380
oshiriladi.
Izlanuvchi - ijodiy o‘zlashtirish darajasida ta’lim oluvchilardan
ijodga
intiluvchi, o‘ziga xos noan’anaviy yondashuvga doir fikrlash
qobiliyatiga ega bo‘lishi talab etiladi.
Ushbu munosabatlarni inobatga olib, nazorat topshiriqlarini yaratish
4 xil darajada bo‘lishiga e’tibor berish kerak. Bunday turli xil
o‘zlashtirish
darajasiga
mo‘ljallangan
nazorat
topshiriqlari
o‘quvchilarning o‘quv materialini o‘zlarining imkoniyatlariga xos
darajada o‘zlashtirishga imkon beradi.
Nazariy
materiallar
ta’lim oluvchilarga asosan ma’ruza
mashg‘ulotlarida
yetkaziladi.
Ma’ruza mashg‘ulotlari qiziqarli,
munozarali, ma’lumotlarning mantiqiy ketma- ketligiga e’tibor berilgan
va muammoli vaziyatlar olib keladigan bo‘lishi kerak.
Pedagogik adabiyotlarda ma’ruza mashg‘ulotlarini
tashkil
qilishning uch xil yondashuvi bayon qilingan. Ular quyidagilardan
iborat:
- og‘zaki- illyustrativ yondashuv;
- texnologik yondashuv;
- izlanuvchi- ijodiy yondashuv.
Og‘zaki – illyustrativ yondashuvda asosan o‘qituvchining axborot
berishi etakchi o‘rinda turadi, ta’lim
oluvchilarning qabul qilgan
bilimlarini to‘plashi va xotirasida saqlashi nazarda tutiladi. Bunday
yondashuv an’anaviy metod hisoblanadi.
Texnologik yondashuvning asosida ta’limning reproduktiv darajasi
yotadi. Ma’lumki, reproduktiv ta’limda o‘quvchilarning yod olingan va
o‘zlashtirgan
bilimlari
etakchi
o‘rinda
turadi.
Pedagogik
texnologiyalarning tatbiqlarida reproduktiv darajadagi ta’limga
asoslangan mashg‘ulotlar kutilgan natijalarni berishi asoslangan. Bu
yondashuvning ijobiy xarakterda ekanligi pedagog olim M.V.Klarinning
tadqiqot ishlarida qayd etib o‘tilgan.
Izlanuvchi – ijodiy yondashuvning maqsadi ta’lim oluvchilarda
nazariy mashg‘ulotlarning ma’ruza matnlarida keltirilgan muammolarni
hal etish, yangi, oxirigacha tugallanmagan tajribani mustaqil
o‘zlashtirish qobiliyatlaridan foydalanib yakunlash va shuning natijasida
bilim darajalarini rivojlantirishdan iboratdir.
Bu yondashuv borasidagi
fikrlar pedagog olimlar T.V.Talnikova va A.G.Tyurinalarning tadqiqot
ishlarida keltirilgan.
Ma’ruza mashg‘ulotlarida texnologik yondashuvdan foydalanilsa,
rejalashtirilgan natijani amalga oshirish imkoniyati ko‘rgazmali
381
shakldagi materiallarda o‘z ifodasini topadi.
Zamonaviy pedagogik texnologiyalar tizimiga asosan o‘tkaziladigan
ma’ruza mashg‘ulotlarining asosiy jihati o‘quv jarayonining so‘nggida
ta’lim oluvchilar o‘z imkoniyatlari darajasiga mos kafolatlangan bilim
olishga qaratilgan. Ma’ruza mashg‘ulotlarini zamonaviy pedagogik
texnologiyalarda ko‘zda tutilgan texnologik
yondashuv asosida tashkil
qilish uchun quyidagi masalalar hal qilinishi kerak:
- Fanning har bir ma’ruza mashg‘uloti bo‘yicha maqsad va
vazifalarni belgilash;
- O‘quv maqsadlarini nazorat topshiriqlariga aylantirish;
- Maqsadlarga erishish usullarini ishlab chiqish;
- Erishilgan o‘quv maqsadlarini baholash.
Ma’ruza mashg‘ulotlaridagi pedagogik yondashuvlarning asosiy
mohiyati o‘qituvchilar o‘z oldiga o‘quvchilar o‘quv
materialining
mazmunini, mohiyatini tushunishi, o‘zlashtirishi, olgan bilimlarini
amaliyotda qo‘llashga o‘rgatishlarini maqsad qilib qo‘yadi. Pedagogik
maqsadlarga erishganlik darajasini bilish uchun turli xildagi nazorat
topshiriqlarining qay holatda bajarilishi kuzatiladi.
