|
Korpus lingvistikasi book · October 022 citation reads 1,207 authorBog'liq AbjalovaM.KorpLing.Uslubiyqollanma (1)Manzura Abjalova
~ 52 ~
Mazkur imkoniyatlar korpus ruknlari doirasida namoyon boʻladi.
Misol tariqasida korpusning “Lugʻatlar” ruknidagi qidiruv satriga
“
hayotimizda
” soʻzshaklini yozib natijani koʻramiz:
1)
“soʻz tarkibi” – avtomatik morfologik tahlil natijasida
“hayotimizda” soʻzshaklining asosi “hayot” ekanligi ma’lum boʻladi;
2)
“Soʻz boʻgʻinlari” ajratib koʻrsatildi;
3)
hayot
soʻzining izohi taqdim etildi;
4)
zid ma’noli shakllari mavjud emasligi ma’lum boʻldi;
5)
hayot
lemmasining ma’nodoshlari taqdim etildi:
tirik, turmush,
umr;
6)
talaffuzdoshi (paronimi) mavjud emasligi aniqlandi
.
4-rasm. Oʻzbek tili ta’limiy korpusi “Lugʻatlar” ruknida
“hayotimizda” soʻzshakli qidiruvi natijasi
Mazkur misoldan anglashilganidek, ta’limiy korpus tarkibida
sinonimayzer dasturi mavjud boʻlib, boshqa resurslarga bogʻliq
boʻlmagan holda sinonimlar bazasidan nomorfologik, ya’ni soʻzning
lemmasiga tayanib uning ma’nodoshi taqdim etiladi.
Ta’limiy korpus hajmi.
Ayni damda oʻzbek tili ta’limiy korpusi
lingvistik ma’lumotlari hajmi quyidagi koʻrsatkichga ega:
№
Baza birligining nomi
soni
1
kitoblar
184
2
Internet matnlari
4 78 908
3
soʻz turkumlari teglangan soʻzlar
36 897
KORPUS LINGVISTIKASI
Manzura Abjalova
~ 53 ~
4
gaplar
5 600 015
5
kontekstlar
5 562 202
6
izohlangan soʻzlar soni
4575
7
iboralar
1384
8
so‘zlarning darajalanish qatori
413
9
sinonim soʻzlar
993
10 antonim soʻzlar
870
11 paronim juftliklar
558
12 omonimlar
1636
13 “Ona tili qomusiy lug‘ati”dagi tushunchalar
1636
Amaliy natija.
Bir necha yillar davomida olib borilgan tadqiqotlar
va 2020-2021-yillardagi amaliy sa’y-harakatlar natijasida Toshkent
davlat oʻzbek tili va adabiyoti universiteti Kompyuter lingvistikasi va
raqamli texnologiyalar hamda Amaliy tilshunoslik va lingvodidaktika
kafedralari hamkorligida AM-FZ-201908172 raqamli “O‘zbek tilining
ta’limiy korpusini yaratish” mavzusidagi amaliy loyiha doirasida
OʻZBEK TILINING TA’LIMIY KORPUSI yaratildi. Bugungi kunda
mazkur korpusda
1) mosfoanalizator (avtomatik morfologik tahlil);
2) soʻz(shakl)ni boʻgʻinlarga ajratish;
4) izoh (lar)ini taqdim etish;
5) antonimlarini koʻrsatish;
6) sinonimizator (qidiruvga yozilgan soʻzga uning ma’nodoshlarini
taqdim etish dasturi);
7) omonimshakllarni taqdim etish;
8) soʻzning talaffuzdosh (paronim)ini uning izohi bilan berish;
9) qidiruvga berilgan soʻz bilan bogʻliq “Ona tili qomusiy
lugʻati”dan ma’lumotlarni taqdim etish;
10) qidiruvga berilgan soʻz qatnashgan iboralarni koʻrsatish;
11) uning turli xususiyatlari boʻyicha darajalanish qatorini namoyish
etish imkoniyatlari mavjud.
|
| |
