F
dC
dn
M
D
Diffo’ziya koeffitsienti yuza birligidan vaqt birligi ichida, konsentratsiyasi gradiyenti birga
teng bo’lganda, tarqalgan moddaning massasini bildiradi. Molekulyar diffo’ziya koeffisienti fizik
o’zgarmas kattalik bo’lib, moddaning diffo’ziya yo’li bilan qo’zg`almas muhitga kirish
qobiliyatini belgilaydi. Diffo’ziya koeffitsientining qiymati jarayonning gidrodinamik shart-
sharoitlariga bog`liq emas.
Diffo’ziya koeffitsienti tarqaluvchi modda va muhitning xossalariga, harorat va bosimga
bog`liq. Odatda diffo’ziya koeffitsienti haroratning ortishi va bosimning kamayishi (gazlar
uchun) bilan ko’payadi. Har bir aniq sharoit uchun D ning qiymati tajriba yo’li bilan yoki
tegishli tenglamalar yordamida aniqlanadi. Ko’pchilik moddalar uchun D ning qiymati maxsus
adabiyotlarda berilgan bo’ladi.
24.1-jadvalda normal sharoitdagi ayrim gazlarning havodagi diffo’ziya koeffitsientlarining
qiymatlari keltirilgan.
24.1-jadval
Ayrum gazlarning havodagi diffo’ziya koeffitsientlari
Gazlar
Diffo’ziya
koefitsientnti
D-lO^m^s
Gazlar
Diffo’ziya
koeffitsienti D •
10
6
, rnS/s
Kislorod
17,8
Ammiak
17,0
Azot
13,2
Suv bug`i
21,9
Vodorod
61,1
Metil spirti
13,3
Uglerod (LI) oksidi
13,8
Etil spirti
10,2
Oltingugurt (LI) oksidi
10,3
Oltingugurt angidridi
9,4
Ayrim moddalarning 20°C haroratda suvdagi diffo’ziya koeffitsientlarining taxminiy
qiymatlari 24.2-jadvalda berilgan
24.2-jadval
AYRIM MODDALARNING SUVDAGI DIFFO’ZIYA KOEFFITSIENTLARI
Modda
Diffo’ziya
koeffitsienti fl-
lO^mVs
Modda
Diffo’ziya
koeffitsienti
2)-10
9
, n^/s
Azot
1,9
Sirka
kislotasi
0,9
Ammiak
1,8
Xlor
1,6
Vodorod
5,3
Vodorod
xlorid
2,6
Glukoza
0,6
Natriy xlorid
2,3
Uglcrod (LI)
oksidi
1,8
Kislorod
2,1
Saxaroza
0,4
