Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
921
XULOSA
Yangi O’zbekiston kelajagini yoshlarsiz tasavvur qilib bo’lmaydi.
Mamlakatimiz
yoshlarga oid, ularning kuchki, bilimli, salohiyatli bo’lishi, bajarilishi lozim bo’lgan
vazifalarni belgilab olar ekan, ularning ma’naviy va madaniy jihatdan komillikka
erishishidagi muhim jihatlarga alohida qaratgan. Musiqa komil inson tarbiyasida uni
ezgulikka
yetaklovchi, ma’naviy dunyosini boyituvchi, axloqiy tarbiyalovchi, estetik didini
oshiruvchi muhim omillardandir. Shu tufayli ham bola kamol topishida,
uning tarbiya,
ta’lim olish jarayonlarining har qanday bosqichi va ko’rinishlarida musiqiy tarbiyaning o’rni
beqiyos.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev: “…madaniyatimizni tiklab bormasak, ertaga
ma’naviy ozuqa bo‘lmagan elda, xalqda, yoshda yutuq bo‘lmaydi”1 , - deb ta’kidlar ekan,
bu sohada bir qator farmon, qarorlarning qabul qilinishidan musiqaning yoshlar tarbiyasida
naqadar muhim o’rin tutishini anglash mumkin. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining
26.05.2020-yildagi PF-6000-sonli “Madaniyat va san’at sohasining jamiyat hayotidagi o’rni
va ta’sirini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi farmoni, 02.02.2022-yildagi PQ-
112-sonli “Madaniyat va san’at sohasini yanada rivojlantirishga doir qo’shimcha chora –
tadbirlar to’g’risida” gi qarori shular jumlasidandir. Musiqa – estetik tarbiya,
demokratik
jamiyat kishisini tarbiyalash yo’lida olib borilayotgan ishning tarkibiy qismiga aylanishi
lozim.
Maktabgacha ta’lim va tarbiya bolalarni o’qitish va tarbiyalashga, ularni intellektual,
ma’naviy- axloqiy, etik, estetik va jismoniy jihatdan rivojlantirishga, shuningdek, bolalarni
umumiy o’rta ta’limga tayyorlashga qaratilgan ta’lim turidir. Maktabgacha ta’lim va tarbiya
olti yoshdan yetti yoshgacha bo’lgan bolalarni boshlang’ich ta’limga
bir yillik majburiy
tayyorlashni ham nazarda tutadi.”
Musiqaga kichik yoshdan uyg’ongan qiziqish, bolaning kelajakda ham musiqa orqali
shakllanishi zarur bo’ladigan ijobiy fazilat va jihatlarini belgilaydi. Maktabgacha ta’lim va
tarbiyada musiqa orqali avvalo, bola axloqiy jihatdan tarbiyalanib boradi. Uning estetik
didi, badiiy ijodkorligi, tasavvur dunyosi aynan musiqa tarbiyasi orqali rivojlanadi. Tarbiya
xususida mashxur o’zbek pedagogi abdulla avloniy: “tarbiya –
biz uchun yo hayot yo
mamot, yo najot yo halokat, yo saodat yo falokat masalasidir” (“al-hosil” kitobida),- der
ekan, shaxs tarbiyasi xususiy emas, balki ijtimoiy, milliy masala ekanligini anglash mumkin.
Zero, har bir davlatning taraqqiy etishi, davlarlarning qudratli bo’lishi, avlodlar tarbiyasiga
bog’liqdir. Shu jihatdan bugungi kunda yoshlar, bolalar tarbiyasida ma’naviy-axloqiy
jihatlarga e’tibor qaratilmoqda.
Bolalarga musiqiy-estetik tarbiya berishda bir qancha vazifalar mavjud bo’lib:
- bolalarni tabiat go’zalliklarini, badiiy asarlarni idrok etish; -Estetik did va hissiyotni
shakllantirish;
- -Hayotda go’zallik tushunchasini to’liqligicha anglashni o’rgatish;
-Bolalarga badiiy
ijodkorlikni shakllantirish;
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
922
- -Bolalarda go’zallikni o’z hayotlariga, o’z faoliyatlariga olib kirishni o’rgatish va
hokazo.”
Bundan kelib chiqib, maktabgacha ta'limda musiqaga oid bir nechta vazifa belgilab
olingan.
1. Bolaning musiqiy qobiliyatini rivojlantirish.
2. Bolalarni ashula aytish va musiqaviy-ritmik malakalarga o’rgantish. Ularda musiqani
qabul qilish, his etish va tushunish qobiliyatlarini tarbiyalash.
3. bolada badiiy va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish”
Maktabgacha ta’limda musiqa mashg’ulotlarini olib borishda musiqa tinglash orqali
bolada musiqaning mazmunini tushinishga o’rgatish mumkin.
Musiqiy-ritmik harakatlarni
bajarish oddiy qo’l, oyoq harakatlaridan boshlab o’rgatiladi. Bu orqali ilk musiqiy ritmik
ko’nikmalarni hosil qilishga erishish mumkin. Kuylash asosan, jamoaviy tarzda olib borilib,
kuylash jarayonida to’g’ri nafas olish, musiqiy cholg’uga jo’r bo’lish kompetensiyalarini
bolalarda rivojlantiradi.
Bog’cha yoshidagi bolalar kuylash bilan birgalikda qo’shiq mazmunini yanada
yaxshiroq tushunishlari uchun so’zlarga mos harakatlar bajarishi maqsadga muvofiq.
Maktabgacha ta’lim va tarbiyada musiqa mashg’ulotlari jarayonida
bolalarni musiqiy
cholg’ular bilan tanishtirib borish ham yo’lga qo’yilishi zarur. Bola kichik yoshidanoq butun
umri davomida kerakli bo’ladigan bilim, ko’nikmalarga ega bo’lib borar ekan, maktabgacha
ta’lim va tarbiyada musiqa madaniyati bola ma’naviyati, tasavvur dunyosining
shakllanishida yetakchi o’rin egallaydi. Ta’lim tizimining bu bo’g’inida musiqa tarbiyasining
qay tarzda yo’lga qo’yilganligi esa, ertangi avlod axloqiy tarbiyasi, estetikasi, ma’naviyat-u
madaniyatini belgilab beradigan omillardan bo’lib qolaveradi.
