101
qo‘llanishi mumkin. Bu elementlar yana solenoidli mexanizmlar deb ham yuritiladi.
Elektromagnitli IM lar tipi, tuzilishiga ko‘ra chiqish koordinatasi ko‘rinishlarga
ajratilishi mumkin: to‘g‘ri harakatlanuvchan rostlovchi organga ega bo‘lgan
IM lar
uchun: siljish, tezlik ta’sir qiluvchi kuch; aylanuvchan harakatga ega bo‘lgan rostlovchi
organli IM lar uchun:
aylanish burchagi, aylanish chastotasi, aylanish momenti.
Elektromagnitlar o‘zgaruvchan (bir fazali va uch fazali), o‘zgarmas tokli bo‘lishi
mumkin. Ularning asosiy tavsifnomasi: yakorning surilishi;
yakorning surilishi va
tortish kuchi orasidagi bog‘lanish; yakorning surilishi va elektroenergiya sarfi, ishga
tushish vaqti orasidagi bog‘lanish. Yakorning maksimal surilishiga qarab qisqa yurishli
va uzun yurishli elektromagnitlar ajratiladi.
Elektromagnitli ijro mexanizmning umumiy ko’rinishi
Elektromagnitlar qo‘yidagi talablarga javob berishi kerak:
1.Tanlanayotgan konstruksiya siljish uzunligi, tortish kuchi va berilgan tortish
tavsifnomasiga mos kelishi kerak;
2.Tez harakatlanuvchan tizimlar uchun shixtalangan magnitli o‘tkazgichga ega
bo‘lgan elektromagnitlar, sekin harakatlanuvchan tizimlar
uchun shixtalanmagan
magnit o‘tkazgichga ega bo‘lgan hamda massivli mis gilzali elektromagnitlar
qo‘llanilishi mumkin.
3.Ishga tushish sikllari soni yo‘l qo‘yilgandan kam bo‘lishi kerak.
4.Bir xil mexanik ishlar uchun o‘zgaruvchan tok elektromagnitlari o‘zgarmas
tokda ishlovchi elektromagnitlarga nisbatan ko‘proq elektroenergiya talab qiladi.
102
5.Elektromagnitlar ishlatish uchun qulay va oddiy bo‘lishi kerak.
Elektromagnitlarni
kuchlanish, tok va quvvat kattaliklari orqali tanlash mumkin.
Elektromagnit tanlangandan so‘ng uning cho‘lg‘amlari qizishga nisbatan hisoblanadi.
Bu holda ruxsat etilgan qizish harorati 85...900 C hisobida olinadi. Elektromagnitli IM
ning uzatish funksiyasi
𝑊
(𝑃)
=
𝑌
(𝑃)
𝑈
(𝑃)
=
𝐾
𝑀
(𝑇
𝑒
+ 1)(𝑇
1
2
𝑝 + 𝑇
𝑝
2
+ 1)
bu erda
U - yakorning siljishi; Te=L
0
/R
0
- elektromagnitning vaqt doimiysi; L
0
va R
0
- induktivlik va elektromagnit g’altagining aktiv qarshiligi; T
1
=
m/cn; m -
qo‘zg‘aluvchan qismlarning massasi; S
n
- prujina nqattiqligi; T
2
=Kd/S
n
; Kd -
koeffitsiyent (dempfirlash).
𝐾
𝑀
=
2𝐾0
𝐾
𝐶
𝑛
𝑅
0
- elektromagnit tortish kuchi va g‘altakdagi I
k
toki
- S
0
K
0
S
n
R
o
ning orasidagi proporsionallik koeffitsiyenti. Agar boshqaruv obyektining
vaqt doimiysidan (T
e
, T
1
, T
2
) katta bo‘lsa, uzatish funksiyasi inersiyasiz zveno
ko‘rinishida berilishi mumkin: W(p)= K
m.
