Mavzu: Yo’l rejasi va uning elementlari

Download 0,94 Mb.
bet	1/6
Sana	05.07.2024
Hajmi	0,94 Mb.
	#266657

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
Yo’l rejasi va uning elementlari

Mavzu: Yo’l rejasi va uning elementlari

REJA:

Avtomobil yo‘llarining elementlari.
Avtomobil yo‘llariga qo‘yiladigan talablar.
Harakat miqdori va tarkibi.
Yo‘ldagi hisobiy tezlik.
Avtomobil yo‘lini jihozlash elementlari.
Avtomobil magistral yo‘llarining elementlari.

Avtomobil yo‘llari qo‘yidagi asosiy elementlardan tashkil topadi, ya’ni:

Avtomobil yo‘lining rejasi;
Avtomobil yo‘lining bo‘ylama kesimi;
Avtomobil yo‘lining ko‘ndalang kesimi.

Yo‘lning rejasi - bu yo‘l o‘qining joyida geometrik joylashishiga yo‘lning rejasi deyiladi. Yo‘l o‘qining gorizontal tekislikka kichiklashtirilgan masshtabdagi proeksiyasining grafik ko‘rinishiga yo‘l o‘qi rejasi deyiladi.

11-rasm. Yo‘l o‘qi rejasi ko‘rinishi

Yo‘lning buylama kesimi. Yo‘lning bo‘ylama kesimi deb-chizma tekisligidagi yo‘lning o‘qini vertikal tekislikka proeksiyasiga aytiladi.

12-rasm. Bo‘ylama profilda yo‘lning joylashishi

I - yo‘l «nol» belgilarda; II - ko‘tarmada; III - o‘ymada.

13-rasm. Yo‘l poyining ishchi belgisi: a - o‘ymada; b - ko‘tarmada.

rasm. Avtomobil yo‘li ko‘ndalang kesimi

a – bitta qatnov qismda; b – ikkita qatnov qismda va ajratuvchi tasma bilan;
1 – ariqcha chetki yon bag‘ri; 2 – chetki mustaxkamlovchi tasma; 3 – yo‘l o‘qi; 4 – qatnov qismi qirg‘og‘i; 5 – ko‘tarma qoshi; 6 – ichki yon bag‘r; 7 – yo‘l yoqasi; 8
– qatnov qismi; 9 – yo‘l poyi; 10 – qatnov qismi o‘qi; 11 – ko‘tarma yon bag‘ri; 12
– ajratuvchi tasma.
Yo‘lning ko‘ndalang kesimi. Yo‘l kesimining kichraytirilgan mashtabda, vertikal tekislikda yo‘l uqiga perpendikulyar ravishda tasvirlanishi-yo‘lning kundalang kesimi deyiladi.
Avtomobil yo‘llari ShNQ 2.05.02-2007 «Avtomobil yo‘llari» talablariga asosan avtomobil yo‘llari umumiy tarmog‘iga uchun o‘rnatilagan me’yorlar ko‘ra loyihalanadi. Har qanday holatlarda ham yo‘llarni loyihasida bo‘ylama qiyalik 30
‰ dan oshmasligi, avtomobil to‘xtashiga nisbatan ko‘rish masofasi 450 m dan kam bo‘lmasligi, rejadagi egrilik radiusi 3000 m dan kam bo‘lmasligi, bo‘ylama kesimdagi qabariq egrilik radiusi 70000 m dan kam bo‘lmasligi, botiq egrilik radiusi 8000 m dan kama bo‘lmasligi kerak. Tog‘li va adirlik joylar murakkab uchastkalari uchun hisobiy harakat tezligini va shunga mos ravishda o‘rnatilgan loyihalash me’yorlaridan (3-jadval) kamaytirishga ruxsat etiladi.
3-jadval

Hisobiy harakat tezligi, km/soat	Eng katta bo‘ylam a qiyalik, ‰	Eng kichik ko‘rinish masofasi, m			Egri eng kichik radiusi, m
		to‘xtas h uchun	qarama qarshidag i avtomobil	Rejada			bo‘ylama kesimda
				Asosiy		tog‘li sharoitda	Qabari q	botiq
				Asosiy		tog‘li sharoitda	Qabari q	asosiy	tog‘li sharoitd a
150	30	300	-	1200		1000	30000	8000	4000
120	40	250	450	800		600	15000	5000	2500
100	50	200	350	600		400	10000	3000	1500
80	60	150	250	300		250	5000	2000	1000
60	70	85	170	150		125	2500	1500	600
50	80	75	130	100		100	1500	1200	400
40	90	55	110	60		60	1000	1000	300
30	100	45	90	30		30	600	600	200

1-rasm. Ko’ndalang chiziq ko’rinishidagi shovqin tasmasi Ko’ndalang shovqin tasmalarini quyidagi yo’l bo’laklarida tashkil qilish tavsiya etiladi [3, 5-8]: - tartibga solinmagan piyodalar o’tish joylari oldida, - tartibsiz chorrahalar va tutashmalarda; - qachonki, chorrahada yoki qatnov qismida harakatni boshqarish moslamasiga rioya qilmaslik natijasida avtohalokatlar sodir bo’lgan bo’lsa; - to’siqsiz temir yo’l kesishmalarining old qismida; - yo’l-transport hodisalari ko’p uchraydigan yo’l bo’lagida va ularga yaqinlashish joylarida; - rejadagi egri radiusi me’yordan kam bo’lgan yo’l uchastkalarida; - ko’rinishi ta’minlanmagan joylarda; - ko’tarilish va tushish yo’l bo’laklarida. Ko’ndalang shovqin tasmalari uchun termoplastika, sovuq plastmassa va rangli sirpanishga qarshi qoplamalari qo’llaniladi [4]. Rangli sirpanishga qarshi qoplamalardan yasalgan ko’ndalang shovqin tasmaning kengligi (1,00 ± 0,05) m bo’lishi kerak. Gorizontal yo’l belgi chiziqlarining materiallaridan tayyorlangan shovqin tasmalari kengligi (0,15 ± 0, 0 1) m bo’lgan to’rtta element yoki kengligi (0,10 ± 0,01) m bo’lgan beshta elementdan iborat bo’lgan hamda ular orasidagi oraliq masofasi (interval) bir biri bilan teng bo’lgan blokdan iborat bo’lishi kerak 2-rasm. Shovqin tasmasining umumiy ko’rinishi: 1. Rangli sirpanishga qarshi qoplamalardan yasalgan ko’ndalang shovqin tasmasi; 2. Blokdan iborat gorizontal yo’l belgi chiziqlarining materiallaridan tayyor-langan shovqin tasmasi. Kengligi (0,15 ± 0, 0 1) m bo’lgan to’rtta elementdan iborat; 3. Blokdan iborat gorizontal yo’l belgi chiziqlarining materiallaridan tayyorlangan shovqin tasmasi. Kengligi (0,10 ± 0,01) m bo’lgan 5 ta elementdan iborat I toifali yo‘llarda qatnov qismi oralig‘ida har xil harakat yo‘nalishlari oralig‘ida 5-6 m kenglikda ajratuvchi tasma quriladi. Ularni alohida yo‘l poyida loyihalashga ruxsat etiladi.
Kesishishlarga yaqinlashishlarda avtomobil to‘xtashi uchun ko‘rinish
masofasi uzunligida yo‘lning bo‘ylama qiyaligi 40 ‰ dan oshmasligi kerak. Har satxdagi avtomobil yo‘llari kesishish va to‘tashishlarida qoidaga ko‘ra quyidagicha qabul qilinadi:
I-a toifali yo‘llarda hamma toifali avtomobil yo‘llari bilan; I-b va II toifali yo‘llarda II va III toifali yo‘llar bilan;
III toifali yo‘llarni o‘zi bilan kesishishida va ularni to‘tashishida kelajakdagi harakat miqdori kesishishlarda 8000 keltirilgan avt./sut ko‘p bo‘lganda.
I-III toifali avtomobil yo‘llarida kesishishlar va to‘tashishlar soni imkon qadar kam bo‘lishi kerak. I-a toifali yo‘llarda kesishish va to‘tashishlar aholi yashamaydigan joylarda qoidasiga ko‘ra 10 km dan keyin, I-b va II toifali yo‘llarda 5 km dan keyin III toifali yo‘llarda 2 km dan keyin bo‘lishi nazarda tutiladi.
Harakat miqdori yo‘lning turli uchastkalarida bir xil emas, ko‘pincha harakat miqdori aholi yashaydigan va korxonalar atrofida katta qiymatlarga ega. Harakat miqdori kunning xar xil vaqtida o‘zgarib turadi. Yo‘lni ishlash sharoitini baholashda harakat miqdori asos qilib olinadi. Avtomobil yo‘llaridan og‘ir va yengil avtomobillar harakatlanganligi sababli, ularning tezliklari ham xar xil bo‘ladi. Og‘ir va yengil avtomobillarni bir tizimga keltirish uchun keltirish koefitsienti degan tushuncha kiritiladi. Keltirish koefitsientlari orqali og‘ir avtomobillar yengil avtomobillar soniga keltiriladi.
Turli tarsport vositalarining harakat miqdorini yengil avtomobilga keltirish koefitsientlari quyidagicha.
Yengil avtomobillar -1,0 Motosikl va mopedlar 0,5-0,75 Yuk avtomobillari 1,53,5 Avtopoezdlar 3,56,0
Yo‘lning xaqiqiy xarakat miqdori yilning va kunning har xil vaqtida vizual o‘lchash natijasida topiladi. Bu yo‘llarga schotchiklar qo‘yishi bilan ham avtomatik usulda aniqlash mumkin.

Download 0,94 Mb.

1 2 3 4 5 6

Download 0,94 Mb.