• Май 2021 10-қисм Тошкент ILMIY DUNYOQARASH, KADRLARDA MILLIY ONG, MAFKURA VA DEMOKRATIK TAFAKKURNI SHAKLLANTIRISH.
  • Kalit so’zlar.
  • Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet145/194
    Sana29.09.2024
    Hajmi3,67 Mb.
    #272877
    1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   194
    Bog'liq
    10.Pedagogika yonalishi 1 qism

    Foydalanilgan adabiyotlar
    1. K.Qosimova Ona tili o’qitish metodikasi.
    2. K.Abdullayeva Yangi pedagogik texnologiyalar. 
    3. Yu.K.Babanskiy O’qitish jarayonini optimallashtirish. 


    147
    Май 2021 10-қисм
    Тошкент
    ILMIY DUNYOQARASH, KADRLARDA MILLIY ONG, MAFKURA VA 
    DEMOKRATIK TAFAKKURNI SHAKLLANTIRISH.
    Tuliyeva Zarina Xudoyqulovna 
    Navoiy viloyat Nurota tumani 
    58 -umumiy o’rta ta’lim maktabining 
    Ona tili fani o’qituvchisi
    Annotatsiya.
    Yosh avlodda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish hamma davrlarda millatning 
    ilg’or kishilari diqqat markazida bo’lib kelgan. Insoniyat boshidan kechirgan barcha tuzumlarda 
    davrning o’qimishli, ziyoli, bilimdon kishilari dunyo ilm faniga umuminsoniy madaniyatiga 
    salmoqli hissalarini qo’shganlar.
    Kalit so’zlar.
    Kant, F. Gegel, L. Feyerbax, A. Shopengauer, al-Kindiy, G’azzoliy, Beruniy, 
    Xorazmiy, Naqshbandiy, umuminsoniy madaniyat, ilmiy dunyoqarash.
    Bilim ilmiy dunyoqarashning asosi bo’lib hisoblanadi. Bilim olish, albatta, yoshlikdan 
    boshlanadi. «Yoshlikda olingan ilm toshga o’yilgan naqshdir», - deydi dono xalqimiz. Bilimli 
    kishi hech qachon tarix sahifalaridan, xalqimizning qalbidan o’chmaydi. Shunday kishilar 
    qatorida Sharq musulmon dunyosi mutafakkirlaridan al-Kindiy, G’azzoliy, Beruniy, Xorazmiy, 
    Naqshbandiy, Yassaviylarni, G’arb allomalari I. Kant, F. Gegel, L. Feyerbax, A. Shopengauerlarning 
    nomlarini tilga olmasdan bo’lmaydi. Eng buyuk allomalaru donishmandlar, o’zlarining noyob 
    asarlari, ta’limotlari bilan insoniyat rivojiga ulkan hissa qo’shganlar. Ular umrlarini ilmu fanga 
    bag’ishlab, bu yorug’ olamdan ketar chog’i «hayot ilmini chuqur egalladingizmi?», degan savolga 
    «hech narsa bilmay ketyapman», - degan ekanlar. Ne ajab, hayot ilmi sirli va murakkabki, 
    anglab yetmoqqa butun insoniyat umri ham etmaydi. Dunyoqarash, uning shakllari. Bilim ilmiy 
    dunyoqarashning asosi. Dunyoqarash faqat insongagina xos xususiyat bo’lib, hayvonot dunyosi 
    boshqa narsa, buyumlar va mavjudodlar uchun bu hol yotdir. Ularda dunyoqarash kishilarning 
    olam va uning o’zgarishi, rivojlanishi haqidagi ilmiy falsafiy, siyosiy, huquqiy, axloqiy, estetik 
    diniy, qarashlari va tasavvurlari tizimidan iborat. Demak, dunyoqarash bu olam haqidagi yaxlit 
    umumiylashtirilgan bilimlar to’plamidir. Kishilar tevarak-atrofdagi narsa va hodisalar to‘g‘risida 
    qancha ko’p ma’lumotlarga, bilimga ega bo‘lsa, ularning dunyoqarashi ham shu darajada 
    mukammal va puxta bo‘ladi. Avvalo ta’kidlash lozimki ilmiy dunyoqarash turlicha bo‘ladi. Turli 
    kasb egalari turli xil dunyoqarashga ega bo’ladi. Dunyoqarash kishilarda olam haqida yaxlit 
    umumlashtirilgan bilimlar, g’oyalar turkumini hosil qiladigan, ularni muayyan ijtimoiy guruhlar, 
    sinflar, siyosiy partiyalar, ommaviy harakatlar, davlatlar maqsadidan kelib chiqib baholaydigan va 
    shunga qarab hayotdagi o’z o’rnini, amaliy faoliyat yo’nalishlarini, maqsadlarini aniqlab olishga 
    imkoniyat beradigan ko’p qirrali va sermazmun tushunchadir. Dunyoqarashning ikkita darajasi 
    mavjuddir. Birinchisi, kishilarning kundalik hayotiy amaliy tajribasi hamda kasbiy faoliyati 
    asosida to’plangan bilimlar, tasavvurlar, qarashlar tashkil qilsa, ikkinchisini ilm-fan tufayli 
    to’plangan nazariy bilimlar, g’oyalar yig’indisi tashkil etadi. Ularning ikkalasi bir-biri bilan uzviy 
    bog’langan bo’lib, bir-birini to’ldiradi. Dunyoqarash ijtimoiy borliqning in’ikosidir. Unda ijtimoiy 
    turmush aks etadi va u ijtimoiy tuzumga bog’liq bo’ladi. Dunyoqarashning doimo o’zgarib, 
    rivojlanib turishi uning tarixiy turlarining almashuvida yaqqol namoyon bo’ladi. Hozirgi kunda 
    kishilarning ongi dunyoqarashida yangicha fikrlash yo‘sini mustahamlanmasa, milliy istiqlol 
    g‘oyasi, mazmuni va mohiyati ularga tushuntirilmasa katta o‘zgarish sodir bo‘lmasligi mumkin. 
    Hozirgi muhim dolzarb masalalardan biri kishilarning eskicha dunyoqarashini o’zgartirish, 
    iqtisodiy, siyosiy, madaniy jabhalarda fikrlashni o’rgatish, mustaqillikni mustahkamlashda o‘z 
    haq-huquqlarini anglab olish va noo’xshov holatlarning hayotga kirib qolmasligiga qarshi 
    kurashishga undashdan iborat. Milliy ong va mafkurani shakllantirish hozirgi kun talabi ekan, 
    bu tushunchalar mohiyatini ham chuqur bilishimiz zarur. Milliy ong va mafkura. Ongni arabcha 
    «aql» so’zidan olingan, deb ta’kidlaydi bir qator olimlar. Lekin ong va aql iboralari o’rtasida 
    farqlar ham bor. Odamning fikrlash qobiliyati nazarda tutilganda, ong va aql atamalari bildirgan 
    ma’nolar bir-biriga mos keladi, ong ham, aql ham odam miyasining mahsulidir. «Odam onglaydi 
    (anglaydi), aql yuritadi, fikrlaydi. Ong, shuningdek, kishining ruhiy, ruhoniy, siyo siy, falsafiy 
    nuqtayi nazarlari, diniy, badiiy qarashlarining ham -majmuyi hisoblanadi».1 Milliy ong - 
    bevosita har bir millat yoki elatning uzoq tarixiy etnogenez davri, turmush tarzi, iqtisodiy ishlab 


    148

    Download 3,67 Mb.
    1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   194




    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Май 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot», 2021. 202 б

    Download 3,67 Mb.
    Pdf ko'rish