DNS faoliyatining umumiy tamoyillari




Download 11,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/209
Sana25.12.2023
Hajmi11,41 Mb.
#128215
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   209
Bog'liq
Internet tarmoqlari va xizmatlari (1)

13.3. DNS faoliyatining umumiy tamoyillari 
Quyida biz DNS ning asosiy vazifalashgan sxemasiga ta’rif beramiz: Faraz 
qilaylik, ba’zi ilovalar (web-brauzerlar yoki elektron pochtalarni o‘qish dasturi) 
foydalanilayotgan xostda amalga oshirilishi, masofadan o‘chirilgan xost IP-adres 
qabul qilib olishi zarur. Ilova DNS mijoz tarafni chaqiradi va unga kerakli xost 
nomini yuboradi. Mijoz taraf, o‘zi navbatida, so‘rov yaratadi va uni DNS-serveriga 
yuborib javobini kutadi. Qoida tariqasida, DNS-serveri javob vaqti ms. dan o’nlab 
sekundgacha bo’lgan vaqtni tashkil etadi. 
Javob o‘zidan xabar taqdim etib, bir yoki bir qancha guruh tarkibidagi IP-
adreslar, chaqirilgan ilova orqali DNS-mijoz tomonidan yuboriladi. 
Katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlash muammosini hal qilish uchun DNS 
tizimi birgalikda mnemonik server nomlari ko‘rinishida loyihalashtirilgan, butun 
dunyo bo‘ylab tarqalib va iyerarxik tuzulish ko‘rinishida tashkillashtirishga 
mo‘ljallangan edi. Hech qaysi server nomlari hamma IP-adres xostlari haqidagi 
ma’lumotlarni o‘z ichiga olmagan, bu ma’lumotlar ko‘plab serverlar orasida 
taqsimlanadi. Keyingi kengaytirilgan klassifikatsiya server nomlarini kiritishi 
mumkin: lokal (mahaliy), ildiz va nufuzli (vakillangan). 
22
13.1-rasm. DNS serverlarining iyerarxik strukturasi. 
22
James F. Kurose, Computer Networking ATop-Down Approach 6
th
Edition// 2013 by Pearson Education 

144 

 
Ildizli serverlar nomlari (Root DNS servers). Ildizli server nomlari soni 
Internetda 13 ga teng va ulardan ko‘pchiligi Shimoliy Amerikada joylashgan. 13.1-
rasmda 2016-yil oktyabrda dunyo geografik xaritasidagi ildiz server nomlari 
joylashish o‘rni ko‘rsatilgan. 

 
Yuqori darajadagi server domenlari (Top-level domain TLD servers). Bu 
serverlar yuqori darajadagi domenlarga javob beradi, bular .com, .org, .net, .edu va 
.gov kabi. Shuningdek milliy domenlarga ham: .uz, .uk, .fr, .ca va .jp kabi. 

 
Nufuzli (vakillangan) server nomlari – bu server shu xost ro‘yxatidan 
o‘tgan. Odatda xostlar mahalliy server nomlari Internet-provayder ro‘yxatidan 
o‘tishadi (Aslida xostlarni ishonchliligini ta’minlash maqsadida ikkidan kam 
bo‘lmagan nufuzli serverlar ro‘yxatidan o‘tishadi). Nufuzli (vakillangan) server 
xost nomlari aloqasi va uning IP-adresi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni o‘z ichiga 
oladi.

 
Lokal server nomlari. Har bir Internet-provayderlari (lokal server nomlari 
shuningdek server nomlari bilan nomlanadi) xost foydalanuvchisi DNS-so‘rov 
yuborganida bu so‘rov avval lokal server nomiga kelib tushadi. Odatda lokal 
server nomlari foydalanuvchi xost kichik masofada joyidan farqi uncha katta 
bo‘lmagan joyda joylashgan. 
Odatda agar internet-provayder davlat yoki nodavlat hisoblansa server nomi 
lokal tarmoq tashkilotiga tegishli bo‘ladi; rezidentlar internet provayderlari uchun 
server nomi odatda foydalanuvchidan bir qancha mashrutizatorgacha bo‘lingan.

145 
13.2-rasm. 2016-yilning oxirida DNSserver ildizlari (nomi, tashkilot, joylashishi). 
Oddiy misolni ko‘rib chiqamiz. Taxmin qilamiz, surf.eurecom.fr xosti 
gaia.cs.umass.edu. IP-adres so‘rov yaratdi. Aytaylik Eurecom institut lokal serveri 
dns.eurecom.fr nomiga ega bo‘lsin, nufuzli server xost nomi esa gaia.cs.umass.edu 

Download 11,41 Mb.
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   209




Download 11,41 Mb.
Pdf ko'rish