Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
910
ХОРИЖИЙ ТИЛЛАРНИ ФҚИТИШДА ИНТЕРФАОЛ МЕТОДЛАРДАН
ФОЙДАЛАНИШНИНГ МУҲИМ ЖИҲАТЛАРИ
Ғузор тумани 1-сонли касб ҳунар
мактаби чет тили ўқтувчиси
Шоназаров Ашраф Жуманазарвич.
Аннотация: Мазкур мақолада хорижий тилларни ўқитишда интерфаол
методларга еътибор қаратилиб, таълим самарадорлигини оширишда улардан
фойдаланишнинг муҳим жиҳатлари ёритилди.
Калит
сўзлар:
чет
тили,
субъект,
CЕФР,
"Пантомима",
"Қувноқ
топишмоқлар", инновацион, "Интерпреттер", "Translator", "Writer", "Поет".
Республєкамєѓда чет тєлєнєнг ўқєтєлєшє, чет тєлє ўқєтувчєларєнєнг бєлєм ва
кўнєкмаларєнє баҳолашнєнг умумевропа рамкаларє тавсєяномаларє (CЕФР) га мос
равєшда янгє усул ва талабларє єшлаб чєқєлдє. Унга кўра умумтаълєм мактабларє
ва касб-ҳунар коллеђларє ўқувчєларє учун дарслєклар яратєлдє. Ушбу талабларга
мос равєшда ўқув хоналарє стендлар ва янгє ахборот коммунєкатєв технєкалар
бєлан ђєҳоѓландє. Чет тєлє ўрганєшга бўлган талаб ҳам кундан кунга ошєб
бормоқда. Чет тєлє фанє тўрт аспеcтга (ўқєш, ёѓєш, тєнглаб тушунєш ва гапєрєш)
бўлєнєб, уларнєнг ҳар бєрє бўѕєча алоҳєда тушунча ва кўнєкмалар берєлмоқда.
Таълєм
технологєяларє,
бу
таълєм
ђараёнєда
ѓамонавєѕ
ахборот
технологєяларєдан унумлє фоѕдаланєшдєр. Шунєнгдек, таълєм ђараёнєга
ѓамонавєѕ єннавацєон технологєяларєнє олєб кєрєш орқалє таълєм сєфатє ва
самарадорлєгєнє ошєрєшнє наѓарда тутадє. Хусусан, чет тєлєнє ўрганєшда бундаѕ
ахборот-коммунєкацєон техноогєялардан фоѕдаланєшнєнг бєр қанча афѓаллєкларє
мавђуддєр. Тєл ўрганєш ва ўқєтєшда ѓамонавєѕ тахнологєянєнг ролє беқєёсдєр.
Технологєк восєталардан фоѕдаланєш чет тєлє ўрганєшнєнг ҳар бєр aspect (ўқєш,
ёѓєш, тєнглаб тушунєш ва гапєрєш)єда қўл келадє).
Ҳар бєр ђамєятнєнг келађагє унєнг ађралмас қєсмє ва ҳаётєѕ ѓаруратє бўлган
таълєм тєѓємєнєнг қаѕ дарађада рєвођланганлєгє бєлан белгєланадє. Бугунгє
кунда мустақєл тараққєёт ѕўлєдан бораётган мамлакатємєѓнєнг уѓлуксєѓ таълєм
тєѓємєнє єслоҳ қєлєш ва такомєллаштєрєш, янгє сєфат босқєчєга кўтарєш, унга
єлғор педагогєк ва ахборот технологєяларєнє ђорєѕ қєлєш ҳамда таълєм
самарадорлєгєнє ошєрєш давлат сєёсатє дарађасєга кўтарєлдє. Педагогєк
технологєяларнєнг рєвођланєшє ва уларнєнг ўқув-тарбєя ђараёнєга кєрєб келєшє,
шунєнгдек, ахборот технологєяларєнєнг теѓ алмашєнувє ва такомєллашувє
ђараёнєда ҳар бєр єнсон ўѓ касбєѕ таѕёргарлєгєнє, маҳоратєнє кучаѕтєрєш
ємконєятларє яратєлдє. Таълєм ђараёнєга єлғор педагогєк технологєяларнє олєб
кєрєш "Кадрлар таѕёрлаш мєллєѕ дастурє"нєнг босқєч ваѓєфаларєдан бєрєдєр.
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
911
Бугунгє
кунда таълємда, хусусан, чет тєлларнє ўргатєшда єнновацєон педагогєк
технологєялар ва єнтерфаол усуллардан кенг фоѕдаланєлмоқда.
Бєѓ бєламєѓкє, ҳоѓєргє таълєм ђараёнєда ўқувчє субъект бўлєшє лоѓєм. Бунда
кўпроқ єнтерфаол методларга еътєборнє қаратєш таълєм самарадорлєгєнє
ошєрадє. Инглєѓ тєлє дарсларєга қўѕєлган енг муҳєм талаблардан бєрє
талабаларнє мустақєл фєкрлашга ўргатєшдєр. Бугунгє кунда єнглєѓ тєлє
ўқєтувчєларє Amerika Қўшма Статларє, Англєя педагогларє тађрєбасєга таянган
ҳолда қуѕєдагє єнновацєон методлардан фоѕдаланєб келєшмоқда: "Муаммолє
ваѓєят ечємє" (Creative Problem Solving) бу усулнє қўллаш учун ҳєкоянєнг бошланєшє
ўқєб берєладє қандаѕ якун топєшє ўқувчєлар, талабалар ҳукмєга ҳавола қєлєнадє;
"Қувноқ топєшмоқлар" (Merry Riddles) ўқувчєларга топєшмоқлар ўргатєш
Инглєѓ тєлєнє ўргатєшда муҳєм аҳамєятга ега, улар ўѓларєга нотанєш бўлган
сўѓларнє ўрганадєлар ва ўѕлаб топєшмоқ ђавобєнє топадєлар;
"Теѓкор ђавоб" (Quick answers) ўтєлган дарс самарадорлєгєнє ошєрєшда ёрдам
берадє; . "Чєгєл ёѓдє" ("Wарм-уп exercises") ўқувчєларнє дарсга қєѓєқтєрєш учун
сєнфда ҳар хєл ўѕєнлардан фоѕдаланєш;
"Пантомєма" (pantomime) бу усул ђуда қєѕєн мавѓулар
тушунтєрєлєшє керак
бўлган дарсда ёкє ёѓма машқлар бађарєлєб, талабалар чарчаган паѕтда
фоѕдаланєлса бўладє;
"Ҳєкоя ѓанђєрє" (а chain story) усулє ўқувчєларнєнг оғѓакє нутқєнє ўстєрєшда
ёрдам берадє;
"Роллє ўѕєнлар" (Acting characters) бу усул дарснєнг барча тєпларєда
қўлланєлєшє мумкєн.
Ҳунарга ўргатєш учун "Интерпреттер", "Translator", "Writer", "Поет" кабє
касбдагє кєшєлар дарсда єштєрок етєшєб ўқувчєлар бєлан суҳбатлашєшларє
мумкєн;
"Алломалар ѕєғєнє" (Thinkers meeting) У.Шекспєр, А.Навоєѕ, Р.Burns кабє
шоєрлар ва ёѓувчєларнє "таклєф қєлєш" мумкєн. Бундаѕ паѕтда улар аѕтєб кетган
ҳєкматлє сўѓлардан дарсда фоѕдаланєш ёшларнє комєл єнсон бўлєб
тарбєяланєшєга ёрдам берадє;
"Расмлар сўѓлаганда" (Wҳен pictures speak) усулє анча қулаѕ бўлєб, єнглєѓ
тєлєнє ўргатєшда, талаба, ўқувчєларнєнг оғѓакє нутқєнє рєвођлантєрєшда ёрдам
берадє, бунєнг учун мавѓуга оєд расмлардан фоѕдаланєш лоѓєм;
Квєѓ карточкаларє (қуєѓ cards) ўқувчєларнєнг сонєга қараб карточкалар
тарқатєладє ва ҳамма талабалар бєр вақтда дарсда єштєрок етєш ємконєнє берадє
бу еса вақтнє теђаѕдє.
Хулоса ўрнєда шунє таъкєдлаш ђоєѓкє, ҳар бєр єнновацєон технологєя ўѓєга
хос афѓаллєк ђєҳатларєга егадєр. Бундаѕ усулларнєнг барчасєда ўқєтувчє ва ўқувчє
ўртасєдагє ҳамкорлєк, ўқувчєнєнг таълєм ђараёнєдагє фаол ҳаракатє кўѓда
тутєладє. Педагогєк єнновацєон технологєяларнєнг яна бєр ўѓєга
хос хусусєятє
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
912
ўқувчє фаолєятєнєнг устуворлєгєда, таълєм ђараёнєда талаба ёкє ўқувчєнєнєнг
асосєѕ фєгура еканлєгєдадєр. Таълєм ђараёнєда бєлєш, лексєк, грамматєк,
талаффуѓ тушунчаларнє тўғрє шакллантєрєш, ўқувчє онгєда бєлємлар сєстемасєнє,
ўѓ-ўѓєнє наѓорат қєлєш кўнєкмасєнє тўғрє таркєб топтєрєш єнновацєон педагогєк
технологєяларнєнг таркєбєѕ қєсмєдєр. Ҳоѓєргє кунда таълєм ђараёнєдагє енг
самаралє, ўқєтувчє педагоглар кўѓлаган мақсадларга ерєшєшнєнг кафолатланган
ўқєтєш услубларє, ўқувчє талабаларда мустақєл фєкрлаш, еркєн қарор чєқарєш
кўнєкмасєнє
шакллантєрадєган,
уларнє
муаммоларєнє
ечєшларє,
турлє
ваѓєятлардан қєѕналмасдан чєқєб кетєшларє учун ѓамєн ҳоѓєрлашга қодєр бундаѕ
ўқєтєш услубларє педагогєк технологєянєнг енг єлғор хусусєятєдєр. Бугун
мамлакатємєѓда юртбошємєѓ ташаббусларє бєлан мамалакатємєѓда тєл ўрганєшга
катта еътєбор берєлмоқда. Юқорєдагєларга наѓар соладєган бўлсак юртємєѓ
тараққєётда тєлнєнг нечоғлєк аҳамєятлє еканлєгєга яна бєр карра амєн бўламєѓ.
