Microsoft Word 13-атэ-лотин-маъруза doc

80 
Universal postlarda TXK ni tashkil qilish. Bu usulda, TXK dagi barcha ishlar bir 
postda bir guruh maxsuslashgan yoki universal ishchilar yordamida amalga oshiriladi. 
Texnologik jarayonni boshi berk yoki boshi ochiq ishchi postlarida tashkil qilinadi. Boshi 
berk postlar asosan 1-TXK va 2-TXK da, boshi ochiq postlar esa KXK da qo'llaniladi. 
Bu usulni kamchiligi avtomobillarni postlarga qo'yish va olishda vaqtning ko'proq 
ketishi, atrof-muhitni ifloslanishi va universal ishchilar ishlaganda, ko'proq ish haqi 
to'lanishidan iborat. 
TXK ni maxsus postlarda tashkil qilish. TXK ni maxsus postlarda bajarishni tashkil 
qilish, TXK dagi barcha ishlarni maxsus postlarga bo'lib yuborish va shu postlarda 
maxsus mutaxasislikka ega bo'lgan ishchilarni ishlashidan iboratdir. Bu vaqtda har bir 
post o'ziga yarasha uskuna va jihozlar bilan ta'minlanadi, hamda barcha ishlar oqimli yoki 
operatsion-post usulida tashkil etiladi. 
Oqimli usulda postlar ketma-ket yoki yonma-yon joylashishi mumkin. Bu usulda 
asosiy shartlardan biri avtomobilni har bir postda bir xil vaqtdan bo'lishi kerakligidir. Bu 
esa har bir postdagi ish hajmiga va ishchilar soniga bog'liq bo'lib, quyidagi talab 
bajarilishi kerak: 
=
ўр
0
P
t
t 
= const 
bu yerda: t
o
- har bir postda bajariladigan ish hajmi, ishchi soat 
Ro'r- har bir postdagi o'rtacha ishchilar soni,ishchi 
t - avtomobillarni postda bo'lish vaqti,soat 
Bunday postlarning yig'indisi oqimli qatorni tashkil etadi. TXK jarayonini bunday 
tashkil qilish usulida, avtomobilni postdan postga o'tish vaqti kamayadi, egallanadigan 
ishlab chiqarish maydoning yuzasi kamayadi va konveyr qo'llash imkoniyati tug'iladi. 
Bu usulning kamchiligi postlarda bajariladigan ish hajmini o'zgartirish mumkin 
emasligi va qo'shimcha ishchilarni ushlab turish (ish hajmining oshishini inobatga olib) 
mumkin emasligidadir. Oqimli qatorlar to'xtovsiz oqimli qator va to'xtab-to'xtab 
harakatlanuvchi oqimli qator kabi turlarga bo'linadi. 
To'xtovsiz oqimli qatorda TXK, avtomobil postdan-postga to'xtovsiz harakatlanib 
turishida amalga oshiriladi. Bu usul asosan KX da qo'llaniladi. Bunda konveyr tezligi 
Vk
=0,8-1,5 m/min, avtomobillar orasidagi masofa U=1,2-4 m ni tashkil etadi. 
To'xtab-to'xtab harakatlanuvchi oqimli qator deb, avtomobilga TXK da 
konveyrning to'xtab turishi va postdan-postga o'tishida harakatlanishi tushiniladi. Bu 
usulni KXK da qo'llab bo'lmaydi, chunki KXK da mexanizatsiyalanish va 
avtomatlashtirilgan moslamalar qo'llaniladi hamda bu yerda tezligi 10 - 15 m
/min bo'lgan 
konveyrlar qo'llaniladi. Ishchi posti uzunligi Li.p 
= La + U, m ga, ya'ni La-avtomobil 
uzunligining va ikki avtomobil orasidagi masofaning(U) yig'indisiga teng bo'ladi. 
Operatsion post usulida, TXK dagi ish hajmi bir necha maxsus postlarga agregat va 
mexanizm turlari bo'yicha bo'lib yuboriladi (1-oldi ko'prik, 2-orqa ko'prik, 3- uzatmalar 
qutisi va h.k.). 

81 
Bu usulda TXK boshi berk postlarda bajariladi va har bir postda avtomobillarni 
turish vaqti bir xil bo'lishi kerak. Avtomobillarni har qanday postga qo'yish mumkinligi 
ishlarini tez va sifatli bajarishga imkon yaratadi, ammo avtomobilning postdan-postga 
o'tish vaqti ko'pligi tufayli, atrof-muhitni ifloslantirishni ko'paytiradi. Bu usulda, 
avtomobillarga TXK ishlari bir necha bo'laklarga bo'linib, bir necha kunda o'tkazilishi 
maqsadga muvofiq bo'ladi. 
TXK usulini tanlash tartibi - TXK texnologik jarayonini tashkil etish usulini 
tanlash, avtomobillar soni va turiga, TXK ga ajratilgan vaqtga, ba'zi bir operatsiyalar va 
TXK jarayonlar ish hajmiga va avtomobil liniyada ishlash vaqtiga bog'liq bo'ladi. 
Hozirgi vaqtda, har bir smenada avtomobillarga TXK lar soniga va ularning turiga 
qarab usul tanlanadi (1-TXK lar soni 11-13 ta, 2-TXK lar soni 3 va undan ortiq bo'lganda 
oqimli qator, kam bo'lsa, universal postlar qabul qilinadi). 

Download 0,81 Mb.