118
chiqarilayotgan va chetdan keltirilayotgan turli rusumdagi zamonaviy qishloq
xo‘jalik texnikasiga texnik (servis) xizmat ko‘rsatish tamoyillari va
me’yorlarini ilmiy-tadqiqot ishlari natijalariga ko‘ra belgilashi,
ular ishlash
qobiliyatining talab etilayotgan darajasi, ishlash xavfsizligi, ekologik va
resurslarni tejash yo‘llarini takomillashtirishni ta’minlashi kerak.
Buning uchu quyidagi vazifalar amalga oshirilishi kerak:
- qishloq xo‘jalik texnikasi tarkibin zamonaviy mashinala hisobig
yangilashga va ularga servis xizmatini tashkil etishga tayyorlash;
- mashina-traktor parklarining ishlab chiqarish texnik bazasini yangi
texnologik jihozlar olish, yangi texnologiya va texnologik jarayonlarni tatbiq
etish hisobiga takomillashtirish;
- mulkchilik shakli har xil bo‘lgan turli firma, tashkilot, korxona, xususiy
shaxs egalarining texnik vositalariga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashni
tashkil etish.
Muhandis-texnik xizmati (MTX)ning tashkiliy
tarkibi MTPni faoliyat
ko‘rsatishidagi vazifalariga va maqsadlariga muvofiq keladigan, ma’muriy
vazifalarini shakllantirishga, shu jumladan, mavjud QXT uchun TXK va JTga
qaratilgan xodimlar, material, moliyaviy va boshqa resurslari birlashmasini
tashkil etadi.
- mavjud texnikaga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashni tashkil
etish, boshqarish va rejalashtirish;
- muayyan foydalanish sharoitlari uchun TXK va T me’yorlarini resursli
va tezkor to‘g‘rilash;
- ishlab-chiqarish texnik
bazasini takomillashtirish, maqbullashtirish va
undan samarali foydalanish maqsadida qayta qurish, texnik qayta jihozlash;
- moddiy-texnik
ta’minot, ekspluatatsion materiallar va ehtiyot
qismlarning optimal zahiralarini ilmiy asosda aniqlash va rejalashtirish;
- mashina traktor parklarining yoshi bo‘yicha tarkibini boshqarish.
- Ularning rusumi, konstruksiyasi, texnik
holati va ish sharoitlarini
hisobga olgan holda ekspluatatsiya qilish qoidalarini ishlab chiqish;
119
- mashina traktor parklarida ekspluatatsiya xizmati bilan texnik xizmat
orasidagi o‘zaro munosabatlarni shartnoma asosida shakllantirish; Odatda,
QXTga TXK va T tizimi o‘zaro bir biri bilan bog‘liq bir nechta kichik
tizimlardan tashkil topadi. Tarkib asosini uchta ishlab chiqarish kichik
tizimlari tashkil etadi: asosiy, yordamchi va ta’minlovchi MTP MTX
tashkiliy ishlab chiqarish tarkibining umumlashgan.
Asosiy ishlab chiqarish: KXK, 1-TX, 2-TX,
JT va diagnostika ishlarini;
yordamchilar: chilangar-mexanik, elektrotexnik, ta’minot, issiqlik bilan
ishlovchi, bo‘yoqchilik, kuzov bo‘yicha ishlarni; ta’minlovchi: bosh
mexanik, texnik, moddiy-texnik ta’minoti bo‘limi, omborlarni o‘z ichiga
oladi.
MTX ning vazifalari. Kompleks korxonalarda
muhandis texnik xizmati
quyidagi kichik tizimlarni o‘z ichiga oladi:
- bosh muhandis-mashinalarning texnik holatiga, yo‘l va ekologik
xavfsizligiga mas’ul shaxs sifatida MTX ni boshqaruvi;
- ishlab chiqarishni boshqarish, hisob va tahlil qilish guruhi;
- texnik bo‘lim-yangi texnika va texnologiyalarni ishlab-chiqarishga
tatbiq etish, texnik me’yorlar va yo‘riqnomalar tuzish, mashinalarni
ro‘yxatdan, texnik ko‘rikdan o‘tkazish, nostandart
jihozlar va moslamalarni
loyihalash, xodimlarni o‘qitish, qayta o‘qitish, malakasini oshirishni amalga
oshiradi;
- bosh mexanik bo‘limi-bino va inshootlarni, texnologik jixozlarni texnik
soz holda ushlab turish, ularga TXK va ta’mirlash ishlarini amalga oshirish,
nostandart texnologik jihozlar tayyorlash, yangi texnologiyalarni tatbiq etish
va texnologik jihozlarni o‘rnatishni amalga oshiradi;
- moddiy-texnik ta’minoti guruhi- MTPni materiallar, ehtiyot qismlar,
- yonilg‘i-moy mahsulotlari bilan ta’minlash, omborxonalar ishini
tashkil etish va zahiralarni aniqlash bilan shug‘ullanadi.
- texnik nazorat bo‘limi- mashinalarning texnik holatini ishga
chiqishidan oldin va ishdan qaytgandan so‘ng
nazorat qiladi, nosozliklarni
120
tahlil qiladi, kelib chiqish sabablarini o‘rganadi, harakatdagi tarkibga TXK va
JT, agregat va uzellarni ta’mirlash ishlarini, korxonaga keltirilayotgan
ehtiyot qismlar, agregatlar, materiallar va yonilg‘i-moy mahsulotlarining
sifatini nazorat qiladi;
- ishlab chiqarishni tayyorlash
kompleksi-materiallar, ehtiyot qismlar
aylanma va ta’mirlash fondlarini tashkil etadi.
