bolalarga kutubxona xizmati ko'rsatish, ilg'or tajribalarni  ommalashtirish

ochiq kitob fondi sharoitida kitobxonlarga xizmat ko‘rsatish tajribasi 
o‘rganilib, respublika miqyosida bu ilg‘or tajribani yoyishga o'tildi.
Dastlab bu masalada Moskva va Sankt-Peterburgda nashr 
qilingan uslubiy qo‘llanmalardan foydalanildi. Shuning uchun ш1Шу 
tildagi adabiyotlar fondini shakllantirish, kitoblarni joylashtirish 
usullarini ishlab chiqish, tavsiya bibliografik qo llanmalarining 
yetishmasligi, katalog va kartotekalar tizimining takorniUashmagani 
tufayli kutubxona fondi mazmuni to ‘la ochib berilmasligi, ochiq 
kitob fondi sharoitida «kutubxonachining bo‘lishi shart emas» 
degan tushunchalaming paydo bo‘lishi kutubxonachilik ishini 
takomillashtirishdagi asosiy to‘siqlar bo‘lib qoldi.
Shu sababli, 0 ‘zbekiston davlat kutubxonasi metodik markaz 
sifatida ochiq kitob fondi sharoitida kitobxonlar o‘qishiga rahbarlik 
qilish, kutubxona fondini o‘rganish va to‘ldirish, katalog va biblio­
grafik qo‘llanmalardan foydalanish hamda boshqa dolzaib masalalar 
bo‘yicha tajribalami o‘rganish, ommalashtirish, umumlashtirish 
masalalari bilan shug‘ullandi.
Kutubxonachilar uchun viloyat, shahar, tuman kutubxona- 
larida ochiq kitob fondini tashkil etish, fondni joylashtirish, 
kutubxonachilarga yordam beradigan adabiyotlar ro‘yxatini o ‘z 
ichiga olgan tavsiya uslubiy qo'llanmalar ishlab chiqish boshlandi. 
Shu sharoitda o‘qishga rahbarlik qilish, kitobxonlar qiziqishini 
o‘rganish, ommaviy, bolalar, kasaba uyushmalari, texnika kutub- 
xonalarida ochiq fondni tashkil etish kabi dolzarb masalalar paydo 
bo‘ldi.
1962— 1966-yillarda 0 ‘zbekiston davlat kutubxonasi «Наг bir 
kishining mehnati — hammaning baxt-saodati uchun» umumiy 
sarlavhasi bilan uchta to‘plamni nashrdan chiqardi. Birinchi to‘plam 
1962-yildan nashr etilgan bo‘lib, respublika kutubxonalari fondini 
o‘rganish natijasida o‘zbek tilidagi adabiyotlar fondining o‘zagi 
(yadro)ni yaratish muammolari, texnika, qishloq xo‘jaligi, ijti- 
moiy-siyosiy adabiyotlarni targ‘ib qilish masalalari ana shu qismda 
ochib berildi. Ikkinchi to‘plam esa Farg‘ona viloyati kutubxonasida 
ishchi yoshlaming o‘qishiga rahbarlik qilish va o‘lkashunoslik ishlari 
tajribalari asosida to plangan materiallar asosida 1966-yili nashrdan 
chiqdi. Uchinchi to plam ham 1966-yil nashr etilgan bo‘lib, unda 
adabiyotlar targ‘iboti, mehnatkash-kitobxonlar orasida ilmiy
16
www.ziyouz.com kutubxonasi

bilimlarni targ‘ib qilish, qishloq joylarda va shaharlarda har bir 
oilaga kitobni yetkazish, ayrim jamoa xo‘jaligi kutubxonalarining 
ishlari to ‘g‘risidagi m a’lumotlar berilgan. Bu to‘plamlar tarixiy va 
ilmiy ahamiyatga ega bo‘lib, kutubxonachilik ishi tarixini o‘iganishda 
manba bo‘lib qoladi.
1972-yili oliy va o ‘rta maxsus o ‘quv yurtlari kutubxonalari 
xodimlarining ish tajribalarini umumlashtirgan dastlabki to‘plam 
nashrdan chiqdi. Bu to ‘plam uslubiy xarakterda bo‘lib, yoshlarga 
kutubxona-bibliografik xizmati ko‘rsatish tajribalarini umumlash- 
tirish maqsadida Toshkent davlat universiteti (hozirgi Milliy 
universitet) tomonidan nashr etilgan edi. 0 ‘sha davr mutaxassislari 
to‘plamga yuqori baho berishgan va to‘plam ko‘plab kutubxonalar 
uchun tajriba almashish, boshqa kutubxonalar tajribasini o‘rganib, 
o‘z faoliyatlariga singdirish uchun asos bo‘lib xizmat qilgan. Bunga 
o‘xshagan to‘plam 1974-yilda boshqa nomda nashr etilgan edi.
195 8-yilda Qo‘qon pedagogika instituti tarkibida kutubxona­
chilik fakulteti tashkil etiladi va 1960-yilda Nizomiy nomidagi 
Toshkent pedagogika instituti tarkibiga kiritildi. Shundan so‘ng 
mamlakatimizda kadrlar tayyorlash sifati, ko'lami ancha oshdi. 
Kutubxonashunoslik va bibliografiya fani rivojlana boshladi. Bu esa 
kutubxonalar tizimining amaliyotiga ham ta’sir ko‘rsatdi. Shuning- 
dek, 0 ‘zbekistonda tarix fanining taraqqiyotida o‘zgarishlar yuz 
berdi. Alohida kutubxonachilik ishi tarixi hali mustaqil o‘rganilma- 
gan bo‘lsa-da, ikki yo‘nalishda: xalq maorifi tarixi, nashriyotchilik 
ishi, madaniy-ma’rifiy ishlar tarixi o ‘rganilganda ma’lum bir 
ma’noda kutubxonachilik ishi tarixiga ham o'rin berilgan edi.
1959-yil hukumatning «Mamlakatda kutubxonachilik ishi- 
ning ahvoli va uni yaxshilash choralari to‘g‘risida»gi qarori qabul 
qilingan edi.
1960—70-yillarga kelib, Nizomiy nomidagi TDPI qoshidagi 
kutubxonashunoslik kafedrasi jamoasi tomonidan kutubxonachilik 
ishi tarixi o ‘rganila boshlandi. Ilk feodallar jamiyati 

Download 11,3 Mb.