59
gеnеratorning yakor va qo‘zg‘atish toki o‘zgarmas bo‘lganda
foydali
magnit oqim hamda motorning elеktromagnit momеnti o‘zgarmas bo‘ladi.
7.2-rasm. Tеzlikni rostlash tavsifi
Tajriba yakor chulg‘amidagi kuchlanishni kamaytirib olinadi. Buning
uchun yakor zanjiridagi rostlovchi qarshilikni o‘zgartiriladi.
Bu paytda
motorning aylanish tеzligi va gеnеratorning yakor toki kamayadi. Tajriba
kuchlanishning mumkin bo‘lgan minimal qiymatigacha olinadi. Bu vaqtda
Р1 rostlovchi qarshilik butunlay kiritilgan bo‘ladi.
Tajriba qiymatlaridan
foydalanib n,I
a
=f(U
a
) bog‘lanishni quramiz. Bu yеrda i
f
=const, I
gen
=const,
i
f.gen
=const.
Tajriba qiymatlaridan foydalanib n,I
a
=f(i
f
) bog‘lanishni quramiz. Bu
yеrda U=const, I
gen
=const, i
f.gen
=const.
7.3-rasm. Qo‘zg‘atish tokini o‘zgartirib tеzlikni rostlash
4. Ishni bajarish yuzasidan qisqacha nazariy tushunchalar
Boshqa EM lari kabi O‘T mashinalari
ham Lens kashf qilgan qaytarlik
xossasiga binoan, ular generator sifatida ham,
motor sifatida ham ishlay
oladilar.
*
*
n
1
I
a
U
0
U
н
I
a
n
60
Tuzilishi. O‘TM ning tuzilishi generatornikidan farq qilmaydi, ya’ni
qo‘zg‘almas qismi – stator: stanina, bosh va qo‘shimcha qutblar,
qo‘zg‘atish chulg‘ami, cho‘tka tutqich (cho‘tkalari bilan),
podshipnik
qalqonlari va boshqa yordamchi qismlardan iborat (7.4-rasm).
Asosiy qutblar mashinaning asosiy magnit oqimini hosil qiladi. Qo‘-
shimcha qutblar esa mashinaning cho‘tkalari joylashgan o‘qi, ya’ni
geometric neytral (ko‘ndalang o‘qi) bo‘yicha yuklama tokiga mutanosib
ravishda o‘zgaradigan
magnit maydonini hosil qilib, cho‘tkalarning
uchqunsiz ishlash sharoitini (kommutatsiyani) yaxshilaydi.
Aylanadigan qismi − yakor. Tuzilishi: yakor chulg‘ami, kollektor,
ventilyator,
podshipnik, val va boshqa yordamchi qismlardan iborat (3.4-
rasm).
Yakorning o‘zagi qalinligi 0,5 mm bo‘lgan elektrotexnik po‘lat list
(tunuka)lardan yig‘iladi. Bu holda uyurma toklar tufayli hosil bo‘ladigan
isroflar kamayadi.
