Lyuminessensiya hodisasi va uning qo’llanishi. Mundarija

Download 0,84 Mb. Pdf ko'rish
bet	7/13
Sana	11.01.2024
Hajmi	0,84 Mb.
	#134567

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 13

[SbCl
6
]
-
+R
+
=R
+
[SbCl
6
]
-

Xosil bo’lgan ion assotsiat toluol bilan ekstraksiyalanadi va yutilish spektrida
ion assotsiatiga tegishli bo’lgan 600 nm (ε= 10
4
– 10
5
dm
3
· mol
-1
· sm
-1
) intensiv
maksimum bo’lib, ayni shu to’lqin uzunlikda ekstraktni optik zichligi o’lchanadi.
2. Moddaning turli energiyalar manbai ta’sirida shu’lalanishi lyuminessensiya
deyiladi. Usul bilan konsentratsiyaning kichik chegarasida (10
-4
-10
-7
) moddalar
miqdorini tahlil qilish mumkin .
Tasnifi: 1) Qo‘zg‘atuvchi manbaning turiga ko‘ra:
Fotolyuminessensiya – spektrning UB va ko’rinadigan soxa, nurlari ta’sirida
moddani shu’lalanishi.
Xemolyuminessensiya – kimyoviy reaksiyaning energiyasi xisobiga, moddani
shu’lalanishi.
Rentgenolyuminessensiya – rentgen nurlari ta’sirida moddani shu’lalanishi.
Katodolyuminessensiya – gaz xolatida katod lampasidan chiqayotgan
elektronlar oqimi ta’sirida moddani shu’lalanishi. Termolyuminessensiya – qizdirib
cho’g’latilgan moddani shu’lalanishi.
2) SHu’lalanish davomiyligiga ko‘ra:
Fluoressensiya – qo’zg’atuvchi manba ta’siri to’xtatilgach darxol so’nuvchi
sho’’la
(10
-6
-10
-9
sek ). Fosforessensiya – qo’zg’atuvchi manba ta’siri
to’xtatilgach, ma’lum vaqt davom etuvchi shu’lalanish (10
-2
-10
-3
sek) .

18

II.bob.Lyuminetsent tahlil va titrashda eritmalar
2.1.Lyuminetsent titrlashda eritmasini tayyorlash
Ishchi eritmaning titrini aniqlashda hisoblar quyidagicha bajariladi. Agar
eritma konsentrasiyasi normallik bilan ifodalansa, unda titrlashdagi hisoblar uchun
ushbu formuladan foydalaniladi:
V
1
·N
1
= V
2
·N
2
Bunda V
1
,V
2
- eritmalar hajmi, ml; N
1
,N
2
- eritmalar normalligi.
Normal konsentrasiya to’rtinchi o’nlik belgigacha aniqlik bilan hisoblanadi.
NaOH ishchi eritmasining konsentrasiyasini aniqlash uchun boshlang’ich
eritma sifatida xlorid kislotaning 0,1 n. eritmasi olingan. Titrlashga olingan
boshlang’ich eritmaning hajmi 10 ml. Titrlashga sarf bo’lgan ishchi eritmaning
hajmi
11,30
ml.
Ishchi
eritmaning
aniq
normal
konsentrasiyasi
bo‘ladi.
Ishchi eritmaning aniq normal konsentrasiyasini ifodalashda ko’pincha tuzatish
koeffisienti K deb ataluvchi koeffisient ishlatiladi. Bu kattalik eritmaning aniq
konsentrasiyasini topish uchun eritmaning ehtimol qilinayotgan normalligiga
ko’paytirish kerak bo’lgan sonlardir. Masalan, K = 0,945 bo’lgan taxminan 0,1n
eritma bor. Demak, eritmaning aniq normal konsentrasiyasi 0,1·0,945 = 0,0945n ga
tengdir.
K sonni titrimetrik aniqlangan eritma normalligini eritmaning taxminiy
normalligi qiymatiga bo’lib topiladi.
bunda N- eritmaning aniqlangan normalligi; N
0
- eritmaning taxminiy
normalligi. Agar ishchi eritma fiksanaldan tayyorlangan bo’lsa, K = 1.
Tahlil qilinuvchi eritmadagi aniqlanuvchi modda ekstragent yordamida
ekstraksiyalanadi. So’ngra hosil bo’lgan ekstraktni analitik to’lqin uzunlikda

19
fotometrik usulda aniqlanadi. Usul tahlil qilinuvchi eritmada yorug’lik yutilishini
to’g’ridan – to’g’ri o’lchash imkoni bo’lmaganda yoki tahlil qilinuvchi dastlabki
ob’ekt – (malxam, pasta, suspenziya kukun va x.k.) – holida bo’lib, ularda
fotometrik o’lchashni o’tkazib bo’lmagan xollarda qo’llanadi. Ekstraksion –
fotometrik tahlilni o’tkazish shart-sharoitlari:
1. Murakkab aralashmadagi komponentlarning nur yutilishi bir xil to’lqin
uzunligida bo’lsa, yutilish maksimumlari bir birini qoplasa. Masalan:

Download 0,84 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... 13

Download 0,84 Mb.

Pdf ko'rish