Taymer va darajali uzilishlar kontollerining tuzilishi va ishlash

6.4-rasm. K580BI53 seriyasidagi taymerning va K580BH59 seriyadagi
darajali uzilishlar kontrollerining sxematik k
ơrinishi. 
Masalan K580VI53 taymeri 3 ta bir-biriga b
og’lik bơlmagan 16 razryadli
ayiruvchi sanash qurilmalaridan iborat. Ular 2/10 lik va 2 lik sanoq sistemalarida 
ishlashi mumkin. Xar bir sanash qurilmasini bir necha ish rejimidan (mul`tivibrator, 
yakkavibrator, tu
g’ri impul`slar generatori va x.k.) biriga programmlashtirish 
mumkin. Xar bir sanash qurilmasi Ci 
– impul`slar kirishiga, Ui –boshqarish kirishiga 
va OUTi 
– chiqish signaliga ega.Taymerni programmalash davomida uning sanash 
qurilmasiga 16 razryadli son yoziladi. Ui-boshqarish singnali ruxsati bilan Ci- 
kirishidagi xar bir impul`s sanash qurilmasidagi sonni bittaga kamaytiradi va 
u “0” 
soniga yetganda OUTi 
– chiqishida ish rejimiga mos bơlgan singnal xosil bơladi. 
Masalan, taymer schetchiklaridan birini impul`slar ketma-ketligi ko'rinishidagi 
signal beruvchi, 
«Elektronika NSTM-01» robotining chiziqli xarakat yuritmalari yơl 
datchikiga, ulash mumkin. 
Darajali uzilishlar kontrolleri (DUK) mikroprotsessorli boshqarish 
sistemalarida apparat vositalari va programma asosida xosil qilinadigan turli uzilish 
sơroqlariga (asosiy programmani vaqtincha tơxtatib, uzilish sơrog’iga mos 
programmani ishga tushirish va u bajarib 
bơlingandan sơng asosiy progammani 
uzilish 
bơlgan joyidan davom ettirish) xizmat kơrsatish uchun mơljallangan. DUK 
ning ishlash prinsipi bilan tanishishni K580VN59 katta integral sxemasi misolida 
k
ơramiz (6.5-rasm). Xar bir DUK 8 ta uzilish so’rog’iga (IR0, IR1,..., IR7) xizmat 
k
ơrsata oladi.
T 
OUTO 
OUT1 
OUT2 
U
cc
Д0 
. 
. 
Д7 
А0 
А1 
CS 
RD 
WR 
C
0
У
0
C
1
У
1
C
2
У
2
DUK
INT 
IR0 
IR1 
IR2 
IR3 
IR4 
IR5 
IR6 
IR7 
U
cc
GND 
Д0 
. 
. 
Д7 
А0 
CS 
INTA 
RD 
WR 
CASO 
CAS1 
CAS2 
MS 

6.5-ra
sm. “Elektronika NSTM-01" roboti impul`sli datchigining ishlash 
prinsipi. 
Bir nechta DUKlarni kaskadlash sxemasi orqali ulash bilan 64 tagacha 
uzilish 
sơrog’iga xizmat kơrsatuvchi sxemani xosil qilish mumkin. CAS0, CAS1, 
CAS2 - kaskadlash sxemasi b
ơyicha ulanish kirishlari. Bunday sxemada bitta DUK 
yetakchi, qolganlari ergashuvchi xisoblanadi. Ularning yetakchilik yoki 
ergashuvchanlik maqomi MS kirishi orqali 
ơrnatiladi. INT, INTA – mikroprotsessor 
bilan bo
g’lanish singlari. 
Biror IRi-kirishi orqali uzilish 
sơrog’i kelganda DUK mikroprotsessorga 
INT orqali uzilish 
sơrog’i yuboradi. Mikroprotsessor bajarayotgan komandasini 
oxiriga yetkazib, uzilishga tayyorlik singnali INTA ni DUKga uzatadi va undan 3 
baytli podprogrammaga 
ơtish komandasini qabul qiladi. Bu podprogrammada 
kelgan uzilish s
ơrog’iga mos xizmat kơrsatish programmasi joylashgan bơladi. 6.6-
rasmda taymer va DUKning mikroprotsessorli sistemaning adreslar, ma`lumotlar va 
boshqarish shinalariga ulanish sxemasi keltirilgan. 
6.6 
– rasm. Taymer va DUKni sistema shinalariga ulanish sxemasi 
U
п 
 

(0,4мм) 
+5В 
U
п 
t
1 
2 
3 
Raz’yomga 
BSh 
АSh 
1 

Download 2,97 Mb.