Neftni quduqlardan yigMsh va tayyorlashning bir necha tizimlari
mavjud. Konlarda mahsulotlami yigMsh texnologik tizim modelining,
ajratish, tashish, neft va suvni tayyorlashda foydalaniladigan zamonaviy
texnologiyalaming yettita elementlaridan foydalaniladi:
1) qazib oluvchi quduqning ustki qismidagi
uchastkasidan to guruhli
oMchash qurilmasigacha (GO'Q) alohida quvur uzatmalar orqali uch
fazali ko'rinishdagi
(neft, gaz, suv) quduqning mahsuloti konda
daslabki o'lchash tuguniga kiradi va mahsulotlar o'lchanadi:
2) gazni qayta ishlash zavodi (GQIZ) uchastkasidan siquv kom
pressor stansiyasigacha quduq mahsuloti suyuqlik va gaz fazalariga
(birinchi ajratish pag'onasi) ajratiladi. Bu uchastkalarda yetarli
darajada
chidamli dispergatsiyali yuqori qovushqoqli suv neft gaz emulsiya-
larining suyuq fazalari hosil bo'ladi;
3) SNS-gaz yig'ish tarmog'i (GYT). Bunda neftli gaz elementi
sig'imlarda birinchi pag'onali ajratishdan o'tkaziladi va ajratish
qurilmasining bosimi ostida gazni yig'ish tarmog'iga beriladi;
4) SNS (DNS)- NKTQ (UKPN). Ba’zi bir neft
regionlarida bunday
tugunga mahsulotlami markaziy yig'ish punkti deyiladi:
5) SNS-SDTQ (UPSV) suvni dastlabki tashlash qurilmasi;
6) SDTQ-shaxobchali nasos stansiyasi (ShNS-KNS). Suvning
ajratib olingan fazasi rezervuarlardan nasos yordamida ShNSga beriladi
va qatlamga haydaladi;
7) ShNS-qatlam. Mexanik aralashmalardan
va neft mahsulotlaridan
tozalangan suv fazasi ShNS yordamida quvur uzatmalar orqali hay-
dovchi quduqqa va keyin qatlamga beriladi.
Qovushqoqlik emulsivaning eng muhim texnologik tavsifi hisob-
lanadi. Emulsiyaning qovushqoqligi suvsiz neftni fizik-kimyoviy
xossalarini (smolani, asfaltenlarni,
zichlikni, qovushqoqlikni), ulami
dispersligini, harorati va suvning miqdorini aniqlaydi. Neftning suvlan-
ganligini oshishi bilan emulsiyaning qovushqoqligi o'sadi.
Neftning suvlanganlik ko'rsatgichi 70-75%dan yuqori bo'lganda
emulsiya agregativ nobarqaror bo'ladi va fazali suv tarkibli (30-60% )
emulsiyaga ajralib qolishga olib keladi hamda ulami qovushqoqligini
pasaytiradi. Qovushqoqikni pasayishi emulsiyani
yetarlicha tabiiy
haroratini yuqori bo'lishga olib keladi va u 298-308K atrofida bo'ladi.
Suvlangan neftlami qazib olish va yig'ishda doimiy emulsiyalarni
paydo bo'lish jarayoni ketadi va uning xossasi vaqt davomida to'xtovsiz
o'zgarib turadi. Markaziy yig'uv punktiga to'planadigan neftni tovar
37
