• 1. To‘xtatuvchi (tormozlovchi) maydonli analizatorga ega bo‘lgan spektrometrlar.
  • M t normuradov, B. E umirzaqov, A. Q tashatov nanotexnologiya asoslari




    Download 4,13 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet41/124
    Sana31.05.2024
    Hajmi4,13 Mb.
    #258278
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   124
    Bog'liq
    NANOTEXNOLOGIYA ASOSLARI (UMUMIY) 22.06.2020 (1)

    oje-elektron 
    spektrometrlar
    deb 
    ataladi. 
    Analizatorining 
    (tahlillagichning) tuzilishi va ishlash prinsipiga qarab spektrometrlarning turlari 
    har xil bo‘ladi. Biz shulardan eng ko‘p tarqalgan ikki turini ko‘rib o‘tamiz. Boshqa 
    turdagi analizatorlar ham mohiyat jihatdan bulardan tubdan farq qilmaydi. 
    1. To‘xtatuvchi (tormozlovchi) maydonli analizatorga ega bo‘lgan 
    spektrometrlar.
    Eng oddiy ko‘rinishdagi OES qurilmasi qo‘yidagilardan iborat 
    bo‘ladi: yuqori vakuumli (R ( 10
    -6
    Pa) kamera, elektron energiyali oqimi, nishon 
    (tekshirilayotgan jism) va elektron analizator (spektrometr). OES qattiq jism 
    mishen yuzaning holatiga uzviy bog‘liq bo‘lganligi uchun tekshirishlar o‘ta yuqori 
    vakuum sharoitida olib borilishi kerak. Elektron energiyali oqimi yuqori darajada 


    66 
    fokuslangan (mishendagi o‘lchami 100-150 mkm), intensivligi kerakli darajada 
    (J
    1
    =103(105 mkA/sm2) katta bo‘lgan birlamchi elektronlar dastasini hosil qiladi. 
    Ko‘pincha bu elektronlarning energiyasi E1 ( 1-5 keV oralig‘ida bo‘ladi. 
    Analizator esa ikkilamchi elektronlarni energiya bo‘yicha taqsimlanishini tahlil 
    qilishga xizmat qiladi. 
    To‘xtatuvchi maydonli analizator sferik (yarim sferik) ko‘rinishdagi 
    to‘rlar
    (2 tadan 4 tagacha) va 
    kollektordan
    iborat bo‘ladi. To‘rtta to‘rga ega bo‘lgan 
    analizatorli spektrometrning chizmasi 3.6-rasmda keltirilgan. Bu yerda T
    1
    to‘r 
    mishendan uchib chiqayotgan ikkilamchi elektronlarning maydonsiz fazoda 
    harakatlanishini ta’minlashga xizmat qiladi. Buning uchun nishon bilan to‘r T
    1
    taxminan bir bil potensialga ega bo‘lishi kerak (Ular orasidagi kontakt potensiallar 
    farqi U
    nt
    manba yordamida kompensatsiya qilinadi). 
    3.6-rasm. To‘xtatuvchi maydonli analizatorga ega bo‘lgan spektrometr: 
    EEO – elektron energıyalı oqimi, E – ekran, Kol. – kollektor, T
    1
    (T
    4
     – to‘rlar, N – 
    mishen, DK va RK – dastlabki va rezonans kuchaytirgich, SD – sinxron 
    detektor, CHI – chastotani ikkilantiruvchi, SKG – sinusoidal kuchlanishlar 
    generatori, AKM – arrasimon kuchlanish manbai, AA – avtomatik yozuvchi 
    asbob. 


    67 
    Shuning uchun 

    Download 4,13 Mb.
    1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   124




    Download 4,13 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    M t normuradov, B. E umirzaqov, A. Q tashatov nanotexnologiya asoslari

    Download 4,13 Mb.
    Pdf ko'rish