimlar bilan xalqaro
standartlarga mos ravishda o‘zaro
ishlaydigan axborot tizimi
511
67.
ochiq tizimlar
o‘zaro
ishlashining
modeli
Open Systems
Interconnection
model
Ochiq tizimlarning xususiyatlari va
vositalarini belgilab beruvchi
konseptual
asos
68.
oq shovqin
flat noise
Keng chastotalar polosasidagi bir
xil spektrga ega va chastotaviy
tashkil
etuvchilarning quvvati teng bo‘lgan
shovqin
69.
paket
packet
Uzatilayotgan ma’lumotlarning eng
kam ulushi
70.
paket protokoli
packet protocol
Xabarni bo‘lish, qayta jo‘natish va
yig‘ish
qoidalari
71.
paketlarni
kommutatsiyalas
h
packet switching
Kompyuter tarmoqlarida
ma’lumotlarni
uzatish usuli
72.
parol
password
Sir tutiladigan belgilar ketma-ketligi
73.
parchalash
расщепление
Xizmat ko‘rsatish zonasini,
ma’lumotlar
oqimini yoki signalni bir necha
qismga bo‘
74. “pastga” liniyasi
downlink
Tayanch stansiyadan mobil stansiya
tomon yo‘nalishdagi aloqa liniyasi
75.
patch
patch
Dastur xatosini tuzatish vositasi
76.
patch-kord
patch cord
qayta ulash shnuri
77.
ping
ping
Domen va istalgan
512
tarmoq qurilmasining IP-manzili
orasida
muvofiqlikni o‘rnatish imkonini
beradi
78.
petabayt
petabyte
1024 terabaytga teng axborot
hajmining o‘lchov birligi
79.
piring
peering
Internet operatorlarining o‘z
tarmoqlari
orasida trafik almashish
80. plastik optik tola
plastic optical fiber
Plastikdan yaratilgan optik tolali
kabel
81.
plezioxron
raqamli ierarxiya
plesiochronous digital
hierarchy
Ma’lumotlarni plezioxron
uzatish usuli
82.
polosa filtri
bandpass filter
qirqimning yuqori va nolinchi
bo‘lmagan quyi chastotasi bilan
cheklangan muayyan chastotalar
polosasini o‘tkazuvchi filtr
83.
port
port
qurilma yoki dasturdan
foydalanish (kira olish) nuqtasi.
84.
portal
portal
Internet portali
85.
pochta mijozi
mail client
Elektron pochta xatlarini qabul
qilish, o‘qish, jo‘natish va boshqa
amallarni bajarish uchun
mo‘ljallangan kompyuter dasturi
86.
pochta serveri
mail server
Elektron pochta xatlari serveri
87.
provayder
Internet services
provider
Internet provayderi
513
88.
protokol
protocol
Mantiыiy satxning kelishuvlar
to‘plami
89.
proksi
proxy
Kompyuter tarmoqlarida mijozlarga
boshqa tarmoq xizmatlariga bilvosita
so‘rovlarni bajarishga imkon
beruvchi xizmat
90. protokollar steki
protocol stack
OSI etalon modeli qo‘shni
pog‘onalarini
qamrab oluvchi, ierarxik tashkil
qilingan
protokollar to‘plami, masalan,
TCP/IP
protokollari steki
91.
protsessor
processor
Kompyuterning buyruqlarni tahlil
qiluvchi va bajaruvchi funksional
qurilmasi
92.
radiokanal
radio channel
Ma’lumotlar uzatish uchun
radionurlanishdan
foydalanadigan kanal
93.
radioaloqa
radio communication
Radioto‘lqinlar yordamida amalga
oshiriladigan telekommunikatsiya
94. radiorele liniyasi
microwave radio
O‘ta yuqori chastota diapazonida
ishlaydigan radiokanal
95.
radiochastota
radio frequency
radioto‘lqin
96.
radiotelefon
radiophone
Radioto‘lqinlar orqali
tovush signallarini
uzatish va qabul qilish
514
apparati
97.
radiochastota
spektri
radio frequency
spectrum
XEA ittifoqi tomonidan belgilangan
radiochastotalar majmui
98.
raqamli-analog
o‘zgartirish
digitization
Analog signalni diskret signalga
aylantirish jarayoni
99.
raqamli
digital
Raqamlardan tashkil topgan
ma’lumotlar
100.
raqamli abonent
linyasi
digital subscriber line
Oddiy telefon liniyasi asosida
Internetga yuqori tezlikli kirish
kanalini yaratish texnologiyasi
101. raqamli imzo
digital signature
elektron raqamli imzo
102.
raqamli
multipleksor
digital multiplexer
Vaqt bo‘yicha guruh tashkil etish
yordamida bir qancha raqamli
signallarni bir tarkibiy raqamli
signalga birlashtiruvchi apparatura
103. raqamli signal
digital signal
diskret signal
104. raqamli tarmoq
digital network
Diskret signallar uzatadigan va
ularga ishlov beradigan
kommunikatsiya tarmog‘i
105. raqamli tasvir
digital television
Video- va audiosignalni uzatkichdan
televizorga raqamli modulyasiya va
ma’lumotlarni siqish yordamida
uzatish
texnologiyasi
106. regenerator
regenerator
Uzatish jarayonida qisman buzilgan
raqamli signallarni dastlabki signalga
aylantiruvchi qurilma.
107. raqamli tizim
digital system
Raqamli signallarni tezkor uzatishga
515
mo‘ljallangan majmua.
108. rezerv qurilma
backup
Asosiy uskuna nosoz holatda
bo‘lganda,
ishonchlilikni oshirish uchun xizmat
qiladigan qo‘shimcha qurilma
109.
repiter
repeater
Takrorlagich
110.
router
router
Tarmoq trafigini uzatishning bir yoki
bir
necha marshrutlarini tanlash
bo‘yicha qarorlar qabul qilishga
javobgar tizim yoki qurilma
111.
ruxsatli etilgan
kirish
authorized access
Muayyan resursdan belgilangan
qoidalarga
muvofiq va foydalanishni cheklash
qoidalarini buzmasdan foydalanish
112.
ro‘yxatga kiritish
registration
Foydalanuvchilarni ro‘yxatga olish
va ularga dasturlar va ma’lumotlarni
ishlatishga huquq berish jarayoni
113.
sarlavha
header
Ma’lumotlar paketining boshida
joylashgan bo‘lib, manzillash
axborotini va xatolarni tekshirish
kodlarini o‘zida saqlaydi
114.
sahifa
page
Internetda joylashgan test grafikk
tasvirga ega alohida xujjat
115. Kommutator
switch
Kompyuterlarni lokal tarmoqqa
birlashtirish qurilmasi
116.
seans pog‘onasi
shlyuzi
circuit-level gateway
Tarmoqlararo ekranni
(brandmauerni) amalga oshirish
usullaridan biri
516
117.
sekunddagi
kadrlar soni
frames per second
freymreyt
118. sezuvchanlik
sensitivity
Axborot muhimligi darajasi
119.
server
server
Ma’lumotlarni avtomatik qayta
ishlash tizimlariga xizmat
ko‘ratuvchi qurilma
120.
signal
signal
Ma’lumotlarni aks ettirish uchun
ishlatiladigan fizik kattalikning
o‘zgarishi
121.
signallarga
ishlov berish
signal processing
Signallarni o‘zgartirish jarayoni
122.
signalizatsiya
marshruti
signaling route
Signalizatsiya punktlari ketma-ketligi
sifatida oldindan belgilangan
marshrut
123. simpleks kanal
simplex bearer
Ma’lumotlarning bir yo‘nalishda
uzatilishini ta’minlaydigan fizik
kanal turi
124.
simsiz abonent
liniyasi
wireless local loop
simsiz aloqa liniyalari uchun
mo‘ljallangan radio kira olish
texnologiyasi
125.
simsiz lokal
tarmoq
wireless local-area
networ
Ma’lumotlar efir orqali uzatiladigan
va qurilmalar kabellarsiz ulangan
lokal
tarmoq
126.
simsiz ilovalar
protokoli
wireless application
protocol
Simsiz yordamida
Internet resurslaridan foydalanishni
ta’minlovchi protokol
517
127. simsiz tarmoq
wireless network
Kabel komponentlarini
ishlatmaydigan tarmoq
128.
sinish
ko‘rsatkichi
chiziqli
o‘zgaradigan tola
triangular-profile
index fiber
Sindirish ko‘rsatkichi ko‘ndalang
kesimda
chiziqli o‘zgaradigan, o‘zak chetidan
uning
o‘rtasiga tomon chiziqli ortib
boradigan,
maksimal qiymatga markaziy o‘qda
ega
bo‘ladigan optik tola
129.
sinxron raqamli
ierarxiya
synchronous digital
hierarchy
Tegishlicha moslashgan yuklamani
fizik
uzatish tarmoqlari bo‘ylab tashish
uchun
standartlashtirilgan raqamli transport
tuzilmalarning ierarxik to‘plami
130.
sinxron uzatish
rejimi
synchronous transfer
mode
Signallarni uzatish rejimi
131.
sinxron optik
tarmoq
synchronous optical
network
Kanallar vaqt bo‘yicha ajratilgan
sinxron tarmoqlarni qurish
texnologiyasi
132.
sinxronlangan
signallar
clocked signals
Taktli impulslar yordamida vaqt
bo‘yicha
orasida muvofiqlik o‘rnatilgan
signallar
133.
siqish
koeffitsienti
amount of
compression
Axborotni siqish algoritmi
samaradorligini tavsiflovchi
ko‘rsatkich
518
134.
smartfon
smartphone
aqlli telefon
135.
spam
spam
Elektron pochta orqali beruxsat
ommaviy ravishda jo‘natilgan,
ko‘pincha reklama xarakteridagi
xabarlar
136.
softfon
softphone
SHaxsiy kompyuter yordamida
Internet orqali telefon
qo‘ng‘iroqlarini amalga oshirish
uchun mo‘ljallangan dastur
137.
splitter
splitter
Turli chastotalar signallarini ajratish
imkonini beruvchi qurilma
138.
standartlashtirish
standardization
Me’yorlar, qoidalar va
tavsifnomalarni
o‘rnatish faoliyati
139. sun’iy tafakkur
artificial intelligence
Aqliy xarakatlarni modellashtiruvchi
ilmiy fan
140. Domen osti
subdomain
YUqori satx domeni
141.
superkompyuter
supercomputer
O‘zining texnik xarakteristkalari
bilan boshqa kompyuterlarni ortda
qoldiruvchi kompyuter
142. oxirgi milya
last-mile
Oxirgi qurilma bilan provayderni
bog‘lovchi kanal
| 