M Ü h a z I r ə №1 heyvandarliq fermer təSƏRRÜfatinin istehsalat prosesləRİ p L a n

2. Peyinin təmizlənməsinin mexanikləşdirilməsi.

3. Binaların havalandırılması.

G Ə N C Ə 2017

1. Yem paylanmasının mexanikləşdirilməsi

Bütün növ yemləri paylamaq üçün sənaye tərəfindən buraxılan yempaylayıcı aqreqatlar iki sistemdə olur: mobil və stasionar.

Mobil tipli yempaylayıcılar o maşına deyilir ki, başqa maşına aqreqatlaş-dırılır və ya özü hərəkət etməklə istilənən istiqamətdə yer dəyişə bilir (cədvəl 1.1).

Mobil tipli yempaylayıcıların texniki xarakteristikaları

Stasionar maşınlar isə əksinə, daimi bir yerdə duraraq vəzifəsini yerinə yeti-rir (cədvəl 1.2).

Cədvəl 1.2.

Stasionar tipli yempaylayanların texniki xarakteristikaları

Yempaylayıcı maşınlar aşağıdakı tələbatları ödəməlidir:

1. Bütün növ yemləri paylamaq imkanına malik olsun.

2. Yüksək məhsuldarlığa malik olmaqla bir tövlədə ye­min paylanma işini dəqiqədə yerinə yetirsin.

3. Malqaranın tələbatına uyğun olaraq, verilən yemi nizamlamaq imkanına malik olsun.

4. Tövlə daxilində keçid yollarını kəsməməklə başqa işlərin yerinə yetiril-məsində texnoloji prposeslərin pozulma­sına maneçilik törətməsin.

5. Yem payladıqdan sonra qalıq yemlərinin təmizlənməsi imkanına malik olsun.

6. Quruluşu sadə və etibarlı olsun.

7. Maşın xarab olduqda başqa usullar ilə yemin paylan­masına imkan versin.

8. İş prosesinin yerinə yetirilməsin avtomatlaşdırmaq mümkün olsun.

Yempaylayıcı hərəkət hissəsindən, uzununa daşıyıciları olan kuzadan, pay-layıcı qurğudan, intiqaldan, tormoz qutusudan və elektrik avadanlığından ibarətdir.

Şəkil 1.1. KTU-10A yempaylayıcı:

1 - kuzovun döşəməsi; 2 - arxa bort; 3 - yan bort; 4 - əlavə bort; 5 - mü­ha­fizə lövhələri; 6 - yan tərəf; 7 - biterlər bloku; 8 - qabaq bort; 9 - alt yeşiyi; 10 - köndələn transportyor; 11 - kardan valı; 12 - tormoz qurğüsu; 13 - hərəkət hissəsi;14 - arxa fənər və dönmə ğöstəricisi.
Kuzovun oturacağı metal karkasdan və taxta döşəmədən ibarətdir. Kuzovun döşəməsində iki ədəd sonsuz zəncir ötürməsi üzərində metal tamasların qaynaq edilməsindən əmələ kələn daşıyıcılar yerləşdirilmişdir. Paylayıcı qurğu 3 ədəd biterdən, eninə əsas və köməkçi daşıyıcıdan ibarətdir. Biterlər kuzovun qabaq hissəsinə bərkidilmiş sürüşkən yastıqlarda fırlanır. Biterlər arasında yemin keç-məsi üçün ara məsafə olur. Eninə daşıyıcı biterdən yemi qəbul edərək onu əlavə daşıyıcıya və ya birbaşa axura ötürür. Əlavə daşıyıcı aparan və aparılan val ilə birlikdə çərçivənin özünə birləşdirilir. İntiqal hissəsi teleskopik valdan, konusvari reduktordan, paylayıcı biterlərdən, eninə, uzununa və ehtiyat daşıyıcılardan ibarətdir.

İş prinsipi. Yem paylayan tövləyə daxil olduqdan sonra traktorun gücayırma valı işə salınır. Paylayıcı yem keçidi ilə hərəkət edərək yemi bir və ya iki tərəfdən axurlara paylayır.

Uzununa daşıyıcı irəli hərəkət edən zaman onun üzərində yerləşən yem biterə verilir. Biterlər fırlanaraq yem qatını eninə daşıyıcılara verir və o da öz növbəsində eninə daşıyıcılar vasitəsi ilə axurlara paylayır. Uzununa daşıyıcının inti­qalı xırxıra mexanizmi vasitəsilə işə düşür. Xırxıra mexa­nizmi daşıyıcının hərəkət sürətini böyük diapazonda dəyişir və yemin paylanmasını nizamlayır. Aşağı biterin valı bir dövr etdikdə ştok bir addım hərəkət edir, dilçə xırxıra tə-kərinə ilişərək onu lazımi qədər döndərir. Habelə xırxıra təkəri uzununa daşıyı-cının valı üzərində sancaq vasitəsilə oturularaq onu irəli hərəkət etdirib yemi biterlərə ötürür. Əgər örtüyü irəli sola döndərsək, o xırxıra təkərinin dişlərinin bir hissəsini örtəcək və dilçə onu kiçik bucaq altında döndərəcək, daşıyıcı çox irəli hərəkət edərək, çox miqdarda yem paylanmaya gedəcəkdir. Yemin paylanması zamanı traktorun hərəkət sürəti 1,67 və ya 2,85 km/saat olmalıdır. Traktorun və uzununa daşıyıcının sürətini dəyişməklə yemin paqon metrə verilməsini dəyişmək olar. Belə ki, bir tərəfli paylanmada bir paqon metrə 1 - 30 kq, ikitərəfli paylanmada isə 4 - 72 kq-a qədər nizam­lamaq olar.

RSP-10 maşını kuzovdan, çərçivədən, aşağı şnekdən, yuxarı şneklərdən, bo-şaldıcı transportyor siyirtmədən, təknə­dən, işçi orqanlarından, intiqaldan, hərəkət edən hissədən, tormoz sistemindən ibarətdir.

Paylayıcı-qarışdırıcı 1,4 t sinfinə malik olan traktorlara aqreqatlaşdırır, hərə-kəti traktorun güc ötürücü valından alır. Maşına bir nəfər qulluq edir.

Üstünlüyü: maşın eyni zamanda yempaylayıcıdan və yem qarışdırıcıdan ibarətdir.

Kürəkli transportyor lövhəli zəncirdən, ayrı-ayrı lövhə­lər­dən və ağac kürəklərdən ibarətdir. Ağac kürəklər hər 640 mm-dən bir zəncirin üzərinə bərkidilir.

Yem axuru ağac bölmələrindən ibarət olub, onun dib hissəsinə kürəkli daşıyıcı yerləşir. Hər ağac dayağın üzərinə inəklərin bağlanması üçün həlqə bərkidilmişdir.

İntiqal stansiyası transportyorun kürəklərini hərəkətə gətirmək üçün istifadə olunur, o, aşağı və yuxarı çərçivə üzə­rin­də yerləşən elektrik mühərrikindən iba-rətdir. Aşağı çərçi­və­yə kürəkli transportyorun aparan valı bərkidilmişdir, hansına ki hərəkət zəncir ötürməsi vasitəsilə reduktordan ötürülür.

Yem bunkeri yemləri qəbul edərək onu hərəkət edən transportyora ötürmək üçün istifadə edilir.

Dartı stansiyası zənciri tarım vəziyyətdə saxlamaq üçündür. O, çərçivədən, bunkerdən və tarımlayıcı ulduzcuqdan ibarətdir.

Elektrik avadanlığı: elektrik şkafından, son elektrik açarından və iki ədəd idarəetmə düyməsindən ibarətdir.

Yempaylayıcının qondarılması və işə hazırlığı aşağıdakı kimi yerinə yetirilir. Yempaylayıcı tövlənin ortasında və ya divara tərəf kənarlarında qondarılır. Kənarlarda qondarılarkən divardan minimum məsafə 800 mm olmalıdır. Yığıl-mazdan əvvəl maşının hissələri təmizlənməklə bərabər, paylayıcının alt hissəsi 10-15 sm dərinlikdə torpaqla örtülür, intiqal hissəsi isə betonda düzəldilir. Bundan sonra yem axurları, kürəkli transportyor, elektrik avadanlığı və avtomatik suvarı-cılar qondarılır.

Yem sona çatan kimi elektrik açarı dairəni açaraq yemin paylanmasını dayan-dırır. Maşın təkrar işə salınmazdan əvvəl onun döşəməsi yem qalığından təmiz-lənməlidir.

Zəncirli-lentalı transportyor zəncirdən, eni 500 mm olan lentadan, yükləyici bunkerdən, intiqal və dartı stansiyasından ibarətdir.

İntiqal stansiyası elektrik mühərriki, sonsuz vint reduktoru və çərçivədən ibarətdir.

Dartı stansiyası zəncirin tarımlığını nizamlayır. Dartı stansiyasının çərçivə-sinə qəbul bunkeri bərkidilmişdir. Qalıq yemin keçməsi üçün bunkerin arxa divarı şarnirli hazır­lanmışdır.

Yem təknəsinə ağacdan hazırlanmış dəst axurlar daxildir.

Elektrik avadanlığı: elektrik şkafından, son elektrik açarından, iki idarəetmə düyməsindən ibarətdir. Düymələrdən biri yükləyici bunkerin yanında, digəri isə idarəetmə şkafının yan divarında yerləşdirilmişdir.

İş prinsipi aşağıdakı kimi yerinə yetirilir. Yempaylayı­cıya yem KTU-10, RMM-6 markalı mobil tipli yempaylayıcılar vasitəsi ilə verilir. Əl ilə yükləmədə axurlar dolduqdan sonra yemin verilməsi dayandırılır, əmək sərfi isə artır, kürəkli transportyor son elektrik açarı vasitəsilə dayandırılır. Zəncirli-lentalı transportyoru geri hərəkət etdirməklə qalıq yem onun daxilindən təmizlənir.

Texniki qulluq. Gündəlik texniki qulluqda aşağıdakı işlər görülür: trans-portyorun üzərində başqa əşyaların olmaması, zəncirin və transportyorun tarım-lılığı, hissə və birləşmələrin bərkliyi, elektrik intiqalının vəziyyəti, qoruyucu səthlərin etibarlığı yoxlanılır.

Fasiləli texniki qulluqda (H 16, H 02) aşağıdakı işlər görülür: gündəlik texniki qulluqdakı bütün işlər, transport­yo­run yağlanması, yastıq birləşmələrinin yoxlanması, reduktor­da­kı yağın miqdarının yoxlanması kürəkli transportyorun sıradan çıxan zəncirlərinin dəyişdirilməsi. Reduktordakı yağ boşaldılır, dizel yana-cağı və ya neftlə yuyulur, yenidən doldurulur.

Birtərəfli KLO-75 (şəkil 3.2) və ikitərəfli KLK-75 lentli yempaylayıcı maşın-ların əsas vəzifəsi paxlalı və dənli bitkilərin xırdalanmış yaşıl yarpaq gövdələrini, qarğıdalını, küləşi, habelə silosu, senajı, doğranılmış kökümeyvəlini və tərəvəzi, yem qarışığını paylamaq və axurdakı yem qalığını yığmaqdır.

Paylayıcılardan bütün zonalarda yerləşən həm açıq, həm də bağlı saxlanma şəraiti olan heyvandarlıq binalarında istifadə edilir (şəkil 1.2).

1.2. KLO-75 axur daxilində qondarılan yempaylayan:

1 - elektrik intiqalı; 2 - kürək; 3 - lent; 4 - sivirici; 5 - tros.
Yempaylayıcının poladdan hazırlanmış lentası kərpic axurda yerləşdirilir. Yem paylayıcılar intiqal stansiyasından, polad lentadan, dartıcı kanatdan, hərəkət edən arabacıqdan, tullayıcı kürəkdən, idarəetmə düyməciyindən ibarətdir.

İntiqal stansiyasının markası NİP-Q-5,5-64/22 və elektrik mühərrikinin gücü isə 5 kVt-dır, yağlama nöqtələrinin sayı-15, nizamlama nöqtələri 8 ədəddir. Yem lentanın üzərinə mobil tipli KTU-10 markalı yempaylayıcılara verilir.