MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA MUSIQA MASHG’ULOTLARINING

Международный научный журнал № 7 (100), часть 1 
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
916 
❖ musiqaviy qobiliyat, musiqaga emotsional munosabat, musiqani tinglay bilish, 
ritmni his etish malakalarini shakllantirish.
❖ bolalarda musiqa hamda ashula aytish, ritmika, bolalar musiqa asboblarini chalish 
faoliyatlarida eng oddiy ijrochilik malakalarini shakllantirish.
❖ umumiy musiqa qobiliyati, individual qobiliyatlar, ashulachilik ovozi va 
harakatlarning ifodaliligini o‘stirish.
Musiqiy tarbiya vazifalari:
1. Musiqaga muhabbat va qiziqishni o‘stirish.
2. Bolalarning musiqiy tajribasini boyitish (musiqiy asarlar asosida).
3. Bolalarni oddiy musiqiy tushunchalar bilan tanishtirish, musiqa tinglash, kuylash, 
musiqiy ritmikasi borasida malakalarni rivojlantirish.
4. Bolalarda emotsional hisni shakllantirish. Ularda lad hissi, ritm tuyg‘usini o‘stirish.
5. Musiqiy didni o‘stirish (musiqiy taassurotlar asosida).
6. Bolalarda ijodkorlikni rivojlantirish (barcha faoliyatlar asosida).
Musiqiy asarlar bolalarning psixologik xususiyatlarini, ularning qiziqishlari va 
dunyoqarashlarini hisobga olgan holda tanlanishi kerak. Maktabgacha bo‘lgan davr 
psixologiyada ilk bolalik davri deb yuritiladi hamda bolalikning eng go‘zal va esda qoladigan 
damlarini o‘z ichiga oladi.
Musiqa tarbiyasi bolalar bog‘chasi va umumiy o‘rta ta’lim maktablarida umumiy 
fanlar tarkibida o‘qitiladi. Hozirgi kun talabi maktabgacha ta’lim muassasalari oldiga 
musiqiy-estetik tarbiya berish borasida aniq vazifalarni qo‘yadi: – bolalarni tabiat 
go‘zalliklarini, badiiy asarlarni idrok etish; – estetik did va hissiyotni shakllantirish; – 
hayotda go‘zallik tushunchasini to‘liqligicha anglashni o‘rgatish; – bolalarga badiiy 
ijodkorlikni shakllantirish; – bolalarda go‘zallikni o‘z hayotlariga, o‘z faoliyatlariga olib 
kirish. Uzluksiz ta’lim tizimida maktabgacha ta’lim muhim o‘rin egallaydi.
Hozirgi kunda maktabgacha ta’lim muassasalarining ahamiyati uzluksiz ta’limning 
oldingi bosqichi sifatida muhim rol o‘ynamoqda. Shuning uchun har bir fanning alohida 
o‘qitilish ahamiyati oshib bormoqda.
Maktabgacha ta’lim muassasalaridagi har bir mashg’ulotning asosiy vazifasi bolalarni 
fikrlash va o‘ylashga o‘rgatishdir. Musiqa san’atining ahamiyati musiqa shunday san’at 
turiki, u insonlarni kechinmalari, emotsional hissiyotlari orqali birlashtiradi. Ular orasidagi 
aloqa vositasiga aylanadi. Bir kompozitor tomonidan yaratilgan musiqa boshqa insonlar 
qalbida turli-tuman kechinmalar uyg’otishining o‘zini bir mo‘jiza deb atash mumkin.
Musiqa tarbiyasi estetik tarbiyaning tarkibiy qismi hisoblanadi. Inson shaxsini 
shakllantiruvchi yetakchi omillardan biri – ta’lim-tarbiyadir. Estetik tarbiya esa uning 
tarkibiy qismi sifatida go‘zallikning mohiyati, estetik va axloqiy hissiyotlarning birligi, 
san’atning xalqchilligi to‘g‘risidagi ta’limotga suyanib, bolalarning ob’yektiv dunyo haqidagi 
bilimini kengaytiradi va chuqurlashtiradi, ijodiy qobiliyatini va iste’dodini o‘stiradi hamda 
ularda yuksak ma’naviy fazilatlarning tarkib topishiga yordam beradi. Odatda, estetik 

Международный научный журнал № 7 (100), часть 1 
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
917 
tarbiyaning maqsadi bolalarda estetik his-tuyg‘u va fikrlarni rivojlantirish, go‘zallikni ko‘ra 
bilish va ulardan zavqlana olishdan iborat, deb tushuniladi.
Aslida estetik tarbiyaning maqsad va vazifalari bu bilan chegaralanib qolmaydi. 
Bolalarni go‘zallik va xunuklikni, yuksaklik va tubanlikni, shodlik, kulfatni anglash va ko‘ra 
bilishga o‘rgatadi. Estetik tarbiya umuminsoniy va milliy qadriyatlar qaror topishiga xizmat 
qiladi. Ayonki, tarbiya inson ongiga, histuyg‘ulariga, tasavvuriga, e’tiqodiga, 
dunyoqarashiga, xatti-harakatlariga, xulqatvoriga ta’sir o‘tkazadi.
Bolani musiqaviy asarlarni idrok etish tug’risidagi masalaga to’xtaymiz. Idrok san’ati 
o’zidan keyin psixologik faoliyatni namoyon qiladi, musiqa san’ati asarlarini tushunish 
masalasi o’zidan o’zi kelib chiqishi mumkin emas. Uni o’rgatish kerak. Musiqa asarlarini 
idrok etish hissiyotidan boshlanadi.
Musiqa asarlarini idrok etish emotsional jonkuyarlikni vujudga keltiradi. Bolaning bu 
holatida unga tanish mazmun va quvonch-idrok asosida emotsiyalarning paydo bo’lishidir. 
Bolalarda asarni tushunib qabul qilish qobiliyatini tarbiyalash zarur.
Shunday qilib musiqa idrokini tarbiyalash quyidagicha boradi:
1. Musiqa materialini ajratib olish.
2. Tarbiya va ta’lim metodlarini sistemalashtirish.
3. Ishning turli bosqichlaridan foydalanish.
4. Musiqa asarlarining turli-tuman namunalaridan foydalanish.
5. Musiqa asarining obrazlar soni va formasiga qarab asta-sekin murakkablashib 
borish.
Estetik va emotsional muhit musiqa olamida bolaga emotsional qulayliklar yaratib, 
undagi ijodga bo‘lgan qiziqishni shakllantiradi. Biroq, musiqiy muhitning samaradorligi 
faqat tashqi sharoitlargagina bog‘liq bo‘libgina qolmay, balki bola musiqiy rivojlanishini 
tartibga soluvchi muloqot, musiqiy-nazariy hamda psixologik bilimlarga ham bog‘liqdir. 

Download 1,83 Mb.