Meşə meliorasiyası fənninin predmeti, məqsədi və
vəzifələri.
Plan:
1. Meşə meliorasiyası fənninin əsas məqsədi və obyekti.
2. Meşə meliorasiyası fənninin qarşısında duran başlıca vəzifələr.
3. Meşə meliorasiya fənninin digər elm sahələri ilə əlaqəsi.
Meliorasiya yaxşılaşdırma, yararlı hala salma mənasında olub təbii
komponentlərin istifadəsi üçün yararlı olmayan və yaxud az yararlı olan
təbii şəraitin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş tədbirlər sistemi
olduğundan bütün ölkələr inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq onun həyata
keçirilməsində müəyyən rol oynayırlar.
Kənd təsərrüfatı istehsalatında torpaqdan müvəffəqiyyətlə istifadə
etməkdən ötrü ictimai-iqtisadi şəraitdən başqa, iqlim,
torpaq,hidrogeoloji şəraitin də olması lazımdır. Göstərilən şərait bəzi
torpaqlarda təbii olaraq mövcudur, digər yerlərin torpaqlarında isə belə
şərait insanlar tərəfındən təmin ediməlidir ki, bu da həmin yerlərin
əlverişli olmayan təbiətinin kökündən dəyişdirilərək yaxşılaşdırılmsı və
ya meliorasiyası yolu ilə mümkündür.
Torpaqların münbitliyini yüksəltmək, sabit və bol kənd təsərrüfatı
məhsulları götürmək üçün lazım olan rütubətin çatışmadığı müşahidə
olunan sahələrin torpaqlarında su və bununla əlaqədar olan istilik və
qida rejimlərinin nizamlanması suvarma meliorasiyasının əsas məsələsi
hesab edilir.
Kənd təsərrüfatını inkişaf etdirmək üçün meliorasiya işlərinin
aparılması bilavasitə konkret təbii şəraitdən asılıdır. Ona görə də
meliorasiya işlərinin növü, metodu və həcmi həmin ərazinin təbii şəraiti
və təsərrüfat-iqtisadi şərtlərinə görə təyin edilir. Meliorasiyanın tətbiqi
ilə insanların təsərrüfat tələblərinə uyğun olaraq ərazinin təbii şəraitinin
dəyişilməsi və yaxşılaşdırılması mümkündür. Bu isə müəyyən ölkənin
ictimai quruluşundan, istehsal münasibətlərindən, istehsal qüvvələrinin
inkişaf səviyyəsindən xeyli asılıdır. Torpağın münbitliyi ən çox su və
hava rejimindən asılıdır. Bununla əlaqədar olaraq, bitkiləri
arasıkəsilmədən münbitlik amilləri ilə təmin etməkdən ötrü torpaqda
bitkilərin tələb etdiyi miqdarda su olmalıdır.
Bəşəriyyətin gələcək taleyi üçün mühüm problemlərdən biri də
insanların ərzaq və qida məhsulları ilə təmin olunma problemidir. Bu
məsələ insanların əmələ gəldiyi gündən mövcud olmuşdur. Belə ki,
dünyanın bir sıra ölkələrində ərzaq problemi gündən-günə kəskinləşir,
milyonlarla insan aclıq çəkir. Buna səbəb ilk növbədə torpaqdan istifadə
cəmiyətdəki ictimai-iqtisadi şəraitdən böyük nöqsanlar, insanın istehsal
fəaliyyəti nəticəsində torpağın məhsuldarlığının kəskin aşağı düşməsi və
digər antropogen mənşəli pozuntulardır. Torpağın korlanması, onun
yararlı hissələrinin sıradan çıxması istər kənd təsərrüfatı sahəsində
çalışan alimləri, istərsə də torpaqla məşğul olan hər bir insanı narahat
edən problemlərdir.
Son illərdə ölkəmizdə münbit topraq örtüyünə malik olan kənd
təsərrüfatı bitkiləri əkilən suvarılan sahələr genişləndirlmişdir. Suvarılan
torpaqlardan səmərəli istifadə etmək işində yol verilən nöqsanlar,
suvarma normalarma əməl edilməməsi, suvarma şəbəkələrinə yarıtmaz
xidmət, torpaq sahələrinin dövriyyədən çıxmasına getirib çıxarmışdır.
Hazırda kənd təsərüfatı sahəsində qarşımızda duran əsas vəzifə bütün
mədəni bitkilərin məhsuldarlığını artırmaq və əkin sahələrini
genişləndirməkdən ibarətdir. Bu xeyli vaxtdır istifadə olunan
torpaqların münbitliyinin artırılması və münbitliyi az olan torpaqların
əsaslı surətdə yaxşılaşdırılması yollarını öyrənməyi tələb edir.
Münbit torpaq örtüyünə malik olan ölkəmizdə son zamanlar suvarma
şəbəkələri xeyli genişləndirilmiş Mil,Muğan,Şirvan,Qarabağ düzlərində
uzun illərdən bəri istifadəsiz qalmış və ya az istifadə olan ərazilər
həyata gətirilmiş , xeyli torpaq sahələri kənd təsərrüfatı istehsalı
dövriyyəsinə daxil edilmişdir.Bu işlərin yerinə yetirilməsində
meliorativ
və suvarma əkinçilik elminin böyük rolu vardır.
Ölkədə yararsız və səmərəli istifadə olunmayan torpaqlar-
daşlıq,kolluq,şoran,şorakət,bataqlıq,susuz səhralar,mədən tullantıları
altında qalan sahələr,neftə bulaşmış torpaqlar,az məhsuldar
