Zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalari

380 
oshiriladi. 
Izlanuvchi - ijodiy o‘zlashtirish darajasida ta’lim oluvchilardan 
ijodga intiluvchi, o‘ziga xos noan’anaviy yondashuvga doir fikrlash 
qobiliyatiga ega bo‘lishi talab etiladi.
Ushbu munosabatlarni inobatga olib, nazorat topshiriqlarini yaratish 
4 xil darajada bo‘lishiga e’tibor berish kerak. Bunday turli xil 
o‘zlashtirish 
darajasiga 
mo‘ljallangan 
nazorat 
topshiriqlari 
o‘quvchilarning o‘quv materialini o‘zlarining imkoniyatlariga xos 
darajada o‘zlashtirishga imkon beradi.
Nazariy 
materiallar 
ta’lim oluvchilarga asosan ma’ruza 
mashg‘ulotlarida 
yetkaziladi. 
Ma’ruza mashg‘ulotlari qiziqarli, 
munozarali, ma’lumotlarning mantiqiy ketma- ketligiga e’tibor berilgan 
va muammoli vaziyatlar olib keladigan bo‘lishi kerak. 
Pedagogik adabiyotlarda ma’ruza mashg‘ulotlarini tashkil 
qilishning uch xil yondashuvi bayon qilingan. Ular quyidagilardan 
iborat: 
- og‘zaki- illyustrativ yondashuv; 
- texnologik yondashuv; 
- izlanuvchi- ijodiy yondashuv. 
Og‘zaki – illyustrativ yondashuvda asosan o‘qituvchining axborot 
berishi etakchi o‘rinda turadi, ta’lim oluvchilarning qabul qilgan 
bilimlarini to‘plashi va xotirasida saqlashi nazarda tutiladi. Bunday 
yondashuv an’anaviy metod hisoblanadi. 
Texnologik yondashuvning asosida ta’limning reproduktiv darajasi 
yotadi. Ma’lumki, reproduktiv ta’limda o‘quvchilarning yod olingan va 
o‘zlashtirgan 
bilimlari 
etakchi 
o‘rinda 
turadi. 
Pedagogik 
texnologiyalarning tatbiqlarida reproduktiv darajadagi ta’limga 
asoslangan mashg‘ulotlar kutilgan natijalarni berishi asoslangan. Bu 
yondashuvning ijobiy xarakterda ekanligi pedagog olim M.V.Klarinning 
tadqiqot ishlarida qayd etib o‘tilgan.
Izlanuvchi – ijodiy yondashuvning maqsadi ta’lim oluvchilarda 
nazariy mashg‘ulotlarning ma’ruza matnlarida keltirilgan muammolarni 
hal etish, yangi, oxirigacha tugallanmagan tajribani mustaqil 
o‘zlashtirish qobiliyatlaridan foydalanib yakunlash va shuning natijasida 
bilim darajalarini rivojlantirishdan iboratdir. Bu yondashuv borasidagi 
fikrlar pedagog olimlar T.V.Talnikova va A.G.Tyurinalarning tadqiqot 
ishlarida keltirilgan. 
Ma’ruza mashg‘ulotlarida texnologik yondashuvdan foydalanilsa, 
rejalashtirilgan natijani amalga oshirish imkoniyati ko‘rgazmali 

381 
shakldagi materiallarda o‘z ifodasini topadi. 
Zamonaviy pedagogik texnologiyalar tizimiga asosan o‘tkaziladigan 
ma’ruza mashg‘ulotlarining asosiy jihati o‘quv jarayonining so‘nggida 
ta’lim oluvchilar o‘z imkoniyatlari darajasiga mos kafolatlangan bilim 
olishga qaratilgan. Ma’ruza mashg‘ulotlarini zamonaviy pedagogik 
texnologiyalarda ko‘zda tutilgan texnologik yondashuv asosida tashkil 
qilish uchun quyidagi masalalar hal qilinishi kerak: 
- Fanning har bir ma’ruza mashg‘uloti bo‘yicha maqsad va 
vazifalarni belgilash; 
- O‘quv maqsadlarini nazorat topshiriqlariga aylantirish; 
- Maqsadlarga erishish usullarini ishlab chiqish; 
- Erishilgan o‘quv maqsadlarini baholash. 
Ma’ruza mashg‘ulotlaridagi pedagogik yondashuvlarning asosiy 
mohiyati o‘qituvchilar o‘z oldiga o‘quvchilar o‘quv materialining 
mazmunini, mohiyatini tushunishi, o‘zlashtirishi, olgan bilimlarini 
amaliyotda qo‘llashga o‘rgatishlarini maqsad qilib qo‘yadi. Pedagogik 
maqsadlarga erishganlik darajasini bilish uchun turli xildagi nazorat 
topshiriqlarining qay holatda bajarilishi kuzatiladi. 

Download 5,02 Mb.