Qurilmani ishlash prinsipi. Ijro etuvchi qurilmalar kerakli chiqish qiymatini
olish uchun boshqaruv ob’ektiga ta’sir etuvchi turli rostlovchi organlarni
aktivlashtirishni ta’minlash uchun ishlatiladi. Suyuqlik yoki gazlarni etkazib berish
uchun mo‘ljallangan turli xil rostlash organlari mavjud. Buning uchun quvurlar
damperlar, klapanlar va boshqalar bilan jihozlangan bo‘lishi kerak. Ko‘tarish va tashish
uskunalarida tezlik variatorlari, tormoz yoki changalzorlardan shu maqsadda
foydalaniladi. Kommutatsiya mexanizmlari esa yoritish va isitish qurilmalarida
qo‘llaniladi.
Rostlovchi organlarga ta’sir etish uchun, o‘ziga xos mexanik ishlarni bajarish,
kerak bo‘ladi, masalan, kontaktlarni yopish, tezkorlikni o‘zgartirish uchun tishli
qutichani siljitish, zaslonkani aylantirish va boshqalar. IM avtomatlashtirilgan
tizimlarda buning uchun kirish signali beriladi, bu kuchlanish yoki elektr toki. Natijada
chiqish signali sifatida kerakli elementni harakatlantirish xizmat qiladi.
Elektr magnit va motorlar elektr energiyasini mexanik energiyaga aylantirish
uchun ishlatiladi. Elektr magnitning asosiy afzalligi oddiy tuzilishining ijrosidir. Shu
bilan birga, elektr dvigatellarga ko‘proq afzalliklarga ega, u e.f.k yuqoriligi, turli tezlik
va joyidan siljish imkoniyatlaridir.
Biroq, bu afzalliklar murakkab avtomatlashtirilgan tizimlar va uzoq muddatli
operatsiya uchun foydalidir. Agar kichik siljishlar (bir necha mm) va zo‘riqish
zaruriyati bo‘lsa, elektromagnitlarni ishlatmoq zarur, reduktorli dvijok o‘rniga.
Qo‘llanish usullari Ijrochi qurilmalar deyarli barcha sohalarda, jumladan, kundalik hayotda keng
qo‘llaniladi. Muayyan turdagi qurilmaning qo‘llanilishi ularning qanday vazifani
bajarishi kerakligiga bog‘liq. Ular ishonchli va oson ishlashi kerak. Bularga
elektrodvigatellar, gidravlik yurgitkichlar, rele, stanoklar qurishda qo‘llaniladigan,
robototexnika, avtomobil sanoati, iste’mol qurilmalari, masalan: masalan, foto ishlab
chiqarish uchun, videotexnika, muzlatkich va mikro to‘lqinli pechlar va x.k.
106
Ular gaz va neft sanoatida, uy-joy va kommunal xizmatlarda ishlatiladi. Misol
uchun, yoqilg‘i liniyasi nazorat yoki suv boshqarishlarda foydalanish mumkin. Har
qanday murakkab uskunalar ulardan foydalanmasdan ishlay olmaydi. Barcha
zamonaviy mashina va uskunalar ana shu qurilmalarga asoslangan.
