122
yo‗qligi va chiqindi minerallarining kamligi sababli uni metallarni tozalashda
qaytaruvchi, tiklovchi sifatida va erigan metalni quyishda
qoliplarga muhofaza
qatlam sifatida qo‗llaniladi. Pista ko‗mirni qora metallurgiyada domna pechlarida
yoqilg‗i sifatida ishlatish mumkin.
Koks - toshko‗mirni havosiz sharoitda 1000-1100°C haroratda quruq
qizdirish orqali olinadi. Kimyo sanoatida koks
tayyorlash jarayoni maxsus
texnologiyada olib boriladi. Bu jarayon maxsus koks tayyorlash batareyalarida olib
boriladi. Kokslash jarayoni natijasida quyidagi mahsulotlar olinadi. Massaga
nisbatan 15% hisobida 78% koks, 15%
koks gazi, 3,5%
toshko‗mir moyi, 0,3%
ammiak, 07% xomaki benzol va 2,5% yog‗li suv.
Kokslash jarayonida ajralib chiqqan gazning issiqlik sig‗imi
taxminan 4500
kkal/m
3
ni tashkil etib, yuqori haroratda ishlaydigan
metallurgik pechlarda, koks
tayyorlash pechlarida yoqilg‗i sifatida ishlatiladi.
Koks toshko‗mirga nisbatan mexanik mustahkam, issiqlik berish energiyasi
(1=6600kg/kkal) va kalorimetrik harorati 700°C ga teng. Koksning bu
ko‗rsatkichlari uni
metallurgik pechlarda shaxtali, domna hamda metallurgik
jarayonlarida qaytaruvchi sifatida keng foydalanishga asosiy omil bo‗ladi.
Ko„mir kukuni - toshko‗mir yoki qo‗ng‗ir ko‗mirni 0,05-0,07mm yiriklikda
maydalab tayyorlanadi. Tayyor mahsulot tarkibida namlikning miqdori 0,5 % dan
kam bo‗lmasligi shart.
Metallurgik pechlarda yoqilg‗i sifatida qo‗llaniladigan ko‗mir kukunlarining
o‗lchami quyidagi formula orqali aniqlanadi:
R = 6 + 0,5L
bu yerda: R - ko‗mir kukunining yirikligi, mm
L - yoqilg‗i tarkibidagi
uchuvchi moddaning miqdori, massasiga nisbatan
hisobda.
