1
Mantiqiy Iqtisodiyot
Shaxsiy va milliy farovonlikning dolzarb
masalalari
Markaziy va Sharqiy Yevropa hamda sobiq Sovet Ittifoqi mamlakatlari
uchun tahrir qilingan
JAMES D. GWARTNEY
Florida State University
RICHARD L. STROUP
North Carolina State University
DWIGHT R. LEE
Southern Methodist University
TAWNI H. FERRARINI
Northern Michigan University
JOSEPH P. CALHOUN
Florida State University
RANDALL K. FILER
Hunter College & the CUNY Graduate Center
2
«Mantiqiy Iqtisodiyot: Shaxsiy va milliy farovonlikning dolzarb masalalari». Mualliflar:
Jeyms D. Guortni, Richard L. Stroup, Duayt R. Li, Tauni H. Ferrarini, Jozef P. Kalhun va
Rendall K. Fayler.
Kitob birinchi marta 2021-yilda nashr etilgan.
Economic Fundamentals Initiative, 110 Jabez Street 1060, Newark, New Jersey NJ 07105,
USA.
Markaziy va Sharqiy Evropa hamda sobiq Sovet Ittifoqi mamlakatlari uchun tahrir
qilingan. Kitob Jeyms D. Guortni, Richard L. Stroup, Duayt R. Li, Tauni H. Ferrarini va
Jozef P. Kalhunning «Mantiqiy Iqtisodiyot: boylik va farovonlikning dolzarb masalalari»
kitobining uchinchi nashridan moslashtirilgan.
Mualliflik huquqi bilan himoyalangan © Economic Fundamentals Initiative
Ushbu kitob «Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0» xalqaro
litsenziyasi (CC BY-NC-ND 4.0) ostida litsenziyalangan. Litsenziya matni quyidagi Internet
sahifasida berilgan:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
ISBN 978-1-952729-11-9
www.econfun.org
3
Mundarija
So'zboshi
1-Bob: Iqtisodiyotning o'n ikki muhim elementlari
Element 1.1: Rag'batlar ahamiyatga ega
Element 1.2: Tekin taom degan narsaning o'zi yo'q
Element 1.3: Qarorlar marjinaldir
Element 1.4: Savdo manfaatlari
Element 1.5: Tranzaksion xarajatlar ahamiyatga ega
Element 1.6: Narxlar muvozanatga olib keladi
Element 1.7: Foyda unumdorlikka chorlaydi
Element 1.8: Daromad foydalilikdan yuzaga keladi
Element 1.9: Qiymat daromad va boylik yaratadi
Element 1.10: Taraqqiyotning bir necha manbasi mavjud
Element 1.11: «Ko'rinmas qo'lning» ahamiyati
Element 1.12: Kutilmagan oqibatlar muammolarni keltirib chiqaradi
2-Bob: Iqtisodiy taraqqiyotning yetti asosiy manbalari
Element 2.1: Huquq tizimi
Element 2.2: Raqobatdosh bozorlar
Element 2.3: Oqilona va cheklangan davlat boshqaruvi
Element 2.4: Samarali kapital bozorlari
Element 2.5: Monetar barqarorlik
Element 2.6: Oqilona fiskal siyosat
Element 2.7: Erkin savdo
2-Bob. Yakuniy xulosalar
3-Bob: Davlatning roli to'g'risida iqtisodiy fikrlashning o'nta asosiy elementlari
Element 3.1: Huquqni himoya qilish va cheklangan miqdorda tovar va xizmatlarni
ishlab chiqarish
4
Element 3.2: Monopoliyalarni tartibga solish
Element 3.3: Bozor muvaffaqiyatsizliklarini yumshatish
Element 3.4: Siyosiy bosimlarni tushunish
Element 3.5: Maxsus manfaatdor guruhlar ta'sirini kamaytirish uchun qoidalar
o'rnatish
Element 3.6: Ortiqcha xarajat va defitsitdan cheklanish
Element 3.7: Iqtisodiy mantiqqa to'g'ri kelmaydigan subsidiyalarni cheklash
Element 3.8: Hattoki foydali transfertlar ham samarasiz bo'lishi mumkinligini esda
tutish
Element 3.9: Markazlashgan rejalashtirish hech qachon samara bermagan
Element 3.10: Raqobat va tashqi tayanchlar muhimdir
3-Bob. Yakuniy xulosalar
4-Bob: Amaliy shaxsiy moliyaning o'n ikki muhim elementlari
Element 4.1: O'z qiyosiy ustunligingizni aniqlang
Element 4.2: Boshqalarga qadringizni oshiring
Element 4.3: Xarajat va jamg'armangizni rejalashtiring
Element 4.4: Mablag'lardan oqilona foydalaning
Element 4.5: Puldan unumli foydalanishning ikki yo'li
Element 4.6: Kutilmagan vaziyatga tayyor bo'ling
Element 4.7: Murakkab foiz stavkasining kuchi
Element 4.8: Aktivlaringizni diversifikatsiya qiling
Element 4.9: Hech kim muntazam ravishda bozordan ko'ra yaxshiroq natija ola
olmasligini tushunib yeting
Element 4.10: Investitsiyalaringiz muddatini ehtiyojingiz vaqtiga qarab moslang
Element 4.11: Riskni kamaytiring
Element 4.12: O'zingizni himoyalash uchun sug'urtadan foydalaning
4-Bob. Yakuniy xulosalar
Yakuniy xulosalar va minnatdorchiliklar
Izohlar
5
Elementlarda keltirilgan adabiyotlar
Rag'batning kuchi
«Bosilmagan yo'l»
Imkoniyatlar va xarajatlar
Bozorlar va marjinalizm
Ixtisoslashuv va boylik
Foyda uchun hayotlarni qurbon qilish
Men — qalam va mening shajaram
Ish o'rinlari yoki boylik yaratish
Yaqqol va yashirin natijalar
Yalpi ichki mahsulot — u nima va u qanday o'lchanadi?
Xususiy mulk va muqobil qiymatlar
Qishloq xo'jaligi yerlarining kamayishi
Yordamga iltijolarni tsenzura qilish
Bozorlar va erkinlik
Quyosh bilan adolatsiz raqobat
Siznikimas xo'jayinlik qilishga
Siyosat va tashqi savdo
Energiya ishlab chiqarish va tejash
Ijtimoiy hamkorlik va bozor
Ukrainada konstitutsiyaviy islohotlar o'tkazish zarurati
Tavsiya etilgan qo'shimcha adabiyotlar
Lug'at
Mualliflar to'g'risida
Ilmiy maslahatchilar kengashi
Ekspertlar guruhi
Tarjimonlar jamoasi
6
| 