Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
908
Qashqadaryo viloyati Gʻuzor tumani 2-sonli Koʻp tarmoqli ixtisoslashtirilgan
maktabgacha taʼlim tashkilot tarbiyachisi
Sharipova Charos Xolboy qizi
Kompetentlik – muayyan insonning xarakteristikasi, ya’ni kasbiy talablarga
munosibligi darajasi bo’yicha insonning individual xarakteristikasi demakdir.
(A.K. Markova)
Annotatsiya:
Maktabgacha ta’lim tizimida tarbiyachi xodimlarning bola faoliyatidagi
rol va tarbiyachi mahorati. Bolalarni tarbiyalashni biz sevishimiz hayotimizning mazmuni
ekanliklari haqida.
Kalit so’zlar: Tarbiyachi, kompetentlik, kompetensiya, individ, ijtimoiy zamonaviy
tarbiyachi.
Maktabgacha ta`lim bolaga ijtimoiy muhit tomonidan ta`sir ko`rsatadigan,
malakali
shaxslar tomonidan ta`lim-tarbiya faoliyatni samarali tashkil etadigan ilk bilim dargohi
hisoblanadi. Har bir bola ruhiyati o`ziga xos bo`lgan murakkab konfiguratsiyaga ega, shu
bilan unga ta`sir etuvchi omillar va ularning ta`siri ham juda xilma-xildir. Yoshlarning qalbi
va ongida sog`lom hayot tarzi, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat-ehtirom
tuyg`usini
shakllantirishda, har jihatdan barkamol etib tarbiyalashda buyuk mutafakkir
ajdodlarimiz merosi katta ahamiyat kasb etadi.
Yosh avlodni shaxs sifatida shakllanishida oiladan tashqari, uzluksiz ta`limning ham o`z
o`rni hamda vazifalari bor. Tarbiyachi yosh avlodni halqimizning munosib farzandlari qilib
tarbiyalashdek muhim va fahrli shu bilan birga ma’suliyatli vazifani bajaradi. Tarbiyachining
siyosiy etukligi bolalarning tarbiyalash sifati uchun halq va jamiyat oldidagi o‘z ma’suliyatini
anglashga ta’lim - tarbiya ishlarini hal etishga ijodiy yondoshishga o‘z maxoratini doimo
faollashtirib bori shva hamkasblarning ishdagi o‘sishga ko‘maklashuviga yordam beradi.
Tarbiyachi o‘zi yashab turgan o‘lka xayotini bilishi tabiat va jamiyat omillarini tushunishi
ijtimoiy faol bo‘lishi kerak. Pedagog – tarbiyachi shaxsiga qo‘yilgan talablar: Bolalar
bog‘chasida bolalar bilan olib boriladigan ta’lim va tarbiya ishning butun mazmunini tarbiya
vazifalari bilan belgilanadi.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim tarbiya berishning maqsad va vazifalari:
1)bolalarni jismoniy va aqliy jihatdan rivojlantirish:
2)ularning ruhiyat, shaxsiy
qobiliyatlari, intilishi va ehtiyojlarini qondirish:
3) milliy va umuminsoniy qadiryatlarga, mustaqillik g‘oyalariga sodiq holda voyaga
etib borishini ta’minlash:
4)ularni maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim-tarbiyasiga qo‘yilgan davlat talablariga
muvofiq maktabgacha ta’limiga tayyorlashdan iborat.
Pedagog-tarbiyachi bolalarga kundalik hayotda, o‘yinlarda, mashg‘ulotlarda,
bigalikdagi mehnat faoliyatida va ular bilan bo‘ladigan muomalada ta’sir ko‘rsatadi. U har
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
909
bir bolani diqqat bilan o‘rganishi,
uning shaxsiy xususiyatlarini, qobiliyatlarini bilishi,
pedagogik nazokatini namoyon qilishi, bolalarning xulq-atvorini, ish natijalarini haqqoniy
baholashi kerak, ularga o‘z vaqtida yordam ko‘rsata olishi, oiladagi
ahvoli bilan qiziqishi
zarur. Hozirgi zamon tarbiyachisining asosiy fazilatlaridan biri o‘z kasbiga sadoqatliligi,
goyaviy e’tikodliligi o‘z kasbini sevishi va bu kasbga bo‘lgan cheksiz sadoqat o‘kituvchi –
tarbiyachi boshqa kasb egalaridan ajratib turiladi. Tarbiyachi o‘ziga yuklangan vazifani
bajarish uchun bolalarda o‘sha faoliyatiga nisbatan qiziqish uyg‘ota olish, ularning diqqatini
jalb qilib, faolligini o‘stirish, bolalarning xulqini, xatti-harakatini haqqoniy baholay olishi
kerak.Har bir faoliyat uchun kerakli materiallarni oldindan tayyorlab qo‘yishi kerak.Kun
tartibini to‘g‘i
tashkil eta bilishi, bolalar jamoasiga undagi har bir a’zoni e’tiborga olgan
holda rahbarlik qila bilish.Bolalarning ruhiy va jismoniy holatini aniqlay bilishi va buni
bolalar bilan amalga oshiriladigan ta’lim-tarbiyaviy ishlarida e’tiborga olishi
lozim.Tarbiyachi ota-onalar bilan muntazam ravishda suhbatlar, uchrashuvlar o‘tkazib,
axborot almashtirib turishi kerak.Pedagog bolalarga nisbatan
hayrihoxlik munosabatda
bo‘lishi, har bir bola uchun qulay sharoit yaratishi, hafa bo‘lsa ovuntara olishi kerak.Kun
tartibida olib borgan ta’lim-tarbiya ishini tahlil qila bilishi va uni yanada yaxshilash yo‘llarini
topa olishi kerak.Pedagog – tarbiyachi shaxsiga quyiladigan muhim talablaridan biri shuki, u
o‘z predmetini, uning metodikkasini chuqur o‘zlashtirgan bo‘lishi zarur. Predmetni va uning
nazariyasi chuqur bilishi bolalarni bilishga bo‘lgan qiziqishlarini oshiradi.Bu pedagog –
tarbiyachining obro‘sini ko‘taradi. Tarbiyachi kasbiga xos bo‘lgan muxim fazilatlaridan
talablaridan biri bolalarni sevish ularning xayoti bilan qiziqish har bir shaxsni xurmat
qilishdan iborat. Bolani sevgan butun kuch va bilimini bolalarni
kelajagi buyuk vatanga
sodiq fuqaro qilib tarbiyalashga safarbar kilaoladigan odamgina hakiqiy tarbiyachi pedagog
bo‘la oladi. Bolaga befarq uning kelajagi va qiziqmaydigan tarbiyachilik kasbiga loqayd
odam haqiqiy pedagog – tarbiyachi bo‘la olmaydi.
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak, bolalarni sevish – pedagogning murakkab mehnatini
jozibali va engil qiladi. O‘qituvchi tarbiyachining bolalarga munosabati pedagogikada
tarbiyalanuvchi shaxsga xurmat, unga talabchanlik bilan bir qatorda turadi. Bu munosabat
bolada pedagoga nisbatan ishonchni uyg‘otadi, o‘qituvchiga bolalarga chinakam ma’naviy
murabbiysi bo‘lishga imkon beradi.
