124
Gaz holidagi yoqilg‗ilarning boshqa turdagi yoqilg‗ilardan
bir qator
afzalliklari mavjud, ularga:
1. issiqlikni energiyasining yuqoriligi Q > 3000 kkal/m;
2. tarkibida chiqindi mineral va
changlarning kamligi;
3. ularni yondirishda jarayon haroratini boshqarish mumkinligi;
4. uzoq masofalarga quvurlar
yordamida uzatish mumkinligi;
5. past sifatli qattiq yoqilg‗ilarni qayta ishlab olish mumkinligi va h.k.
Gaz holidagi yoqilg‗ilar metallurgiyada nafaqat yoqilg‗i sifatida balki metall
ajratib olish jarayonida qaytaruvchi sifatida ham foydalaniladi.
Quyida
metallurgiyada qo‗llaniladigan gaz holidagi yoqilg‗ilarning asosiylari tasnifi bilan
tanishib chiqamiz.
Tabiiy gaz. Tabiiy gazlar Yer bag‗rida paydo bo‗lib,
asosini metan CH
4
tashkil etadi. U tabiatda:
1. haqiqiy gaz konlaridan (CH
4
- 93 % gacha)
2. neft konlarida (CH
4
- 54 % gacha) birgalikda uchraydi.
Tabiiy gaz quritish, kuydirish, eritish va tozalash pechlarida yoqilg‗i sifatida
ishlatiladi.
Koks gazi - toshko‗mirdan koks tayyorlashda olinadi. Koks gazining issiqlik
energiyasi Q = 4000 kkal/m
3
bo‗lib, pechlar uchun sifatli yoqilg‗i hisoblanadi.
Koks gazi qora metallurgiyada asosiy yoqilg‗i va metallni tozalashda qaytaruvchi
sifatida foydalaniladi.
Domna va koloshnik gazlari domna pechlari
va rangli metallurgiya
pechlarining ikkilamchi mahsuloti hisoblanadi. Bu gazlar
asosan past haroratda
ishlaydigan
pechlarda, suv qaynatish qozonlarida va
boshqa dastgohlarni isitish
uchun ishlatiladi.
