|
Mavzu: Kirish. Tikuvchilik sanoatining vazifasi va tikuvchilik buyumlarini ishlab chiqarishdagi ahamiyati
|
| bet | 8/54 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 3,93 Mb. | | #135716 |
Bog'liq MARUZA MATERIALSHINOSNazorat savollari
To'qimachilik tolasi deb nimaga aytiladi?.
Qanday tabiiy tolani bilasiz?
Paxta tolasini necha xil olinish usuli bor?.
Tabiiy ipak nimadan olinadi?.
3- Mavzu : Tabiiy tolalar tasnifi, ular turlarini aniqlash.
Reja:
1) Tolalar xossalarini organoleptik va laboratoriya usuli bilan aniqlash.
2) Kimyoviy tolalar tasnifi, ularni turlari.
Paydo bo`lishi, olinishi va kimyoviy tarkibiga qarab, tolalar har xil guruxlarga bo`linadi, ya`ni sinflanadi (1- sxema).
Barcha tolalar ikki katta guruxga: tabiyi va kimyoviy tolalar guruxiga bo`linadi.
Tabiatda mavjud bo`lgan tolalar tabiiy deb, zavod sharoitida olinadigan tolalar
kimyoviy tolalar deb ataladi.
Tabiiy tolalarga o`simliklardan olinadigan tolalar (tsellyulozali tolalar – paxta,
zig`ir, kanop losi va hokazo), hayvonot tolalari (oqsilli tolalar – jun, ta biiy ipak) hamda minerallardan olinadigan tolalar (asbest) kiradi.
Tabiiy tolalarini yorug‘lik va mikroskop yordamida tuzilishini o`rganganda quyidagi o`ziga xos xususiyatlar ma`lum bo`ladi.
Paxta tolasi – turli daraja yalpoqlangan naychaga o`xshaydi Uning devorchalarini qalinligi tolaning yetilishiga bog`liq. Pishmagan paxta tolalari yassi, lentasimon, yupqa devorli ekanligini va o`rtasida keng kanal borligin i ko`ramiz.
Tolalar pishgan sari devorlariga tsellyuloza yigiladi va devorlari qalinlashadi, kanali
torayadi, tolalar buramdor bo`lib qoladi. Pishgan tolalarning bo`ylama ko`rinishi
spiralsimon, buralgan, yassi naychalardan iborat. Pishib o`tib ketgan tolalar, o`rtasida ingichka kanali bor, tsilindr shaklini oladi.
Tolalarning ko`ndalang kesimi turli shaklda bo`ladi: pishmagan tolada keskin
yalpoq, lentasimon shaklda; o`rtacha pishgan va pishgan tolada – loviya shaklida; pishib ketgan tolada – ellips yoqi deyarli doira shaklida.
– rasm. Paxta tolasining mikroskob ostida ko`rinishi.
a) mutlaqo pishmagan (o`lik ) tola
b) pishmagan tola
c) yaxshi pishmagab tola
d) pishgan tola
e) pishib o`tib ketgan tola.
Tolalarning uzunligi bilan yo`g`onligi bir biriga bog`liq, ular paxta naviga qarab
har xil bo`ladi.
Kalta tolali paxtani qayta ishlab yo`g`on va tukdor kalava ip olinadi; undan
bayka, flanel, bumazeya va boshqa gazlamalar tayyorlanadi. O`rtacha tolali paxtadan
o`rtacha nomerli ip yigiriladi; undan chit, satin va boshqa gazlamalar to`qiladi. Uzun
tolali paxtadan eng ingichka va silliq ip yigiriladi; undan sifatli yupqa ip gazlamalar –
batist, markizet, mayin satin va boshqa gazlamalar tayyorlanadi.
|
| |
