69
–ishlab chiqish bosqichida loyihaning bazis qiymati smeta me‟yorlaridan va
bo„lishi mumkin bo„ladigan inflyatsiya jarayoni sababli uning qimmatlashuvining
mo„ljallangan prognozlaridan foydalanish yo„li bilan aniqlanadi;
–loyihani bajarish bosqichida baholarning ko„tarilishi
yuzaga keltirgan
qo„shimcha xarajatlarning hisob-kitobi amalga oshiriladi.
Loyihaning umumiy qiymati loyihaning bazis qiymati bilan baholarning
ko„tarilishi vujudga keltirgan qo„shimcha xarajatlar yig„indisidan iborat bo„ladi.
Qiymatni baholashda olingan natijalar
. Qiymatni baholash natijasida smeta
hujjatlari tayyorlanadi va olinadi. Loyihaning smeta hujjatlari quyidagilarni o„z
ichiga oladi:
–yig„ma smeta, u butun loyihaga tuziladi va alohida
smetalar smeta hisob-
kitoblari asosida loyihaning umumiy smeta qiymatini aniqlaydi;
–alohida ish turlari uchun (savdolarni o„tkazish, asbob-uskunalar, qurilmalar
sotib olish, obodonlashtirish va h.k.) tuziladigan lokal smetalar;
–alohida turlardagi xarajatlarni (er uchastkasini ajratish bilan bog„liq
xarajatlar, ishchilarni qabul qilish,materiallarni
tashib keltirish, elektr
qimmatlashishi bilan bog„liq xarajatlar va h.k.) aniqlash uchun o„tkazilgan smeta
hisob-kitoblari.
Loyiha qiymatini baholash uchun yuqoridagilar bilan birga qo„shimcha
axborotlardan foydalaniladi. Ular quyidagilarni o„z ichiga oladi:
–ishning, loyihaning tarkibiy ko„rinishi ;
–smetalarni tuzish printsiplari va tartibini izohlovchi hujjatlar ;
–qabul qilingan ko„zda tutilishlar bo„yicha hujjatlar ;
–loyiha qiymati intervalining boshlang„ich davrdagi qoidasi.
Ushbu reja loyihada qiymatning o„zgarishini
qay tarzda boshqarishni
izohlaydi. U loyiha qatnashchilarining talablariga ko„ra formal yoki noformal,
detallashtirilgan yoki umumiy bo„lishi mumkin.
Uloyiha umumiy rejasining
yordamchi elementi hisoblanadi .
Loyihada qiymatni rejalashtirishda loyiha byudjetini ishlab chiqish muhim
ahamiyatga ega. Loyihaning byudjeti uning amalga
oshirilishining butun
70
muddatiga vaqtning davrlari (yil, kvartal, oy ) bo„yicha loyiha pul mablag„larining
sarflanishini rejalashtirish uchun mo„ljallangan. Odatda, loyihaning birinchi yili
pul mablag„lari sarflanishi
ancha keng ravishda, to„laqonli tarzda rejalashtiriladi,
pul vositalarining taqsimlanishi kvartallar, oylar bo„yicha ko„rsatiladi. Loyihaning
byudjeti
shunday tuzilishi kerakki, u rejalashtirilgan vaqt intervalida loyiha
ishtirokchilarining moliyaviy resurslarga talabini to„la qondirishi zarur.
Loyiha byudjetini ishlab chiqish masalasini kun tartibiga qo„yishni
quyidagicha qarab chiqish mumkin:
Berilgan :
–bajariladigan ishlarning smeta qiymati ;
–ishlarni bajarishning kalendar rejasi;
–loyihani amalga oshirishda o„rnatilgan talablar va chegaralanishlar.
Yuqoridagilar asosida masalaning shartlarini to„la
qondiruvchi loyiha
byudjetini ishlab chiqish talab qilinadi .
