107
8.
Ijrochi mexanizmlar fizik tabiatiga ko‘ra qanday tasniflanadi?
9.
Elektromagnitli-solenoidli ijro mexanizmlari nima vazifani bajaradi?
10.
Muftalar nima vazifani bajaradilar?
§ 8. AVTOMATIK ROSTLAGICHLAR
§ 8.1. Umumiy tushunchalar
Zamonaviy dunyoda avtomatlashtirilmagan texnologik jarayonni topish juda
qiyin. Har qanday texnologik jarayonni avtomatlashtirish uni boshqarish, boshqarish,
rostlash, signalizatsiya, himoya qilish va bloklashni o‘z ichiga oladi. Quyida avtomatik
nazorat qilish va rostlash asoslarini ko‘rib chiqamiz.
Atrofimizdagi dunyoda har joyda turli boshqaruv jarayonlari bo‘lib o‘tadi. Har
bir narsani boshqarish kerak: fizik yoki kimyoviy jarayon, alohida texnologik
o‘rnatish, umuman ishlab chiqarish, sanoat va boshqalar. Hatto ijtimoiy munosabatlar.
Boshqaruv inson faoliyatining eng murakkab turi hisoblanadi.
Avtomatik rostlash va nazorat qilish tizimlari ishlatilmaydigan sanoat yo‘q. Bu
tizimlar ular hal qiladigan vazifalarning xususiyatiga ko‘ra ham, ularni bajarishda ham
xilma-xildir. Kundalik hayotda, masalan, avtomatik rostlashni bosimlar farqini ma’lum
darajada o‘lchaydigan va saqlaydigan bosim rostlagichi yordamida amalga oshirish
mumkin.
Ishlab chiqarishda jarayonni boshqarish odatda asbobsozlik va boshqarish
tizimlari orqali amalga oshiriladi, ular harorat, bosim, daraja va sarf kabi jarayonning
texnologik parametrlarini talab darajasida o‘lchaydi va saqlaydi. Qo‘lda rostlash
ko‘proq yoki kamroq ko‘lamli ishlab chiqarishda bir qator sabablarga ko‘ra qiyin, va
ko‘p jarayonlar qo‘lda rostlash mumkin emas.
