TXK va JT ishlarini tashkil etishni markazlashgan tizimi

123 
kompleksi tomonidan markazlashgan holda amalga oshiriladi. Bu esa, 
QXTlarini TXK va JTda turish vaqtini qisqartiradi, ishchi va xodimlar vaqtini
tejaydi; 
-ishlab-chiqarishni 
boshqarish 
bo‘limi 
hamma 
ishlab-chiqarish 
bo‘linmalari bilan bog‘lanish, ular orasida axborot bilan almashish-ikki 
yoqlama dispetcherlik aloqalariga, avtomatika va telemexanika vositalariga 
asoslanadi. 
MTP texnik xizmatining markazlashgan boshqaruv tuzilmasi keltirilgan. 
MTP quvvatining katta-kichikligiga qarab texnik xizmatning tarkibi 
o‘zgarishi mumkin. Ammo asosiy qoidalar saqlanib qoladi. Endi, ishlab 
chiqarish komplekslari, texnik xizmat bo‘limlarining tarkibi va vazifalarini 
ko‘rib chiqamiz: 
Bosh muhandis-qishloq xo‘jalik texnikasi texnik holatini talab darajasida 
ushlab turishga, TXK va JT ishlarini tashkil etishga, ehtiyot qismlar va 
moddiy resurslar zahirasini ta’minlashga mas’ul. 
Boshqaruv markazi (BM)-tezkor boshqaruv bo‘limi (TBB) va axborotni 
qayta ishlash va tahlil bo‘limi (AB) dan tashkil topgan bo‘lib, ularga BM 
boshlig‘i rahbarlik qiladi. Tezkor boshqaruv bo‘limi ishlarini dispetcher va 
uning yordamchisi-texnik operator bajaradi. 
Tezkor boshqarish bo‘limi quyidagi ishlarni amalga oshiradi: 
- kun davomida TXK, diagnostikadan o‘tadigan, ta’mirlanadigan 
- mashinalar sonini, nihoyasiga etmagan ishlarni aniqlaydi, tahlil qiladi, 
echimni topish bo‘yicha zarur chora-tadbirlarni belgilaydi va amalga 
oshiradi; 
- jadval bo‘yicha 1-TXK va 2-TXK o‘tishi zarur bo‘lgan qishloq xo‘jalik 
texnikalarini diagnostika va texnik xizmat ko‘rsatish mintaqalariga yuboradi 
va ishlarning vaqtida bajarilishini nazorat qiladi; 
- ta’mirlashga kelgan QXTlarini postlarga taqsimlaydi va ishchilarni 
biriktiradi, zarur ehtiyot qismlar va materiallarni etkazish haqida topshiriqlar 
beradi, ishlarni vaqtida bajarilishini nazorat qiladi. 

124 
Axborotni qayta ishlash va tahlil bo‘limi (AB)-ishlab chiqarish holati, 
texnik 
xizmat 
ko‘rsatilayotgan, 
ta’mirlanayotgan mashinalar haqida 
ma’lumotlar to‘plash, ularga ishlov berish, tahlil qilish va boshqaruv tizimiga 
etkazish vazifalari yuklanadi. 
AB zamonaviy kompyuterlar, aloqa vositalari bilan jihozlanadi. 
AB 1-TXK, 2-TXK, diagnostika, joriy ta’mirlashga kelgan mashinalar, 
ularga sarf qilinayotgan ekspluatatsion materiallar, ehtiyot qisml ar, agregat 
va uzellar haqidagi ma’lumotlarni to‘playdi, ishlov beradi, tahlil qiladi va 
saqlaydi. Shu bilan bir qatorda mashinalarning kunlik bajargan ishini, sarf 
qilinayotgan yonilg‘i-moy mahsulotlari, maxsus suyuqliklar, shinalar, 
akkumulyator batareyalarining hisobini olib boradi. 
Axborotni qayta ishlash va tahlil bo‘limi quyidagi asosiy ishlarni amalga 
oshiradi: 
- QXTlarga TXK va JT, ehtiyot qismlar, agregatlar ajratish bo‘yicha 
to‘ldirilgan birlamchi hujjatlarni qayta ishlash uchun qabul qiladi va ularni 
kompyuterga kiritadi, to‘plangan axborotlarni dasturlashtirilgan tizim asosida 
kompyuterda qayta ishlaydi, shakllantiradi saralaydi, tartibga keltiradi hamda 
ishlab chiqarish komplekslari va bo‘limlari bo‘yicha tahlil qiladi, natijalarni 
boshqaruv markaziga va rahbariyatga etkazadi. to‘planga va ishlov berilga
axborotlar asosida rahbariyat zarur chora-tadbirlar ishlab chiqadi v
- topshiriqla beradi. 
- ishlab chiqarishni tayyorlash kompleksi TXK, diagnostika, JT 
mintaqalariga zarur ehtiyot qism, detal, agregat va uzellar etk azib beradi. 
ATK omborlarida material, yonilg‘i-moy mahsuloti, ehtiyot qism, agregat va 
uzellar zaxirasini ta’minlaydi. Mashinalardan echilgan nosoz agregatlarni 
yuvish, 
ajratish-yig‘ish, 
detallarni saralash yaroqsizlarini yangisiga 
almashtirish, butlash va nihoyat, ularni kapital ta’mirlash, agregatlarning 
aylanma fondini tashkil etadi. 
- Boshqaruv markazining boshlig‘i tayyorlash kompleksi va ta’mirlash 
ustaxonalari boshliqlari bilan birgalikda oraliq va asosiy omborxonalardagi 

125 
ehtiyot qismlar zahirasi va mavjud ta’mir fondi haqidagi ma’lumotlarga 
tayanib, ta’mir uchastkalarida agregat qism va detallarni ta’mirlash (yasash) 
uchun reja ishlab chiqadi. Shu rejaga asosan tayyorlash kompleksining 
butlash ustaxonasi ta’mirlash ustaxonalariga nosoz detallarni etkazib beradi, 
ta’mirdan chiqqan (yangi yasalgan)larini esa, asosiy yoki oraliq 
omborxonalarga eltib beradi. 
- Moddiy-texnik ta’minot bo‘limi ATKni uzluksiz ravishda ehtiyot qism, 
agregat, material, yonilg‘i mahsulotlari bilan ta’minlab turadi. Ularga 
buyurtmalar tuzadi va ombor xo‘jaligi ishlarini tashkil etadi. Moddiy-texnik 
ta’minot bo‘limi ixtiyorida asosiy ombordan tashqari oraliq ombori ham 
bo‘ladi. Oraliq omborxonada ishlab chiqarish ustaxonalarida ta’mirlangan 
yoki yasalgan, ta’mirlash zavodlarida kapital ta’mirlangan agregat, uzel va 
detallar saqlanadi. Omborxonalardagi zahiralar miqdori hisobini olib borish 
va me’yorda ushlab turish uchun kompyuterlardan, avtomatlashtirilgan
boshqarish vositalaridan foydalaniladi. 
- Texnik bo‘lim ishlab chiqarish jarayoniga yangi texnika va 
texnologiyalarni joriy etish, mehnatni ilmiy asosda tashkil etish reja va 
tadbirlarni ishlab chiqadi, bajarilishini ta’minlaydi va nazora qiladi. Mehnat 
muhofazasi va texnika xavfsizligi tadbirlarini ishlab chiqadi va o‘tkazadi. 
Xodimlarni tayyorlash, ishchi va muhandis-texnik xodimlar malakasini 
oshirish bo‘yicha o‘qishlar tashkil etadi. Nostandart texnologik jihozlarni 
loyihalash, tayyorlash, ishlab chiqarishni takomillashtirish va ustaxonalarni 
texnik qayta jixozlash ishlarini amalga oshiradi. 
Texnik nazorat xizmati MTPda QXT texnik holatini ishga chiqishdan 
oldin va ishdan qaytgandan so‘ng nazorat qiladi. QXTga TXK va JT ishlarini, 
korxonaga keltirilayotgan ehtiyot qism, material, yonilg‘i-moy mahsulotlari, 
ta’mirlangan agregatlar sifatini nazorat qiladi. Texnik nazorat xizmati 
boshlig‘i qo‘l ostida texnik nazorat ustalari va mexaniklari ishlaydi. 

126 
Nazorat bo‘yicha ish hajmlari etarli bo‘lmaganda xizmatni ba’zi 
funksiyalari birlashtiriladi, filiallarda nazorat mexaniklari TX K, T ishlarini 
sifatini hamda mashinalarning texnik holatini nazorat qiladi. 

Download 3,58 Mb.