|
Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б
Pdf ko'rish
|
| bet | 127/194 | | Sana | 29.09.2024 | | Hajmi | 3,67 Mb. | | #272877 |
Bog'liq 10.Pedagogika yonalishi 1 qismqalıń
,
nuw qaraǵay
qamıstıń arasınan shıqtı (31-bet).
Joqarıdaǵı «qalıń, nuw qaraǵay» sózleri sinonimler bolıp esaplanadı. Biraq olardıń qollanılıwı
órisi bir-birinen ayrılıp turadı. «Nuw qaraǵay» sózi awızeki sóylew tilinde qollanılsa, al «qalıń»
sózi kóbinese jazba tilde qollanıladı. Tómendegi mısallardı alıp qarayıq:
Awırıqtay bultıyǵan beti menen salbırap turǵan ernin kórip óziniń kelbetin jańa ǵana sezgendey,
kóziniń astı menen Jámiylaǵa kózin tikti de taǵı da aynasına qaradı (7-bet).
Shıpta úziktiń saqlaǵınan túsken jarıq juldızlar kózin qamastırıp, jalt-jalt qıpılıqlatıp, túnniń bir
sulıw kórkin Jámiylanıń aynaday jarqıraǵan júzin kórsetti. (13-bet).
Joqarıdaǵı mısallardaǵı beti, júzi, sın-sımbatı, kelbeti sózleri sinonimler bolıp, biraq kelbeti,
sın-sımbatı, beti degen sinonimler awız eki sóylew sinonimine tán, al júzi sózi kóbinese jazba tilde
qollanıladı. Mısallar:
Sonda jawdıń oǵınan qashıp júrip, bári-bir ólimge duwshar bolǵanım ba? (36-bet). Endi
ájeliń
jolbarıstan boldı, Qádir (36-bet). Sapar sen menen biz ushın
qurban bolǵan
eken (52-bet). Báhárge
salıp Jumabaydıń hayalı Ráwshan qápelimde awırıp
qaytıs boldı
. (50-bet). Patshanıń atlanısında
qaza bolsań
sheyit deydi ǵoy kitapta (30-bet).
Mısallardaǵı «ólim, ájel, qurban bolıw, qaytıs bolıw, qaza bolıw» sinonimler bolıp esaplanadı,
biraq olardıń arasında názik bolsa da hár bir sózdiń ózine tán stillik qollanıw ózgesheliginiń hám
kishigirim mánilik parqınıń bar ekenligin kóriwge boladı. Aytayıq óldi sózi menen qaza boldı,
qaytıs boldı sózleriniń arasında ózine tán mánilik ózgeshelikler bar. Óytkeni, qollanılıwı jaǵınan
óldi sózin qaza taptı, dúnyadan qayttı sózleri menen teń dep qarawǵa bolmaydı. Óldi sózi kóbinese
awızeki sóylew tiline tán bolsa, qaytıs boldı sózi jazba tilde jiyirek qollanıladı, yaǵnıy, óldi, qaytıs
boldı, qaza boldı sıyaqlı sinonim sózler qanday da bir mánilik belgileri arqalı, stillik talaplarǵa
muwapıq qollanılıwı arqalı ayrılıp turadı.
Romandı oqıp otırıp tek jazıwshınıń óziniń jazba stiline tán sinonimlerdi de ushıratıwǵa boladı.
Mısalı:
Uzaq ómirdi
|
| |
