FOYDALANGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:
1. Хo`jaеv F, Usmоnjo`jaеv T. Sport maktablarida jismоniy tarbiya mashg’ulotlari.-
T.:O`qituvchi , 1996.-184 b.
2. Qudratоv R.Q. Spоrtcha yurish va yugurish tехnikasining asоslari. Talabalarning
mustaqil ishlari uchun qo’llanma. T., O’zDJTI, 1992. 18 s.
3. Qudratоv R.Q. Sakrash tехnikasi asоslari. Studеntlarning mustaqil ishi uchun
prоblеmatik ma’ruza. T., O’zDJTI, 1989. 26 b.
4. Хankеldiеv Sh.Х. Фєѓєческая подготовленность учащеѕсєя молодёђє. T.:
Mедєцєна, 1996.- 205 с.
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
940
DARSLARIDA O‘QUVCHILARNING TEZKOR KUCH QOBILYATLARINI AYLANMA
MASHQ METODIDAN FOYDALANISHNING SAMARADORLIGI
Shanazarova Navro’za Marqs qizi
Ro’zimova Bonuxon Zokir qizi
UrDU Jismoniy madaniyat talabalari
Annototsiya: Dars jarayonida mavzularni maqsadli shakllantirishda 4 ta asosiy
mashg’ulot tashkil qilish usullaridan foydalaniladi. Bulardan aynan dars samaradorligini
oshiruvchi usul bu aylanma mashg’ulot usulidir.
Kalit so’zlar: Frontal, guruhli, individual, aylanma, dars, samaradorlik, tezlik, kuch,
metodika.
Annotation: In the course of the lesson, 4 main training methods are used for the
purposeful formation of topics. Of these, the method that increases the effectiveness of the
lesson is the circular training method.
Key words: Frontal, group, individual, circulation, lesson, efficiency, speed, strength,
methodology.
ASOSIY QISM
Tezkor-kuch qobiliyatini rivojlantirishda gandbol darslarida aylanma mashq
uslubiyatining samaradorligini aniqlash uchun shug`ullanuvchilar 10 tadan qilib 2 ta
guruhga ajratiladi. Nazorat guruhida mashg`ulotlar an’anaviy uslubda olib borildi. Tadqiqot
guruhlariga esa quyidagi mashqlar berildi.
1. Qo`llarga tayanib yotgan xolda ularni bukib va yozish
2. Og`irliklar bilan ( shtanga, gantellar, qum to`ldirilgan toplar) gavdaning aylanma
harakat mashqlari
3. Shtangani ko`krakka ko`tarib o`tirib turish mashqlari.
4. Shtagani yelkaga olib sakrashlar.
5. Bir va ikki oyoqda sakrashlar.
6. Chuqurlika sakrashlar.
Pedogogik tadqiqotdan so`ng har ikkala guruhdagi natijalar 4,5 jadvalda berilgan.
To`ldirma to`pni otishda tadqiqot guruhda o`rtacha natija 8,2 dan 10,2 ga yaxshilandi,
o`sish esa 20% ga teng bo`ladi. Nazorat guruhida bu test bo`yicha o`rtacha natija 8,3 dan
9,0 ga yaxshilanib, o`sish 7% ga bo`ladi.
Qo`llarni bukib yozish testida tadqiqot guruhida o`rtacha natija 11,6 dan 14,7 ga
yaxshilanib, o`sish 22% ga teng bo`lgan bo`lsa, nazorat guruhida bu ko`rsatgich 11,4 dan
12,0 ga yaxshilanib o`sish 6 % ga teng bo`ldi.
O`tirib turish testida tadqiqot guruhida o`rtacha natija 23,7 dan 29,0 ga yaxshilanib,
o`sish 18% ga teng bo`lgan bo`lsa, nazorat guruhida bu test bo`yicha o`rtacha natija 23,0
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
941
dan 25,0 ga yaxshilanib o`sish 7% ga teng bo`ldi. Malum bo`ladiki, tadqiqot guruhida o`sish
yuqori ekan.
Aniq bir uyin qoidasini qisqacha mazmuni va ahamiyati aytib berilgandan so`ng,
yuqoridan ikki qo`l bilan to`pni yetkazib berish, uni bajarish usuli (texnikasi) namoyish
qilinadi va o`quvchilarga ham shu usulni bajarishga imkon beriladi. So`ngra muammoli
savol qo`yiladi: “qo`l (panjalar) bilan to`pning to`qnashishi qaerda amalga oshadi?”. Javob
berishga harakat qilingan ko`pgina urinishlarda biz quyidagi javobni aytishimiz amri mahol:
yuzamiz qarshisida. So`ngra yangi savollar beriladi, “Nega to`pni uzatayotganda qo`llar
tirsakdan bir oz bukiladi? Ularning bukilishi burchagini nima belgilaydi?”.
O`quvchilarning yuqoridagi savollarga javob qidirishida ularning kuch-g`ayratini
biomexanik qonuniyatlar tomon yo`naltiriladi, shunga ko`ra, savolning birinchi omiliga
javob maqsadga eng qisqa masofa tanlash bilan erishish bo`lsa (fazoviy nuqtai nazardan),
ikkinchidan to`p uzatuvchining kuchlilik-tezkorlik imkoniyati darajasidir. Yuqoridagi talablar
asosida yana bir bor to`p uzatishni bajarishni taklif qilamiz. Bizni vaqt ko`p sarflanayotgani
qiziqtirmaydi, chunki u kelajakda o`zini oqlaydi.
Demak, biz tamonimizdan olib borilgan tadqiqot samaradorligi o`z isbotini topdi.
Shuni ham aytish zarurki, harakat texnikasini o`zlashtirish muddati bolaning oilaviy
sharoitiga, uning ijtimoiy va iqtisodiy imkoniyatiga hamda ruhiy holatiga bog`liqdir.
Dastlabki o`rgatish jarayoni bir necha bosqichlarda amalga oshiriladi va bu bosqichlarni xar
biri o`ziga xos uslub va vositalarni o`z ichiga oladi.
Umumiy rivojlantiruvchi mashqlar o`yinchida jismoniy barkamollik va o`yinchi uchun
zarur bo`lgan harakat ko`nikmalari va malakalarini sayqallash uchun foydalaniladi.
Tadqiqot guruhlaridagi natijalarning nazorat guruhlaridagi natijalarga qaraganda
ancha yuqori ekanligi tanlangan uslubning samarali ekanligini ko`rsatadi.
Tadqiqot davomidagi barcha mashqlar o`z yo`nalishiga mos ravishda birlashgan holda
mashq qilishning maxsus tayyorgarligi asosiy qismlarini tashkil etadi: umumiy jismoniy,
maxsus jismoniy, texnik, taktik, o`yin tayyorgarligi. Xar bir tayyorgarlik turida o`zining
yetakchi omillari borki, ular yordamida ko`zlagan maqsadga erishiladi. Shu bilan birga
barcha turdagi tayyorgarliklar bir-biri bilan uzviy bog`liq. Misol uchun agar o`quvchi
jismoniy yaxshi tayyorlanmagan bo`lsa, u xujumda zarba berish texnik mashqni yaxshi
bajara olmaydi. Bunday holda o`quvchini jismoniy tomondan chiniqtirish, zarba berish
usulini ko`p marta takrorlashdan ko`ra foydaliroqdir.
XULOSA
Jismoniy tarbiya darsi bo‘yicha amaliyotga tavsiya etilayotgan maxsus ishlab chiqilgan
mashqlardan o`quv yilining barcha choraklarida hamda yilning barcha mavsumlarida ochiq
va yopiq sport inshootlarida o`tkaziladigan mashg`ulotlarda muntazam foydalanish,
jismoniy tarbiyani jarayonini ommaviy shakllanishiga turtki bo`ladi.
Международный научный журнал № 7 (100), часть 1
«Новости образования: исследование в XXI веке» февраль, 2023 г
942
|
