0,6); h,,h2,h3-mos ravishda beton qutisi, shibbalovchi va silliqlovchi ish
jihozlari oldidagi betonning balandligi, m, (dastlabki hisoblashda, hi =
0,1 m; h2 = 0,05 m; h3 = 0,03 m qabul qilinadi); b b b2, b3 -mos ravishda
beton qutisi, shibbalovchi va silliqlovchi ish jihozlari oldidagi beton
qorishmasining eni, m, (dastlabki hisoblashda,
b, = 0,07m; b 2 = 0,04m;
b 3 = 0,04m
qabul qilinadi),
Tozalovchi kuraklar va yon tom an chang‘ilaridan hosil bo‘ladigan
qo'shim cha qarshilik kuch quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
F5 = (0,05...0,06)- Fjsh, kN
(13.26)
Mashinani yurishiga sarflanadigan q u w a t quyidagi formula
yordamida aniqlanadi:
P10yu = Z F -» yu,k V t
(13.27)
bu yerda IF - mashinaning yig‘ma tortish kuchi, kN; 9VU-
mashinaning ish jarayonidagi yurish tezligi, m/s, u (13.14) formuladan
aniqlanadi.
224
XIV bob. KANALNI CHO‘KINDI VA 0 ‘TLARDAN
TOZALOVCHI MASHINALARNI HISOBLASH
Sug‘orish kanallari tabiiy iqlim omillari ta’sirida bocladi. Bu
omiliar ularning boshlangich ko'rsatkichlarini dastlabki. balchiq bosish
va begona o 4tlar bilan qoplanishi hisobiga ularning ko‘ndalang kesim
yuzasini qisqarishiga olib keladi.
Sug‘orish sistemalari uzluksiz ishtashi uchun ularni muntazam
ravishda joriy va kapital ta’mirlab turish zarur. Bu ishlarni bajarish
uchun maxsus kanal qazgich mashinalari mavjud bo‘lib, ular oddiy
(passiv) va faol ish jihozlarga ega. Passiv ish jihozlariga bir cho‘michli
ekskavatorlar va maxsus ag‘dargichli ish jihozlariga ega bo‘lgan
mashinalar kiradi. Faol ish jihozlariga esa ko‘p cho‘michli va
ko‘ndalang qaziydigan rotor- otgichli turiari kiradi.
14.1. Ko‘p cho‘michli kanal tozalagich mashinalarini hisobi
Bu mashinalar tubining eni 0,4-1,0 m, chuqurligi 2 m gacha va
otkosning nishabligi 1:1- 1:1,5 nisbatda bo‘lgan ochiq sug‘orish
kanallarini balchiq va o ‘t- butalardan tozalashga mo‘ljallangan.
Cho‘kindining ko‘ndalang kesim yuzasi quyidagi
ifoda bilan
aniqlanadi:
A = A 2 - A ,, rn2
(14.1)
bu yerda A2-loyihadagi kanalning k o ‘ndalang kesim yuzasi, m2, u
(12.1) formula bilan aniqlanadi;
A r tozalash kerak bo‘lgan (cho‘kindi
qalinligi bilan) kanalning ko‘ndalang kesim yuzasi, m2, uni quyidagi
formula bilan aniqlash mumkin:
A ^ O ^ + m h ^h,
(14.2)
bu yerda b p kanal tubidagi cho‘kindining eni, m; m - kanal
otkosining nishabligi; hr kanalning cho‘kindigacha b o ig an chuqurligi,
m.
Mashinaning texnik ish unumdorligi quyidagi formula bilan
aniqlanadi:
Ut = 0,06-q-z--j-^-, m3/soat
(14.3)
225
bu yerda q - cho‘michning hajmi, 1 (q = 16-45 1); z - bir daqiqa
davomida cho‘michlardan to‘kilgan tuproqni soni (z = 30-60 to‘k/min);
kv- cho‘michni hajmidan foydalanish koeffitsiyenti (kv = 0,7... 1,25);
kyum- tuproqni maydalash koeffitsiyenti.
Mashinaning ish unumdorligi va u tozalashi kerak bo‘ladigan
cho‘kindining yuzasi biian bog‘iangan tezligi, (12.4) formula bilan
aniqlanadi.
Ish jihozi aylanishining chiziqli tezligi5j/( = 0 ,5 - 1, 0 , m/s oraliqda
bo‘ladi.
Qazish kerak bo‘lgan tuproqning qalinligi quyidagi ifoda bilan
aniqlanadi:
-
U, ■
sina
Sch = — !--------- , m
(14.4)
|
