94
2.Barcha darajadagi normativ hujjatlarni ishlab chiqish, kelishish, tasdiqlash va Davlat
ro‗yxatiga kiritish.
Tayanch so‘z va iboralar: standartlashtirishning davlatlararo ob‘ektlari, standartlar
darajalari, tashkilot standarti,
standartlashtirish bosqichlari, ISO, CEN,
1.Metrologiyada (o‗lchashlar haqidagi fan) standart fizik kattaliklarning o‗lchashlar birliklariga
ma‘lum bir bog‗lanishga ega tizim, ob‘ekt hisoblanadi. Standartlar o‗lchov
va tarozilar tizimining
asosi xisoblanadi, standart bilan barcha o‗lchash qurilmalari taqqoslanadi.
Tarixda uzunlik, og‗irlik, xajm standartlari turli boshqaruv organlari tomonidan belgilangan,
bu esa
o‗lchashlarning noaniqligiga olib kelgan. Xozirgi zamonda o‗lchashlar halqaro standartlashtirilgan.
Xozirgi zamonda uzunlik, og‗irlik, elektrpotentsiali va boshqa fizik kattaliklarni birliklarini
o‗lchashda
qattiq
nazoratga
olingan
labaratoriya
sharoitlarda
ishlab
chiqilgan
halqaro
standartlangan etalonlar asosida o‗lchashlar amalga oshiriladi.
Standartlari erarxiyasi.
Etalonlarning uch darajalii erarxiyasi mavjud.
Ierarxiyaning eng yuqori qismida birlamchi standartlar joylashgan. Birlamchi
standartlar eng yuqori
metrologik sifatga ega. Tarixdan o‗lchashlar birliklari eng yuqori aniqlikka ega, huquqiy asoslangan
o‗lchashlar birliklari asosida belgilangan.
Metrologiya sohasida davom etayotgan tendentsiya iloji boricha ko‗p sonli
standart namunalarning
o‗rniga fundamental fizik konstantalarda amaliy o‗lchash birliklarini belgilashni taqozo etmoqda.
Standart namunalarni yo‗qotishni yaxshi tomonlaridan biri standart namunalarni bir biri bilan
solishtirish talab etiladi.Yana bir yaxshi tomonidan biri standart namunani yo‗qolishi yoki ishdan
chiqishi o‗lchov tizimini ishdan chiqarmasligida.
