ochiq kitob fondi sharoitida kitobxonlarga xizmat ko‘rsatish tajribasi
o‘rganilib, respublika miqyosida bu ilg‘or tajribani yoyishga o'tildi.
Dastlab bu masalada Moskva va Sankt-Peterburgda nashr
qilingan uslubiy qo‘llanmalardan foydalanildi. Shuning uchun ш1Шу
tildagi adabiyotlar fondini shakllantirish,
kitoblarni joylashtirish
usullarini ishlab chiqish, tavsiya bibliografik qo llanmalarining
yetishmasligi, katalog va kartotekalar tizimining takorniUashmagani
tufayli kutubxona fondi mazmuni to ‘la ochib berilmasligi, ochiq
kitob fondi sharoitida «kutubxonachining bo‘lishi shart emas»
degan tushunchalaming paydo bo‘lishi
kutubxonachilik ishini
takomillashtirishdagi asosiy to‘siqlar bo‘lib qoldi.
Shu sababli, 0 ‘zbekiston davlat kutubxonasi metodik markaz
sifatida ochiq kitob fondi sharoitida kitobxonlar o‘qishiga rahbarlik
qilish, kutubxona fondini o‘rganish va to‘ldirish, katalog va biblio
grafik qo‘llanmalardan foydalanish hamda boshqa dolzaib masalalar
bo‘yicha tajribalami o‘rganish, ommalashtirish, umumlashtirish
masalalari bilan shug‘ullandi.
Kutubxonachilar
uchun viloyat, shahar, tuman kutubxona-
larida ochiq kitob fondini tashkil etish,
fondni joylashtirish,
kutubxonachilarga yordam beradigan adabiyotlar ro‘yxatini o ‘z
ichiga olgan tavsiya uslubiy qo'llanmalar ishlab chiqish boshlandi.
Shu sharoitda o‘qishga rahbarlik qilish, kitobxonlar qiziqishini
o‘rganish, ommaviy, bolalar, kasaba
uyushmalari, texnika kutub-
xonalarida ochiq fondni tashkil etish kabi dolzarb masalalar paydo
bo‘ldi.
1962— 1966-yillarda 0 ‘zbekiston davlat kutubxonasi «Наг bir
kishining mehnati — hammaning baxt-saodati uchun» umumiy
sarlavhasi bilan uchta to‘plamni nashrdan chiqardi. Birinchi to‘plam
1962-yildan nashr etilgan bo‘lib, respublika kutubxonalari fondini
o‘rganish natijasida o‘zbek tilidagi adabiyotlar fondining o‘zagi
(yadro)ni yaratish muammolari, texnika, qishloq xo‘jaligi, ijti-
moiy-siyosiy adabiyotlarni targ‘ib qilish masalalari ana shu
qismda
ochib berildi. Ikkinchi to‘plam esa Farg‘ona viloyati kutubxonasida
ishchi yoshlaming o‘qishiga rahbarlik qilish va o‘lkashunoslik ishlari
tajribalari asosida to plangan materiallar asosida 1966-yili nashrdan
chiqdi. Uchinchi to plam ham 1966-yil nashr etilgan bo‘lib, unda
adabiyotlar targ‘iboti, mehnatkash-kitobxonlar orasida ilmiy
16
www.ziyouz.com kutubxonasi
bilimlarni targ‘ib qilish, qishloq joylarda va shaharlarda har bir
oilaga kitobni yetkazish, ayrim jamoa xo‘jaligi kutubxonalarining
ishlari to ‘g‘risidagi m a’lumotlar berilgan. Bu to‘plamlar tarixiy va
ilmiy ahamiyatga ega bo‘lib, kutubxonachilik ishi tarixini o‘iganishda
manba bo‘lib qoladi.
1972-yili oliy va o ‘rta maxsus o ‘quv yurtlari kutubxonalari
xodimlarining ish tajribalarini umumlashtirgan dastlabki to‘plam
nashrdan chiqdi. Bu to ‘plam uslubiy xarakterda bo‘lib, yoshlarga
kutubxona-bibliografik xizmati ko‘rsatish tajribalarini umumlash-
tirish maqsadida Toshkent davlat universiteti (hozirgi
Milliy
universitet) tomonidan nashr etilgan edi. 0 ‘sha davr mutaxassislari
to‘plamga yuqori baho berishgan va to‘plam ko‘plab kutubxonalar
uchun tajriba almashish, boshqa kutubxonalar tajribasini o‘rganib,
o‘z faoliyatlariga singdirish uchun asos bo‘lib xizmat qilgan. Bunga
o‘xshagan to‘plam 1974-yilda boshqa nomda nashr etilgan edi.
195 8-yilda Qo‘qon pedagogika instituti tarkibida kutubxona
chilik fakulteti tashkil etiladi va 1960-yilda Nizomiy nomidagi
Toshkent pedagogika instituti tarkibiga kiritildi. Shundan so‘ng
mamlakatimizda
kadrlar tayyorlash sifati, ko'lami ancha oshdi.
Kutubxonashunoslik va bibliografiya fani rivojlana boshladi. Bu esa
kutubxonalar tizimining amaliyotiga ham ta’sir ko‘rsatdi. Shuning-
dek, 0 ‘zbekistonda tarix fanining taraqqiyotida o‘zgarishlar yuz
berdi. Alohida kutubxonachilik ishi tarixi hali mustaqil o‘rganilma-
gan bo‘lsa-da, ikki yo‘nalishda: xalq maorifi tarixi, nashriyotchilik
ishi, madaniy-ma’rifiy ishlar tarixi o ‘rganilganda ma’lum bir
ma’noda kutubxonachilik ishi tarixiga ham o'rin berilgan edi.
1959-yil hukumatning «Mamlakatda kutubxonachilik ishi-
ning ahvoli va uni yaxshilash choralari to‘g‘risida»gi qarori qabul
qilingan edi.
1960—70-yillarga kelib, Nizomiy nomidagi TDPI qoshidagi
kutubxonashunoslik kafedrasi jamoasi tomonidan kutubxonachilik
ishi tarixi o ‘rganila boshlandi.
Ilk feodallar jamiyati
