Adabiy o‘qishlar, ularni tayyorlash va o ‘tkazish usuli

Kutubxonachi tadbirni qisqacha kirish so‘zi bilan ochadi. 
Unda tadbirning maqsadi, kimga bag‘ishlanganligi, tadbir 
qahramonining hayoti va mehnat faoliyati, kitobxonlik tarji- 
mayi holi haqida so‘zlab beradi. U bunda asosiy e’tibomi hayoti va 
mehnat faoliyatida, ma’naviy turmush tarzida kitob va o‘qish- 
ning, kutubxonaning o ‘rni haqida gapiradi. Qaysi adabiyotlar 
ta ’sirida qanday ma’naviy fazilatlarni o‘zida mujassamlashtirga- 
nini misollar bilan so‘zlab beradi.
Ko‘pchilik uchun zarur, qiziqarli va eng foydali deb hisob­
langan adabiyotlar haqida fikr-mulohazalarini bayon qiladi, 
ularni o ‘qish uchun tavsiya qiladi. Benefis davomida ko‘rgazma- 
dan foydalanish muloqotning yanada jonli o‘tishiga ta’sir ko‘r- 
satadi. Kitobxon suhbat davomida kitob tanlash, o‘qish jarayoni, 
matnni tushunish va uni eslab qolishga xos bo‘lgan xususiyatlar 
haqida fikrlashadi. 0 ‘zi to ‘plagan qiziqarli nashrlar, gazeta va 
jurnal materiallaridan parchalar o‘qib beradi. Tadbirning savol- 
javob qismi yana ham qiziqarli o ‘tadi. Bu qismda kitobxonlar 
o ‘zlarini qiziqtirgan savollar bilan benefischiga murojaat qili- 
shadi.
Benefis yakunida kutubxonachi bildirgan fikr-mulohazalarni 
umumlashtiradi. Benefis qahramoniga va qatnashgan kitobxon­
larga minnatdorchilik bildiradi.
Ushbu tadbirning ahamiyati shundaki, kitobxonda yangi 
qiziqish paydo bo'ladi, adabiyotlar o‘qilishi ortadi, kitobxonda 
o‘qish madaniyati, matbuot chiqishlariga ijobiy munosabat, tanqidiy 
fikr yuritish qobiliyati shakllanadi.
Umuman, kutubxonalarda o'tkaziladigan ommaviy ishlar ziyo 
maskani faoliyatining muhim bir bo‘lagini tashkil etib, bu yerda 
olib borilayotgan ishlarning ko‘lamini belgilaydi. Ommaviy tad- 
birlarning birinchi galdagi vazifasi eng muhim yangiliklar, yangi 
bilim haqida o‘z vaqtida axborot berishdan iborat. Jamiyatning 
ijtimoiy-siyosiy, madaniy-ma’rifiy, ma’naviy hayotdagi barcha 
voqeliklar, hodisalar, masalalar, muammolar haqidagi yangiliklar 
negizida axborot yotadi. Ana shu axborotni har bir kishi ongiga o‘z 
vaqtida yetkazish barcha ommaviy axborot vositalari qatori kutub­
xonalarning ham vazifasi. Axborotni iste’molchiga yetkazish,
149
www.ziyouz.com kutubxonasi

ommani m a’lum bir xabar bilan ta ’minlash ularning talab va 
ehtiyojlarini qondirishgina emas, balki jam iyat manfaatlarini 
ifodalashga, uni targ‘ib qilishga, kishilarning unda faol ishtirok 
etishini ta’minlashga qaratiladi.
Axborotni to‘plash, qayta ishlash, umumlashtirish, iste’mol- 
chiga yetkazish, qabul qilish, o‘zlashtirish, saqlash kabi jarayonlar 
axborot vositasida boshqarish bilan bog‘liq. M atbuotda berilgan 
axborot ommani boshqarishga, uni aniq maqsad sari yo‘nalti- 
rishga yordam beradi. Bosma nashrlar orqali jamiyat manfaati, 
uning g‘oyasi va mafkurasi, maqsadi ifodalanadi va himoya qi- 
linadi. Demak, matbuot asarlarini targ‘ib qilish ham ommaviy 
ishlarning asosiy xususiyatlaridan biri. Jam iyat mafkurasini 
omma ongiga yetkazish, singdirish, uni tushuntirish, ularning 
faoliyatini jamiyat manfaatlari maqsadlari sari yo‘naltirishda 
kutubxonalar muhim o‘rin tutadi.
Matbuotda berilayotgan har qanday materialning mazmunida 
targ‘ibot yotadi. Kutubxonalar ularni faqatgina targ‘ib etibgina 
qolmaydi, balki jamiyatning bosh m anbaalari, maqsad va 
vazifalari, shiorlariga turli shakl va usullar orqali xalqni ishonti- 
rishga xizmat qiladi. Bu kutubxonalar olib borayotgan targ‘ibot 
ishlari bo‘lib, ommaviy ishlar negizida ham ko‘zga tashlanadi. 
Adabiyotlar targ‘iboti ishlari kishilarni o ‘z -o ‘zini anglash, 
ularning madaniy, estetik dunyoqarashini shakllantirish, ha- 
yotda aniq yo‘lini va o ‘rnini belgilab olishga yordam beradi. 
Shuning uchun bu tadbirlar tarbiyaviy ahamiyatga ega.
Kitobxonlaming axloq-odob, birdamlik, hamkorlik, o'zaro 
hurmat, mulohaza yuritish, fikrlash, xotirada saqlab qolish ko‘- 
nikmalarini tarbiyalaydi. Ularda tashabbuskorlik va ijodkorlik 
xislatlarini kuchaytiradi.
Kutubxonalar jamiyat manfaatlari, mafkurasi va g‘oyasidan 
kelib chiqib faoliyat ko‘rsatar ekan, tashkilotchilik ishlarini olib 
borishda tegishli muassasalarga yoki tashkilotlarga yordam be- 
radi. Bu esa kutubxonalar ishining tashkilotchilik xususiyatini 
anglatadi. Keyingi paytda reklama hayotimizga kirib keldi 

Download 11,3 Mb.